Proverbs 6
1 My son, if you have made yourself responsible for your neighbour, or given your word for another,
Anak ko, kapag ikaw ay nagtabi ng pera bilang isang pag-aako ng pagkakautang ng iyong kapit-bahay, kapag nagbigay ka ng pangako sa pagkakautang ng isang tao na hindi mo kilala,
2 You are taken as in a net by the words of your mouth, the sayings of your lips have overcome you.
kung gayon naglatag ka ng isang patibong para sa iyong sarili sa pamamagitan ng iyong pangako, at ikaw ay nahuli ng mga salita ng iyong bibig.
3 Do this, my son, and make yourself free, because you have come into the power of your neighbour; go without waiting, and make a strong request to your neighbour.
Kung gayon, anak kong lalaki, gawin mo ito at iligtas mo ang iyong sarili, dahil sa ikaw ay nasa habag ng iyong kapitbahay. Pumunta ka at magpakumbaba ka ng iyong sarili at magsumamo sa iyong kapitbahay na pakawalan ka.
4 Give no sleep to your eyes, or rest to them;
Bigyan mo ang iyong mga mata ng walang tulog at ang iyong talukap ng walang pagkakaidlip.
5 Make yourself free, like the roe from the hand of the archer, and the bird from him who puts a net for her.
Iligtas mo ang iyong sarili gaya ng isang usa mula sa kamay ng mangangaso, katulad ng isang ibon mula sa kamay ng tagahuli ng hayop.
6 Go to the ant, you hater of work; give thought to her ways and be wise:
Tingnan mo ang langgam, ikaw na tamad na tao, pagmasdan mo ang kaniyang mga pamamaraan, at maging matalino.
7 Having no chief, overseer, or ruler,
Wala siyang tagapag-utos, opisyal, o tagapamahala,
8 She gets her meat in the summer, storing up food at the time of the grain-cutting.
gayon pa man ay naghahanda siya ng pagkain sa tag-init, at habang sa pag-aani ay nagtatabi ito ng kung ano ang kakainin.
9 How long will you be sleeping, O hater of work? when will you get up from your sleep?
Gaano katagal ka matutulog, ikaw na tamad na tao? Kailan ka babangon mula sa iyong pagkatulog?
10 A little sleep, a little rest, a little folding of the hands in sleep:
“Isa pang kaunting pagtulog, isa pang kaunting pagkaidlip, isa pang kaunting pagtiklop ng mga kamay upang magpahinga”—
11 Then loss will come on you like an outlaw, and your need like an armed man
at ang iyong kahirapan ay darating sa iyo gayang isang magnanakaw at ang iyong pangangailangan gaya ng isang armadong sundalo.
12 A good-for-nothing man is an evil-doer; he goes on his way causing trouble with false words;
Ang isang walang kwentang tao— isang masamang tao— namumuhay sa kabaluktutan ng kaniyang salita,
13 Making signs with his eyes, rubbing with his feet, and giving news with his fingers;
pagkindat ng kaniyang mga mata, gumagawa ng hudyat gamit ang kaniyang mga paa, at pagturo ng kaniyang mga daliri.
14 His mind is ever designing evil: he lets loose violent acts.
Siya ay may balak na masama na may daya sa kaniyang puso; palagi siyang nag-uudyok ng pag-aalitan.
15 For this cause his downfall will be sudden; quickly he will be broken, and there will be no help for him.
Kaya lulupigin siya sa isang iglap ng kaniyang kapahamakan; sa isang sandali siya ay masisira na higit sa kagalingan.
16 Six things are hated by the Lord; seven things are disgusting to him:
Mayroong anim na bagay na kinamumuhian ni Yahweh, pito na kasuklam-suklam sa kaniya:
17 Eyes of pride, a false tongue, hands which take life without cause;
Ang mga mata ng isang mapagmataas na tao, ang isang dila na nagsisinungaling, ang mga kamay na nagpapadanak ng dugo ng mga inosenteng tao,
18 A heart full of evil designs, feet which are quick in running after sin;
isang puso na lumikha ng mga masasamang balakid, mga paa na mabilis tumakbo para gumawa ng masama,
19 A false witness, breathing out untrue words, and one who lets loose violent acts among brothers.
isang saksi na nagsasabi ng mga kasinungalingan, at ang isa na siyang naghahasik ng alitan sa kaniyang mga kapatid.
20 My son, keep the rule of your father, and have in memory the teaching of your mother:
Aking anak na lalaki, sundin mo ang utos ng iyong ama, at huwag mong talikdan ang katuruan ng iyong ina.
21 Keep them ever folded in your heart, and have them hanging round your neck.
Palagi mong igapos ang mga ito sa iyong puso; itali mo ang mga ito sa iyong leeg.
22 In your walking, it will be your guide; when you are sleeping, it will keep watch over you; when you are awake, it will have talk with you.
Kapag ikaw ay lumakad, papatnubayin ka ng mga ito; kapag ikaw ay natulog, pagmamasdan ka nila; at kapag ikaw ay nagising, tuturuan ka nila.
23 For the rule is a light, and the teaching a shining light; and the guiding words of training are the way of life.
Sapagkat ang mga utos ay isang ilawan, at ang katuruan ay isang liwanag; ang mga pagsaway ng disiplina ay ang mga daan ng buhay.
24 They will keep you from the evil woman, from the smooth tongue of the strange woman.
Iingatan ka nito mula sa imoral na babae, mula sa mapang-akit na mga salita ng nangangalunyang babae.
25 Let not your heart's desire go after her fair body; let not her eyes take you prisoner.
Huwag kang magnasa sa iyong puso sa kaniyang kagandahan, at huwag mo siyang hayaang mabihag ka ng kaniyang mga pilik mata.
26 For a loose woman is looking for a cake of bread, but another man's wife goes after one's very life.
Ang pagtulog na kasama ang isang bayarang babae ay maaaring kabayaran ng halaga ng tinapay, pero ang babaeng asawa ng iba ay maaaring kabayaran ng buhay mo mismo.
27 May a man take fire to his breast without burning his clothing?
Kaya ba ng isang lalaki na magbitbit ng apoy sa kaniyang dibdib na hindi nasusunog ang kaniyang mga damit?
28 Or may one go on lighted coals, and his feet not be burned?
Kaya ba ng isang lalake na lumakad sa ibabaw ng maiinit na mga uling na hindi napapaso ang kaniyang mga paa?
29 So it is with him who goes in to his neighbour's wife; he who has anything to do with her will not go free from punishment.
Gayon din sa lalakeng nakikiapid sa asawang babae ng kaniyang kapwa; ang siyang natutulog kasama niya ay hindi maparusahan.
30 Men do not have a low opinion of a thief who takes food when he is in need of it:
Hindi hinahamak ng mga tao na ang isang magnanakaw kung siya ay nagnanakaw upang mabusog sa panahong gutom siya.
31 But if he is taken in the act he will have to give back seven times as much, giving up all his property which is in his house.
Gayon pa man kapag siya ay nahuli, siya ay magbabayad ng pitong beses kung ano ang kaniyang ninakaw; kailangan niya isuko ang lahat ng mahahalagang bagay sa kaniyang tahanan.
32 He who takes another man's wife is without all sense: he who does it is the cause of destruction to his soul.
Ang isa na nagkasala ng pangangalunya ay walang kaisipan; ang siyang gumagawa nito ay sinisira ang kaniyang sarili.
33 Wounds will be his and loss of honour, and his shame may not be washed away.
Sugat at kahihiyan ay nararapat sa kaniya, at ang kaniyang kasiraang puri ay hindi maaalis.
34 For bitter is the wrath of an angry husband; in the day of punishment he will have no mercy.
Dahil ang pagseselos ay ginagawang galit na galit ang isang lalaki; kapag siya ay gumanti hindi siya magpapakita ng awa.
35 He will not take any payment; and he will not make peace with you though your money offerings are increased.
wala siyang tatanggaping kabayaran, at hindi siya mabibili, kahit maghandog ka ng maraming regalo sa kaniya.
