Proverbs 1
1 These are the proverbs of Solomon son of David, king of Israel,
Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,
2 for gaining wisdom and discipline, for comprehending words of insight,
Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;
3 and for receiving instruction in wise living and in righteousness, justice, and equity.
Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 To impart prudence to the simple and knowledge and discretion to the young,
Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.
5 let the wise listen and gain instruction, and the discerning acquire wise counsel
Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,
6 by understanding the proverbs and parables, the sayings and riddles of the wise.
Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but fools despise wisdom and discipline.
Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.
8 Listen, my son, to your father’s instruction, and do not forsake the teaching of your mother.
Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
9 For they are a garland of grace on your head and a pendant around your neck.
Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.
10 My son, if sinners entice you, do not yield to them.
Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.
11 If they say, “Come along, let us lie in wait for blood, let us ambush the innocent without cause,
Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;
12 let us swallow them alive like Sheol, and whole like those descending into the Pit. (Sheol h7585)
Pożremyż ich żywo, jako grób, a całkiem, jako zstępujących w dół; (Sheol h7585)
13 We will find all manner of precious goods; we will fill our houses with plunder.
Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;
14 Throw in your lot with us; let us all share one purse”—
Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.
15 my son, do not walk the road with them or set foot upon their path.
Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.
16 For their feet run to evil, and they are swift to shed blood.
Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.
17 How futile it is to spread the net where any bird can see it!
Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:
18 But they lie in wait for their own blood; they ambush their own lives.
Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.
19 Such is the fate of all who are greedy, whose unjust gain takes the lives of its possessors.
Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.
20 Wisdom calls out in the street, she lifts her voice in the square;
Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.
21 in the main concourse she cries aloud, at the city gates she makes her speech:
W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:
22 “How long, O simple ones, will you love your simple ways? How long will scoffers delight in their scorn and fools hate knowledge?
Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?
23 If you had repented at my rebuke, then surely I would have poured out my spirit on you; I would have made my words known to you.
Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.
24 Because you refused my call, and no one took my outstretched hand,
Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;
25 because you neglected all my counsel, and wanted none of my correction,
Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;
26 in turn I will mock your calamity; I will sneer when terror strikes you,
Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.
27 when your dread comes like a storm, and your destruction like a whirlwind, when distress and anguish overwhelm you.
Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;
28 Then they will call on me, but I will not answer; they will earnestly seek me, but will not find me.
Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.
29 For they hated knowledge and chose not to fear the LORD.
Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,
30 They accepted none of my counsel; they despised all my reproof.
Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:
31 So they will eat the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.
32 For the waywardness of the simple will slay them, and the complacency of fools will destroy them.
Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.
33 But whoever listens to me will dwell in safety, secure from the fear of evil.”
Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.
