Proverbs 19
1 Better is the poor man whose ways are upright, than the man of wealth whose ways are twisted.
Пәзиләтлик йолда маңған кәмбәғәл, Һейлигәр сөзлүк ахмақтин яхшидур.
2 Further, without knowledge desire is not good; and he who is over-quick in acting goes out of the right way.
Йәнә, ғәйрити бар киши билимсиз болса болмас; Алдираңғу йолдин чиқар.
3 By his foolish behaviour a man's ways are turned upside down, and his heart is bitter against the Lord.
Кишиниң ахмақлиғи өз йолини астин-үстин қиливетәр; Шундақ туруқлуқ у көңлидә Пәрвәрдигардин рәнҗип ағринар.
4 Wealth makes a great number of friends; but the poor man is parted from his friend.
Байлиқ достни көп қилар; Мискинләр бар достидинму айрилип қалар.
5 A false witness will not go without punishment, and the breather out of deceit will not go free.
Ялған гувалиқ қилған җазаланмай қалмас; Ялған ейтқучиму җазадин қутулалмас.
6 Great numbers will make attempts to get the approval of a ruler: and every man is the special friend of him who has something to give.
Тола адәм сехийдин илтипат көзләр; Соғат берип турғучиға һәммә киши досттур.
7 All the brothers of the poor man are against him: how much more do his friends go far from him! ...
Намратлашқандин қериндашлириму зерикәр; Униң достлири техиму жирақ қачар; Ялвуруп қоғлисиму, улар тепилмас.
8 He who gets wisdom has love for his soul: he who keeps good sense will get what is truly good.
Пәм-парасәткә еришкүчи өзигә көйүнәр; Нурни сақлиған кишиниң бәхити болар.
9 A false witness will not go without punishment, and the breather out of deceit will be cut off.
Ялған гувалиқ қилған җазаланмай қалмас; Ялған ейтқучиму һалак болар.
10 Material comfort is not good for the foolish; much less for a servant to be put over rulers.
Һәшәмәтлик турмуш ахмаққа ярашмас; Қулниң әмәлдарлар үстидин һөкүм сүрүши техиму қамлашмас.
11 A man's good sense makes him slow to wrath, and the overlooking of wrongdoing is his glory.
Данишмәнлик егисини асанлиқчә аччиқланмайдиған қилар; Хаталиқни йопутуп кәчүрүш униң шөһритидур.
12 The king's wrath is like the loud cry of a lion, but his approval is like dew on the grass.
Падишаһниң ғәзиви ширниң һувлишиға охшаш дәһшәтлик болар; Униң шәпқити юмран от-чөпкә чүшкән шәбнәмдәк шериндур.
13 A foolish son is the destruction of his father; and the bitter arguments of a wife are like drops of rain falling without end.
Ахмақ оғул атиси үчүн балайиқазадур; Урушқақ хотунниң зарлашлири тохтимай темип чүшкән тамчә-тамчә йеғинға охшаштур.
14 House and wealth are a heritage from fathers, but a wife with good sense is from the Lord.
Өй билән мал-мүлүк ата-бовилардин мирастур; Бирақ пәм-парасәтлик хотун Пәрвәрдигарниң илтипатидиндур.
15 Hate of work sends deep sleep on a man: and he who has no industry will go without food.
Һорунлуқ кишини ғәпләт уйқиға ғәриқ қилар; Бекар тәләп ачарчилиқниң дәрдини тартар.
16 He who keeps the law keeps his soul; but death will be the fate of him who takes no note of the word.
[Пәрвәрдигарниң] әмригә әмәл қилған киши өз җенини сақлар; Өз йоллиридин һези болмиған киши өләр.
17 He who has pity on the poor gives to the Lord, and the Lord will give him his reward.
Кәмбәғәлләргә рәһимдиллиқ қилған, Пәрвәрдигарға қәриз бәргән билән баравәрдур; Униң шәпқитини [Пәрвәрдигар] қайтурар.
18 Give your son training while there is hope; let not your heart be purposing his death.
Пәрзәнтиңниң тәрбийини қобул қилишиға үмүтвар болуп, Уни җазалап тәрбийә берип турғин; Лекин уни өлгичә хар болсун дегүчи болма.
19 A man of great wrath will have to take his punishment: for if you get him out of trouble you will have to do it again.
Қәһрлик киши җаза тартар; Уни қутқузмақчи болсаң, қайта-қайта қутқузушуң керәк.
20 Let your ear be open to suggestion and take teaching, so that at the end you may be wise.
Несиһәтни аңлиғин, тәрбийәни қобул қилғин, Ундақ қилғанда кейинки күнлириңдә дана болисән.
21 A man's heart may be full of designs, but the purpose of the Lord is unchanging.
Кишиниң көңлидә нурғун нийәтләр бар; Ахирида пәқәт Пәрвәрдигарниң далаләт-һидайитидин чиққан иш ақар.
22 The ornament of a man is his mercy, and a poor man is better than one who is false.
Кишиниң йеқимлиғи униң меһир-муһәббитидиндур; Мискин болуш ялғанчилиқтин яхшидур.
23 The fear of the Lord gives life: and he who has it will have need of nothing; no evil will come his way.
Пәрвәрдигардин әйминиш кишини һаятқа ериштүрәр; У киши хатирҗәм, тоқ яшап, балайиқаза чүшүрүлүшидин халий болар.
24 The hater of work puts his hand deep into the basin, and will not even take it to his mouth again.
Һорун қолини сунуп қачиға тиққини билән, Ғизани ағзиға селишқиму һорунлуқ қилар.
25 When blows overtake the man of pride, the simple will get sense; say sharp words to the wise, and knowledge will be made clear to him.
Һакавурға қилинған таяқ җазаси саддиға қилинған ибрәттур; Йорутулған кишигә берилгән тәнбиһ, Униң билимини техиму зиядә қилар.
26 He who is violent to his father, driving away his mother, is a son causing shame and a bad name.
Атисиниң мелини булиған, Анисини өйидин һайдап чиқарған, Рәсвалиқ, иза-аһанәт қалдурғучи оғулдур.
27 A son who no longer gives attention to teaching is turned away from the words of knowledge.
И оғул, несиһәткә қулиқиңни юпурувалсаң, Әқилниң тәлимлиридин жирақлашқиниңдур.
28 A good-for-nothing witness makes sport of the judge's decision: and the mouth of evil-doers sends out evil like a stream.
Пәскәш гувачи адаләтни мазақ қилғучидур; Яман адәмниң ағзи рәзилликни жутар.
29 Rods are being made ready for the man of pride, and blows for the back of the foolish.
Һакавурлар үчүн җазалар тәйярдур, Ахмақларниң дүмбисигә уридиған қамча тәйярдур.
