Proverbs 14
1 Wisdom is building her house, but the foolish woman is pulling it down with her hands.
Bawa't pantas na babae ay nagtatayo ng kaniyang bahay: nguni't binubunot ng mangmang, ng kaniyang sariling mga kamay.
2 He who goes on his way in righteousness has before him the fear of the Lord; but he whose ways are twisted gives him no honour.
Siyang lumalakad sa kaniyang katuwiran ay natatakot sa Panginoon: nguni't siyang suwail sa kaniyang mga lakad ay humahamak sa kaniya.
3 In the mouth of the foolish man is a rod for his back, but the lips of the wise will keep them safe.
Sa bibig ng mangmang ay may tungkod ng kapalaluan: nguni't ang mga labi ng pantas ay mangagiingat ng mga yaon.
4 Where there are no oxen, their food-place is clean; but much increase comes through the strength of the ox.
Kung saan walang baka, ang bangan ay malinis: nguni't ang karamihan ng bunga ay nasa kalakasan ng baka.
5 A true witness does not say what is false, but a false witness is breathing out deceit.
Ang tapat na saksi ay hindi magbubulaan: nguni't ang sinungaling na saksi ay nagbabadya ng mga kasinungalingan.
6 The hater of authority, searching for wisdom, does not get it; but knowledge comes readily to the open-minded man.
Ang manglilibak ay humahanap ng karunungan at walang nasusumpungan: nguni't ang kaalaman ay madali sa kaniya na naguunawa.
7 Go away from the foolish man, for you will not see the lips of knowledge.
Paroon ka sa harapan ng taong mangmang, at hindi mo mamamalas sa kaniya ang mga labi ng kaalaman:
8 The wisdom of the man of good sense makes his way clear; but the unwise behaviour of the foolish is deceit.
Ang karunungan ng mabait ay makaunawa ng kaniyang lakad: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay karayaan.
9 In the tents of those hating authority there is error, but in the house of the upright man there is grace.
Ang mangmang ay tumutuya sa sala: nguni't sa matuwid ay may mabuting kalooban.
10 No one has knowledge of a man's grief but himself; and a strange person has no part in his joy.
Nalalaman ng puso ang kaniyang sariling kapaitan; at ang tagaibang lupa ay hindi nakikialam ng kaniyang kagalakan.
11 The house of the sinner will be overturned, but the tent of the upright man will do well.
Ang bahay ng masama ay mababagsak: nguni't ang tolda ng matuwid ay mamumukadkad.
12 There is a way which seems straight before a man, but its end is the ways of death.
May daan na tila matuwid sa isang tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
13 Even while laughing the heart may be sad; and after joy comes sorrow.
Maging sa pagtawa man ang puso ay nagiging mapanglaw; at ang wakas ng kasayahan ay kabigatan ng loob.
14 He whose heart is turned away will have the reward of his ways in full measure; but a good man will have the reward of his doings.
Ang tumatalikod ng kaniyang puso ay mabubusog ng kaniyang sariling mga lakad: at masisiyahang loob ang taong mabuti.
15 The simple man has faith in every word, but the man of good sense gives thought to his footsteps.
Pinaniniwalaan ng musmos ang bawa't salita: nguni't ang mabait ay tumitinging mabuti sa kaniyang paglakad.
16 The wise man, fearing, keeps himself from evil; but the foolish man goes on in his pride, with no thought of danger.
Ang pantas ay natatakot at humihiwalay sa kasamaan: nguni't ang mangmang ay nagpapakilalang palalo, at timawa.
17 He who is quickly angry will do what is foolish, but the man of good sense will have quiet.
Siyang nagagalit na madali ay gagawang may kamangmangan: at ang taong may masamang katha ay ipagtatanim.
18 Foolish behaviour is the heritage of the simple, but men of good sense are crowned with knowledge.
Ang musmos ay nagmamana ng kamangmangan: nguni't ang mabait ay puputungan ng kaalaman.
19 The knees of the evil are bent before the good; and sinners go down in the dust at the doors of the upright.
Ang masama ay yumuyukod sa harap ng mabuti; at ang masama ay sa mga pintuang-daan ng matuwid.
20 The poor man is hated even by his neighbour, but the man of wealth has numbers of friends.
Ipinagtatanim ang dukha maging ng kaniyang kapuwa: nguni't ang mayaman ay maraming kaibigan.
21 He who has no respect for his neighbour is a sinner, but he who has pity for the poor is happy.
Siyang humahamak sa kaniyang kapuwa ay nagkakasala: nguni't siyang naaawa sa dukha ay mapalad siya.
22 Will not the designers of evil come into error? But mercy and good faith are for the designers of good.
Hindi ba sila nagkakamali na kumakatha ng kasamaan? Nguni't kaawaan at katotohanan ay sasa kanila na nagsisikatha ng mabuti.
23 In all hard work there is profit, but talk only makes a man poor.
Sa lahat ng gawain ay may pakinabang: nguni't ang tabil ng mga labi ay naghahatid sa karalitaan.
24 Their wisdom is a crown to the wise, but their foolish behaviour is round the head of the unwise.
Ang putong ng mga pantas ay ang kanilang mga kayamanan: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay kamangmangan lamang.
25 A true witness is the saviour of lives; but he who says false things is a cause of deceit.
Ang tapat na saksi ay nagliligtas ng mga tao: nguni't siyang nagsasalita ng mga kasinungalingan ay nagdaraya.
26 For him in whose heart is the fear of the Lord there is strong hope: and his children will have a safe place.
Sa pagkatakot sa Panginoon ay may matibay na pagkakatiwala: at ang kaniyang mga anak ay magkakaroon ng dakong kanlungan.
27 The fear of the Lord is a fountain of life, by which one may be turned from the nets of death.
Ang pagkatakot sa Panginoon ay bukal ng kabuhayan, upang humiwalay sa mga silo ng kamatayan.
28 A king's glory is in the number of his people: and for need of people a ruler may come to destruction.
Nasa karamihan ng bayan ang kaluwalhatian ng hari: nguni't na sa pangangailangan ng bayan ang kapahamakan ng pangulo.
29 He who is slow to be angry has great good sense; but he whose spirit is over-quick gives support to what is foolish.
Siyang makupad sa pagkagalit ay may dakilang paguunawa: nguni't siyang madaling magalit ay nagbubunyi ng kamangmangan.
30 A quiet mind is the life of the body, but envy is a disease in the bones.
Ang tiwasay na puso ay buhay ng katawan: nguni't ang kapanaghilian ay kabulukan ng mga buto.
31 He who is hard on the poor puts shame on his Maker; but he who has mercy on those who are in need gives him honour.
Siyang pumipighati sa dukha ay humahamak sa Maylalang sa kaniya. Nguni't siyang naaawa sa mapagkailangan ay nagpaparangal sa kaniya.
32 The sinner is overturned in his evil-doing, but the upright man has hope in his righteousness.
Ang masama ay manahagis sa kaniyang masamang gawa: nguni't ang matuwid ay may kanlungan sa kaniyang kamatayan.
33 Wisdom has her resting-place in the mind of the wise, but she is not seen among the foolish.
Karunungan ay nagpapahinga sa puso niya na may paguunawa: nguni't ang nasa loob ng mga mangmang ay nalalaman.
34 By righteousness a nation is lifted up, but sin is a cause of shame to the peoples.
Ang katuwiran ay nagbubunyi ng bansa: nguni't ang kasalanan ay kakutyaan sa alinmang bayan.
35 The king has pleasure in a servant who does wisely, but his wrath is against him who is a cause of shame.
Ang lingap ng hari ay sa lingkod na gumagawa na may kapantasan: nguni't ang kaniyang poot ay magiging laban sa nakahihiya.
