Proverbs 22
1 A good name is more to be desired than great wealth, and to be respected is better than silver and gold.
Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
2 The man of wealth and the poor man come face to face: the Lord is the maker of them all.
Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
3 The sharp man sees the evil and takes cover: the simple go straight on and get into trouble.
Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
4 The reward of a gentle spirit and the fear of the Lord is wealth and honour and life.
Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
5 Thorns and nets are in the way of the twisted: he who keeps watch over his soul will be far from them.
Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
6 If a child is trained up in the right way, even when he is old he will not be turned away from it.
Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
7 The man of wealth has rule over the poor, and he who gets into debt is a servant to his creditor.
Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
8 By planting the seed of evil a man will get in the grain of sorrow, and the rod of his wrath will be broken.
Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
9 He who is kind will have a blessing, for he gives of his bread to the poor.
Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
10 Send away the man of pride, and argument will go out; truly fighting and shame will come to an end.
Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
11 He whose heart is clean is dear to the Lord; for the grace of his lips the king will be his friend.
Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
12 The eyes of the Lord keep knowledge, but by him the acts of the false man will be overturned.
Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
13 The hater of work says, There is a lion outside: I will be put to death in the streets.
Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
14 The mouth of strange women is a deep hole: he with whom the Lord is angry will go down into it.
Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
15 Foolish ways are deep-seated in the heart of a child, but the rod of punishment will send them far from him.
Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
16 He who is cruel to the poor for the purpose of increasing his profit, and he who gives to the man of wealth, will only come to be in need.
Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
17 Let your ear be bent down for hearing my words, and let your heart give thought to knowledge.
Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
18 For it is a delight to keep them in your heart, to have them ready on your lips.
Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
19 So that your faith may be in the Lord, I have made them clear to you this day, even to you.
Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
20 Have I not put in writing for you thirty sayings, with wise suggestions and knowledge,
Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
21 To make you see how certain are true words, so that you may give a true answer to those who put questions to you?
Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
22 Do not take away the property of the poor man because he is poor, or be cruel to the crushed ones when they come before the judge:
Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
23 For the Lord will give support to their cause, and take the life of those who take their goods.
Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
24 Do not be friends with a man who is given to wrath; do not go in the company of an angry man:
Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
25 For fear of learning his ways and making a net ready for your soul.
Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
26 Be not one of those who give their hands in an agreement, or of those who make themselves responsible for debts:
Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
27 If you have nothing with which to make payment, he will take away your bed from under you.
Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
28 Let not the old landmark be moved which your fathers have put in place.
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
29 Have you seen a man who is expert in his business? he will take his place before kings; his place will not be among low persons.
Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
