Proverbs 1
1 These are the proverbs of Solomon son of David, king of Israel,
Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
2 for gaining wisdom and discipline, for comprehending words of insight,
Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
3 and for receiving instruction in wise living and in righteousness, justice, and equity.
саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
4 To impart prudence to the simple and knowledge and discretion to the young,
Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
5 let the wise listen and gain instruction, and the discerning acquire wise counsel
буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
6 by understanding the proverbs and parables, the sayings and riddles of the wise.
шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but fools despise wisdom and discipline.
Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
8 Listen, my son, to your father’s instruction, and do not forsake the teaching of your mother.
И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
9 For they are a garland of grace on your head and a pendant around your neck.
чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
10 My son, if sinners entice you, do not yield to them.
И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
11 If they say, “Come along, let us lie in wait for blood, let us ambush the innocent without cause,
Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
12 let us swallow them alive like Sheol, and whole like those descending into the Pit. (Sheol h7585)
Тәһтисарадәк уларни жутуветәйли, Сақ болсиму, һаңға чүшкәнләрдәк уларни жиқитайли; (Sheol h7585)
13 We will find all manner of precious goods; we will fill our houses with plunder.
Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
14 Throw in your lot with us; let us all share one purse”—
Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
15 my son, do not walk the road with them or set foot upon their path.
И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
16 For their feet run to evil, and they are swift to shed blood.
Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
17 How futile it is to spread the net where any bird can see it!
Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
18 But they lie in wait for their own blood; they ambush their own lives.
Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
19 Such is the fate of all who are greedy, whose unjust gain takes the lives of its possessors.
Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
20 Wisdom calls out in the street, she lifts her voice in the square;
[Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
21 in the main concourse she cries aloud, at the city gates she makes her speech:
Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
22 “How long, O simple ones, will you love your simple ways? How long will scoffers delight in their scorn and fools hate knowledge?
И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
23 If you had repented at my rebuke, then surely I would have poured out my spirit on you; I would have made my words known to you.
Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
24 Because you refused my call, and no one took my outstretched hand,
Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
25 because you neglected all my counsel, and wanted none of my correction,
Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
26 in turn I will mock your calamity; I will sneer when terror strikes you,
Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
27 when your dread comes like a storm, and your destruction like a whirlwind, when distress and anguish overwhelm you.
Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
28 Then they will call on me, but I will not answer; they will earnestly seek me, but will not find me.
У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
29 For they hated knowledge and chose not to fear the LORD.
Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
30 They accepted none of my counsel; they despised all my reproof.
Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
31 So they will eat the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
32 For the waywardness of the simple will slay them, and the complacency of fools will destroy them.
Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
33 But whoever listens to me will dwell in safety, secure from the fear of evil.”
Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
