Proverbs 22
1 A good name is more to be desired than great wealth, and to be respected is better than silver and gold.
Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.
2 The man of wealth and the poor man come face to face: the Lord is the maker of them all.
Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.
3 The sharp man sees the evil and takes cover: the simple go straight on and get into trouble.
Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.
4 The reward of a gentle spirit and the fear of the Lord is wealth and honour and life.
Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.
5 Thorns and nets are in the way of the twisted: he who keeps watch over his soul will be far from them.
Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.
6 If a child is trained up in the right way, even when he is old he will not be turned away from it.
Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.
7 The man of wealth has rule over the poor, and he who gets into debt is a servant to his creditor.
Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.
8 By planting the seed of evil a man will get in the grain of sorrow, and the rod of his wrath will be broken.
Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.
9 He who is kind will have a blessing, for he gives of his bread to the poor.
Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.
10 Send away the man of pride, and argument will go out; truly fighting and shame will come to an end.
Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.
11 He whose heart is clean is dear to the Lord; for the grace of his lips the king will be his friend.
Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.
12 The eyes of the Lord keep knowledge, but by him the acts of the false man will be overturned.
Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.
13 The hater of work says, There is a lion outside: I will be put to death in the streets.
Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.
14 The mouth of strange women is a deep hole: he with whom the Lord is angry will go down into it.
Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.
15 Foolish ways are deep-seated in the heart of a child, but the rod of punishment will send them far from him.
Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.
16 He who is cruel to the poor for the purpose of increasing his profit, and he who gives to the man of wealth, will only come to be in need.
Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.
17 Let your ear be bent down for hearing my words, and let your heart give thought to knowledge.
Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;
18 For it is a delight to keep them in your heart, to have them ready on your lips.
Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;
19 So that your faith may be in the Lord, I have made them clear to you this day, even to you.
Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.
20 Have I not put in writing for you thirty sayings, with wise suggestions and knowledge,
Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,
21 To make you see how certain are true words, so that you may give a true answer to those who put questions to you?
Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.
22 Do not take away the property of the poor man because he is poor, or be cruel to the crushed ones when they come before the judge:
Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.
23 For the Lord will give support to their cause, and take the life of those who take their goods.
Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Do not be friends with a man who is given to wrath; do not go in the company of an angry man:
Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,
25 For fear of learning his ways and making a net ready for your soul.
Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.
26 Be not one of those who give their hands in an agreement, or of those who make themselves responsible for debts:
Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;
27 If you have nothing with which to make payment, he will take away your bed from under you.
Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?
28 Let not the old landmark be moved which your fathers have put in place.
Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.
29 Have you seen a man who is expert in his business? he will take his place before kings; his place will not be among low persons.
Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.
