Proverbs 6
1 My son, if you have made yourself responsible for your neighbour, or given your word for another,
Anak ko, kong ikaw mahimong magpapasalig alang sa imong isigkatawo, Kong ikaw sa imong mga kamot makadagmal sa usa ka dumuloong;
2 You are taken as in a net by the words of your mouth, the sayings of your lips have overcome you.
Ikaw nabitik tungod sa mga pulong sa imong baba, Ikaw nadakpan tungod sa mga pulong sa imong baba.
3 Do this, my son, and make yourself free, because you have come into the power of your neighbour; go without waiting, and make a strong request to your neighbour.
Buhata kini karon, anak ko, ug gumawas ka sa imong kaugalingon, Sanglit ikaw nagapus sa kamot sa imong isigkatawo: Lakaw, magpaubos ka sa imong kaugalingon, ug magpakilooy sa imong isigkatawo;
4 Give no sleep to your eyes, or rest to them;
Ayaw paghatagi ug katulog ang imong mga mata, Ni paghinanok ang imong mga tabon-tabon;
5 Make yourself free, like the roe from the hand of the archer, and the bird from him who puts a net for her.
Gumawas ka sa imong kaugalingon ingon sa usa ka lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, Ug ingon sa usa ka langgam gikan sa kamot sa mangangayam sa langgam.
6 Go to the ant, you hater of work; give thought to her ways and be wise:
Umadto ka sa olmigas, ikaw nga tapulan; Palandunga ang iyang mga dalan, ug pagmaalamon:
7 Having no chief, overseer, or ruler,
Nga bisan walay pangulo, Capatas, kun punoan,
8 She gets her meat in the summer, storing up food at the time of the grain-cutting.
Nagaandam sa iyang kalan-on sa ting-init, Ug nagahipos sa iyang makaon sa ting-ani.
9 How long will you be sleeping, O hater of work? when will you get up from your sleep?
Unsa ang kadugayon nga ikaw matulog, Oh tapulan? Anus-a ka mobangon gikan sa imong pagkatulog?
10 A little sleep, a little rest, a little folding of the hands in sleep:
Usa ka diyutay nga pagkatulog, usa ka diyutay nga paghinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:
11 Then loss will come on you like an outlaw, and your need like an armed man
Busa ang imong pagkakabus modangat ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga may hinagiban.
12 A good-for-nothing man is an evil-doer; he goes on his way causing trouble with false words;
Usa ka tawo nga walay hinungdan, usa ka tawo sa kasal-anan, Mao siya nga nagalakat nga may usa ka masukihong baba;
13 Making signs with his eyes, rubbing with his feet, and giving news with his fingers;
Nga nagapangidhat sa iyang mga mata, nga namulong uban sa iyang mga tiil, Nga nagabuhat ug mga ilhanan uban sa iyang mga tudlo;
14 His mind is ever designing evil: he lets loose violent acts.
Sa kang kinsang kasingkasing anaa ang pagkamasukihon, Nga nagalalang ug dautan sa kanunay, Nga nagapugas sa pagpakiglalis.
15 For this cause his downfall will be sudden; quickly he will be broken, and there will be no help for him.
Busa ang iyang kalisdanan modangat sa hinanali; Sa usa ka hinanali siya mabungkag, ug nga niana walay arang ikatabang.
16 Six things are hated by the Lord; seven things are disgusting to him:
Adunay unom ka butang nga gidumtan ni Jehova; Oo, pito nga maoy dulumtanan niya:
17 Eyes of pride, a false tongue, hands which take life without cause;
Mapahitas-ong mga mata, usa ka dila nga bakakon, Ug mga kamot nga nag-ula sa dugo nga inocente;
18 A heart full of evil designs, feet which are quick in running after sin;
Usa ka kasingkasing nga nagalalang sa dautang mga tinguha, Mga tiil nga matulin nga modalagan ngadto sa binilyako,
19 A false witness, breathing out untrue words, and one who lets loose violent acts among brothers.
Usa ka bakakon nga saksi nga nagapamulong ug mga bakak, Ug kadto nga nagapugas sa pagkalalis sa mga kaigsoonan.
20 My son, keep the rule of your father, and have in memory the teaching of your mother:
Anak ko, bantayi ang sugo sa imong amahan, Ug ayaw pagbiyai ang balaod sa imong inahan:
21 Keep them ever folded in your heart, and have them hanging round your neck.
Bugkuson mo sila kanunay sa imong kasingkasing; Ibaligtos sila sa imong liog.
22 In your walking, it will be your guide; when you are sleeping, it will keep watch over you; when you are awake, it will have talk with you.
Sa diha nga ikaw magalakaw, kini magatultol kanimo; Sa diha nga ikaw matulog, kini magabantay kanimo; Ug sa diha nga ikaw mahigmata kini makigsulti kanimo.
23 For the rule is a light, and the teaching a shining light; and the guiding words of training are the way of life.
Kay ang sugo maoy usa ka lamparahan; ug ang balaod maoy suga; Ug ang pagbadlong sa pahamatngon maoy dalan sa kinabuhi:
24 They will keep you from the evil woman, from the smooth tongue of the strange woman.
Sa pagpalikay kanimo gikan sa dautang babaye, Gikan sa pag-uloulo sa dila sa dumuloong.
25 Let not your heart's desire go after her fair body; let not her eyes take you prisoner.
Ayaw kaibug sa iyang kaanyag diha sa imong kasingkasing; Ni pabihag ikaw kaniya uban sa mga tabontabon sa iyang mga mata.
26 For a loose woman is looking for a cake of bread, but another man's wife goes after one's very life.
Kay tungod sa usa ka babaye nga bigaon ang usa ka tawo mataral lamang ngadto sa usa ka tipak nga tinapay; Ug ang babayeng mananapaw mangita alang sa bililhon nga kinabuhi.
27 May a man take fire to his breast without burning his clothing?
Makadala ba ang usa ka tawo ug kalayo sa iyang sabakan, Ug ang iyang mga sapot dili ba masunog?
28 Or may one go on lighted coals, and his feet not be burned?
Kun makalakat ba ang usa ka tawo ibabaw sa mainit nga mga baga, Ug ang iyang mga tiil dili ba mapagtong?
29 So it is with him who goes in to his neighbour's wife; he who has anything to do with her will not go free from punishment.
Busa siya nga moadto sa asawa sa iyang isigkatawo; Bisan kinsa nga makapanghilabut kaniya dili gayud makagawas sa silot.
30 Men do not have a low opinion of a thief who takes food when he is in need of it:
Ang mga tawo dili magatamay sa usa ka kawatan, kong siya mangawat Aron sa pagtagbaw sa iyang kaugalingon sa diha nga siya pagagutom:
31 But if he is taken in the act he will have to give back seven times as much, giving up all his property which is in his house.
Apan kong siya hidakpan, magauli siya sa pito ka pilo nga gidaghanon; Siya magahatag sa tanan niyang manggad sa iyang balay.
32 He who takes another man's wife is without all sense: he who does it is the cause of destruction to his soul.
Siya nga makapanapaw sa usa ka babaye maoy tawong walay salabutan: Siya nagabuhat niini aron sa paglaglag sa iyang kaugalingong kalag.
33 Wounds will be his and loss of honour, and his shame may not be washed away.
Ang mga samad ug pagkawalay dungog mao ang iyang mamakuha; Ug ang iyang pagkawalay-ulaw dili na gayud mapapas
34 For bitter is the wrath of an angry husband; in the day of punishment he will have no mercy.
Kay ang pangabugho mao ang kapungot sa usa ka tawo; Ug siya dili mopasaylo sa adlaw sa pagpanimalus.
35 He will not take any payment; and he will not make peace with you though your money offerings are increased.
Siya dili motagad ug bisan unsang paglukat; Ni matagbaw siya bisan pa kong hatagan mo ug daghang mga gasa.
