Proverbs 14
1 Wisdom is building her house, but the foolish woman is pulling it down with her hands.
Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
2 He who goes on his way in righteousness has before him the fear of the Lord; but he whose ways are twisted gives him no honour.
Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
3 In the mouth of the foolish man is a rod for his back, but the lips of the wise will keep them safe.
W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
4 Where there are no oxen, their food-place is clean; but much increase comes through the strength of the ox.
Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A true witness does not say what is false, but a false witness is breathing out deceit.
Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
6 The hater of authority, searching for wisdom, does not get it; but knowledge comes readily to the open-minded man.
Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
7 Go away from the foolish man, for you will not see the lips of knowledge.
Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
8 The wisdom of the man of good sense makes his way clear; but the unwise behaviour of the foolish is deceit.
Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
9 In the tents of those hating authority there is error, but in the house of the upright man there is grace.
Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
10 No one has knowledge of a man's grief but himself; and a strange person has no part in his joy.
Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
11 The house of the sinner will be overturned, but the tent of the upright man will do well.
Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
12 There is a way which seems straight before a man, but its end is the ways of death.
Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
13 Even while laughing the heart may be sad; and after joy comes sorrow.
Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
14 He whose heart is turned away will have the reward of his ways in full measure; but a good man will have the reward of his doings.
Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
15 The simple man has faith in every word, but the man of good sense gives thought to his footsteps.
Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
16 The wise man, fearing, keeps himself from evil; but the foolish man goes on in his pride, with no thought of danger.
Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
17 He who is quickly angry will do what is foolish, but the man of good sense will have quiet.
Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
18 Foolish behaviour is the heritage of the simple, but men of good sense are crowned with knowledge.
Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
19 The knees of the evil are bent before the good; and sinners go down in the dust at the doors of the upright.
źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
20 The poor man is hated even by his neighbour, but the man of wealth has numbers of friends.
Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
21 He who has no respect for his neighbour is a sinner, but he who has pity for the poor is happy.
Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
22 Will not the designers of evil come into error? But mercy and good faith are for the designers of good.
Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
23 In all hard work there is profit, but talk only makes a man poor.
W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
24 Their wisdom is a crown to the wise, but their foolish behaviour is round the head of the unwise.
Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
25 A true witness is the saviour of lives; but he who says false things is a cause of deceit.
Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
26 For him in whose heart is the fear of the Lord there is strong hope: and his children will have a safe place.
Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
27 The fear of the Lord is a fountain of life, by which one may be turned from the nets of death.
Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
28 A king's glory is in the number of his people: and for need of people a ruler may come to destruction.
W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
29 He who is slow to be angry has great good sense; but he whose spirit is over-quick gives support to what is foolish.
Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
30 A quiet mind is the life of the body, but envy is a disease in the bones.
Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
31 He who is hard on the poor puts shame on his Maker; but he who has mercy on those who are in need gives him honour.
Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
32 The sinner is overturned in his evil-doing, but the upright man has hope in his righteousness.
Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
33 Wisdom has her resting-place in the mind of the wise, but she is not seen among the foolish.
W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
34 By righteousness a nation is lifted up, but sin is a cause of shame to the peoples.
Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
35 The king has pleasure in a servant who does wisely, but his wrath is against him who is a cause of shame.
Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
