Proverbs 31
1 These are the words of King Lemuel—the burden that his mother taught him:
Ang mga pulong ni Haring Lemuel— ang panagna nga gitudlo sa iyang inahan.
2 What shall I say, O my son? What, O son of my womb? What, O son of my vows?
Unsa man, akong anak? Ug unsa man, anak sa akong sabakan? ug unsa man, anak sa akong mga panaad? —
3 Do not spend your strength on women or your vigor on those who ruin kings.
Ayaw ihatag ang imong kusog sa babaye, o ang imong mga pamaagi niadtong maglaglag sa mga hari.
4 It is not for kings, O Lemuel, it is not for kings to drink wine, or for rulers to crave strong drink,
Dili kini alang sa mga hari, Lemuel, dili kini alang sa mga hari aron pag-inom sa bino, ni ang mga magmamando aron mangutana, “Hain man ang isog nga ilimnon?”
5 lest they drink and forget what is decreed, depriving all the oppressed of justice.
Tungod kay kung moinom sila, makalimtan nila kung unsa ang kasugoan, ug yatakan ang mga katungod sa tanang mga gidaogdaog.
6 Give strong drink to one who is perishing, and wine to the bitter in soul.
Hatagi ug isog nga ilimnon ang mga tawo nga mangahanaw ug bino niadtong hilabihan ang kasakit.
7 Let him drink and forget his poverty, and remember his misery no more.
Moinom siya ug mahikalimtan niya ang iyang kawalad-on ug dili niya mahinumdoman ang iyang kasamok.
8 Open your mouth for those with no voice, for the cause of all the dispossessed.
Pakigsulti alang niadtong dili makasulti, alang sa kaayohan sa tanan nga hapit na mangahanaw.
9 Open your mouth, judge righteously, and defend the cause of the poor and needy.
Pagsulti ug paghukom pinaagi sa sukdanan kung unsa ang husto ug labani ang katungod sa mga kabos ug nagakinahanglan nga mga tawo.
10 A wife of noble character, who can find? She is far more precious than rubies.
Kinsa man ang makakita ug takos nga asawa? Ang iyang kabililhon labaw pa sa mga alahas.
11 The heart of her husband trusts in her, and he lacks nothing of value.
Ang kasingkasing sa iyang bana mosalig kaniya, ug dili gayod siya mahimong kabos.
12 She brings him good and not harm all the days of her life.
Mobuhat gayod siya ug maayong mga butang alang kaniya ug dili ang daotan sa tanang mga adlaw sa iyang kinabuhi.
13 She selects wool and flax and works with eager hands.
Magpili siya ug balahibo sa karnero ug lanot sa lino nga tanom, ug magabuhat uban ang kalipay sa iyang mga kamot.
14 She is like the merchant ships, bringing her food from afar.
Sama siya sa nagpatigayon nga mga sakayan; nagdala siya sa iyang pagkaon gikan sa halayo.
15 She rises while it is still night to provide food for her household and portions for her maidservants.
Mobangon siya samtang gabii pa ug mohatag ug pagkaon sa iyang panimalay, ug ibahinbahin niya ang buluhaton alang sa iyang mga sulugoong babaye.
16 She appraises a field and buys it; from her earnings she plants a vineyard.
Maghunahuna siya ug uma ug paliton kini, uban sa kinitaan sa iyang mga kamot motanom siya ug paras.
17 She girds herself with strength and shows that her arms are strong.
Bistihan niya ang iyang kaugalingon sa kusog ug himoon niyang kusgan ang iyang mga bukton.
18 She sees that her gain is good, and her lamp is not extinguished at night.
Makita niya kung unsa ang maayo nga makaginansya siya; sa tibuok gabii wala gipalong ang iyang lampara.
19 She stretches out her hands to the distaff and grasps the spindle with her fingers.
Gibutang niya ang iyang mga kamot sa lamboranan, ug iyang gigunitan ang nilubid nga tanod.
20 She opens her arms to the poor and reaches out her hands to the needy.
Gituy-od niya ang iyang kamot sa mga tawong kabos; gituy-od niya ang iyang kamot sa mga tawong nanginahanglan.
21 When it snows, she has no fear for her household, for they are all clothed in scarlet.
Dili siya mahadlok sa niyebe alang sa iyang panimalay, kay ang tibuok niya nga panimalay nabistihan sa dagtom pula.
22 She makes coverings for her bed; her clothing is fine linen and purple.
Naghimo siya ug hapin alang sa iyang higdaanan, ug nagbisti siya ug labing maayo nga tapul nga lino.
23 Her husband is known at the city gate, where he sits among the elders of the land.
Inila ang iyang bana sa mga ganghaan, kung molingkod siya kauban sa mga kadagkoan sa yuta.
24 She makes linen garments and sells them; she delivers sashes to the merchants.
Naghimo siya ug lino nga mga panapton ug gibaligya kini, ug nagbaligya siya ug mga bakus sa mga nagapatigayon.
25 Strength and honor are her clothing, and she can laugh at the days to come.
Nabistihan siya uban ang kusog ug kadungganan, ug mokatawa siya sa dihang moabot ang panahon.
26 She opens her mouth with wisdom, and faithful instruction is on her tongue.
Magabuka siya sa iyang baba uban ang kaalam ug ang balaod sa pagkamaluluy-on anaa sa iyang dila.
27 She watches over the affairs of her household and does not eat the bread of idleness.
Nagabantay siya sa tanang pamaagi sa iyang panimalay ug dili mokaon sa tinapay nga walay pulos
28 Her children rise up and call her blessed; her husband praises her as well:
Mobangon ang iyang mga anak ug tawgon siya ug bulahan ug ang iyang bana modayeg kaniya, ug moingon,
29 “Many daughters have done noble things, but you surpass them all!”
“Daghang buotan nga mga babaye, apan silang tanan dili makalabaw kanimo.”
30 Charm is deceptive and beauty is fleeting, but a woman who fears the LORD is to be praised.
Ang katahom malimbongon, ug ang kaanyag walay kapuslanan, apan ang babaye nga mahinadlokon kang Yahweh, pagadayegon siya.
31 Give her the fruit of her hands, and let her works praise her at the gates.
Ihatag kaniya ang kinitaan sa iyang mga kamot ug tugoti ang iyang mga buhat nga modayeg kaniya diha sa mga ganghaan.
