Proverbs 23
1 When you take your seat at the feast with a ruler, give thought with care to what is before you;
Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo, kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;
2 And put a knife to your throat, if you have a strong desire for food.
At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan, kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.
3 Have no desire for his delicate food, for it is the bread of deceit.
Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain; yamang mga marayang pagkain.
4 Take no care to get wealth; let there be an end to your desire for money.
Huwag kang mainip sa pagyaman; tumigil ka sa iyong sariling karunungan.
5 Are your eyes lifted up to it? it is gone: for wealth takes to itself wings, like an eagle in flight up to heaven.
Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala? Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak, gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.
6 Do not take the food of him who has an evil eye, or have any desire for his delicate meat:
Huwag mong kanin ang tinapay niya na may masamang mata, ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:
7 For as the thoughts of his heart are, so is he: Take food and drink, he says to you; but his heart is not with you.
Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya: kumain ka at uminom ka, sabi niya sa iyo; nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
8 The food which you have taken will come up again, and your pleasing words will be wasted.
Ang subo na iyong kinain ay iyong isusuka, at iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.
9 Say nothing in the hearing of a foolish man, for he will put no value on the wisdom of your words.
Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang; sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
10 Do not let the landmark of the widow be moved, and do not go into the fields of those who have no father;
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa; at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:
11 For their saviour is strong, and he will take up their cause against you.
Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas; ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.
12 Give your heart to teaching, and your ears to the words of knowledge.
Ihilig mo ang iyong puso sa turo, at ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.
13 Do not keep back training from the child: for even if you give him blows with the rod, it will not be death to him.
Huwag mong ipagkait ang saway sa bata: sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
Iyong hahampasin siya ng pamalo, at ililigtas mo ang kaniyang kaluluwa sa Sheol. (Sheol h7585)
15 My son, if your heart becomes wise, I, even I, will be glad in heart;
Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas, ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:
16 And my thoughts in me will be full of joy when your lips say right things.
Oo, ang aking puso ay magagalak pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.
17 Have no envy of sinners in your heart, but keep in the fear of the Lord all through the day;
Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan: kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:
18 For without doubt there is a future, and your hope will not be cut off.
Sapagka't tunay na may kagantihan; at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
19 Give ear, my son, and be wise, guiding your heart in the right way.
Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas, at patnubayan mo ang iyong puso sa daan.
20 Do not be among those who give themselves to wine-drinking, or among those who make themselves full with meat:
Huwag kang mapasama sa mga mapaglango; sa mga mayamong mangangain ng karne:
21 For those who take delight in drink and feasting will come to be in need; and through love of sleep a man will be poorly clothed.
Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan: at ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.
22 Give ear to your father whose child you are, and do not keep honour from your mother when she is old.
Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka, at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.
23 Get for yourself that which is true, and do not let it go for money; get wisdom and teaching and good sense.
Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili: Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.
24 The father of the upright man will be glad, and he who has a wise child will have joy because of him.
Ang ama ng matuwid ay magagalak na lubos: at siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.
25 Let your father and your mother be glad, let her who gave you birth have joy.
Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina, at magalak siyang nanganak sa iyo.
26 My son, give me your heart, and let your eyes take delight in my ways.
Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso, at malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.
27 For a loose woman is a deep hollow, and a strange woman is a narrow water-hole.
Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak; at ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.
28 Yes, she is waiting secretly like a beast for its food, and deceit by her is increased among men.
Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan, at nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.
29 Who says, Oh! who says, Ah! who has violent arguments, who has grief, who has wounds without cause, whose eyes are dark?
Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo? sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan? sino ang may maningas na mata?
30 Those who are seated late over the wine: those who go looking for mixed wine.
Silang nangaghihintay sa alak; silang nagsisiyaon upang humanap ng pinaghalong alak.
31 Keep your eyes from looking on the wine when it is red, when its colour is bright in the cup, when it goes smoothly down:
Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula, pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,
32 In the end, its bite is like that of a snake, its wound like the wound of a poison-snake.
Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas, at tumutukang parang ulupong.
33 Your eyes will see strange things, and you will say twisted things.
Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay, at ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.
34 Yes, you will be like him who takes his rest on the sea, or on the top of a sail-support.
Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat, o parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.
35 They have overcome me, you will say, and I have no pain; they gave me blows without my feeling them: when will I be awake from my wine? I will go after it again.
Kanilang pinalo ako, iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan; kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman: kailan gigising ako? aking hahanapin pa uli.
