Proverbs 6
1 My son, if you have put up security for your neighbor, if you have struck hands in pledge with a stranger,
Anakko, no nangilasinka iti kuartam kas pammatalged iti utang ti kaarrubam, no nagkarika para iti utang ti maysa a tao a saanmo nga am-ammo,
2 if you have been trapped by the words of your lips, ensnared by the words of your mouth,
nangipakatka ngarud iti palab-og ti bagim babaen iti karim, ket natiliwka babaen kadagiti sasaom.
3 then do this, my son, to free yourself, for you have fallen into your neighbor’s hands: Go, humble yourself, and press your plea with your neighbor.
Iti kasta ngarud, anakko, aramidem daytoy ket isalakanmo ti bagim, ta addaka iti babaen ti asi ti kaarrubam. Mapanmo ipakumbaba ti bagim ket ipakaasim iti kaarrubam a wayawayaannaka.
4 Allow no sleep to your eyes or slumber to your eyelids.
Saanmo nga iridridep dagiti matam ken saanmo pagkidemen dagiti kalub ti matam.
5 Free yourself, like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the snare of the fowler.
Isalakanmo ti bagim a kas iti ugsa manipud iti ima ti mangnganup, kas iti billit manipud iti ima ti sumisilo.
6 Walk in the manner of the ant, O slacker; observe its ways and become wise.
Kitaem ti kuton, sika a sadut a tao, utobem dagiti wagasna ket agmasiribka.
7 Without a commander, without an overseer or ruler,
Awan ti mangidadaulo iti daytoy, opisial wenno turay,
8 it prepares its provisions in summer; it gathers its food at harvest.
ngem mangisagsagana daytoy iti taraon iti kalgaw, ken kabayatan ti panagapit ket mangiduldulin daytoy iti kanennanto.
9 How long will you lie there, O slacker? When will you get up from your sleep?
Kasano pay aya a kabayag ti pannaturogmo, sika sadut a tao? Kaanokanto pay a mariing manipud iti pannaturogmo?
10 A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest,
“Iturogko pay bassit, iridepko laeng iti mabiit, idalikepkepko pay biit”-
11 and poverty will come upon you like a robber, and need like a bandit.
ket umayto ti kinakurapaymo a kas iti agtatakaw ket dagiti kasapulam a kasla nakaarmas a suldado.
12 A worthless person, a wicked man, walks with a perverse mouth,
Ti awan pategna a tao - ti nadangkes a tao - ket agbibiag babaen iti kinaulbodna,
13 winking his eyes, speaking with his feet, and pointing with his fingers.
a kumanidday, sumanenyas babaen kadagiti sakana, ken agitudo-tudo babaen kadagiti ramayna.
14 With deceit in his heart he devises evil; he continually sows discord.
Iti pusona ket agpangpanggep isuna iti dakes babaen iti panangallilaw; kanayon isuna a mangparnuay iti riri.
15 Therefore calamity will come upon him suddenly; in an instant he will be shattered beyond recovery.
Ngarud, apagdarikmatto a kamaten isuna ti pannakadidigrana; apagkanitonto a madadael isuna ket saanen nga umimbag.
16 There are six things that the LORD hates, seven that are detestable to Him:
Adda innem a banag a kagurgura ni Yahweh, adda pito a makarimon kenkuana:
17 haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood,
Dagiti mata ti napalangguad a tao, dila nga agul-ulbod, im-ima a mangpaspasayasay iti dara dagiti inosente a tattao,
18 a heart that devises wicked schemes, feet that run swiftly to evil,
puso a mangparpartuat kadagiti dakes a panggep, saksaka a napartak a tumaray a mapan agaramid iti dakes,
19 a false witness who gives false testimony, and one who stirs up discord among brothers.
saksi a mangibagbaga kadagiti inuulbod, ken ti agparparnuay iti riri kadagiti agkakabsat.
20 My son, keep your father’s commandment, and do not forsake your mother’s teaching.
Anakko, tungpalem ti bilin ti amam, ken saanmo a baybay-an ti sursuro ti inam.
21 Bind them always upon your heart; tie them around your neck.
Arigna nga igaluttmo a kanayon dagitoy iti pusom; arigna nga igalutmo dagitoy iti tengngedmo.
22 When you walk, they will guide you; when you lie down, they will watch over you; when you awake, they will speak to you.
Tunggal magnaka, idalandaka; tunggal maturogka, bantayandaka; ken tunggal agriingka, isurodaka.
23 For this commandment is a lamp, this teaching is a light, and the reproofs of discipline are the way to life,
Ta dagiti bilbilin ket arigna ti maysa a pagsilawan, ken ti panangisuro ket arigna ti maysa a silaw; dagiti panangilinteg ti pannakadisiplina ket isu ti dalan ti panagbiag.
24 to keep you from the evil woman, from the smooth tongue of the adulteress.
Iyadayonaka daytoy manipud iti narugit a babai, manipud iti nalamuyot a sasao ti mannakimalala.
25 Do not lust in your heart for her beauty or let her captivate you with her eyes.
Saanmo a paggarteman iti pusom ti pintasna, ken saanmo nga itulok a tengngelennaka babaen kadagiti kurimatmatna.
26 For the levy of the prostitute is poverty, and the adulteress preys upon your very life.
Mabalin nga aggatad iti maysa a tinapay ti bayad ti pannakikaidda iti maysa a balangkantis, ngem ti asawa ti dadduma ket mabalin a ti kakaisuna a biagmo ti gatadna.
27 Can a man embrace fire and his clothes not be burned?
Mabalin aya met a sakruyen ti maysa a tao ti apuy a saan a mapuoran dagiti pagan-anayna?
28 Can a man walk on hot coals without scorching his feet?
Mabalin aya met a magna ti maysa a tao iti rabaw dagiti beggang a saan a masinit dagiti sakana?
29 So is he who sleeps with another man’s wife; no one who touches her will go unpunished.
Kasta ngarud ti lalaki a makikakaidda iti asawa ti kaarrubana; sigurado a madusa ti makikakaidda kenkuana.
30 Men do not despise the thief if he steals to satisfy his hunger.
Saan nga umsien dagiti tattao ti agtatakaw no nagtakaw isuna tapno mapnek ti pagkasapulanna gapu iti bisinna.
31 Yet if caught, he must pay sevenfold; he must give up all the wealth of his house.
Ngem no matiliw isuna, bayadannanto iti maminpito ti tinakawna; masapul nga itedna amin nga adda gatadna a banag iti uneg ti balayna.
32 He who commits adultery lacks judgment; whoever does so destroys himself.
Awan pannakaawat ti tao a makikamkamalala; ti tao a mangar-aramid iti daytoy ket daddadaelenna ti bagina.
33 Wounds and dishonor will befall him, and his reproach will never be wiped away.
Sugsugat ken pannakaibabain ti maikari kenkuana, ken saanto a mapunas ti pannakaibabainna.
34 For jealousy enrages a husband, and he will show no mercy in the day of vengeance.
Ta ti imon ket pagbalinenna a nauyong ti maysa a lalaki; saan isuna a mangipakita iti asi inton agibales isuna.
35 He will not be appeased by any ransom, or persuaded by lavish gifts.
Saanto isuna nga umawat iti bayad, ken saan isuna a mapasuksukan, uray no ikkam isuna iti adu a sagut.
