Proverbs 30
1 These are the words of Agur son of Jakeh—the burden that this man declared to Ithiel: “I am weary, O God, and worn out.
Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
2 Surely I am the most ignorant of men, and I lack the understanding of a man.
Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
3 I have not learned wisdom, and I have no knowledge of the Holy One.
Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
4 Who has ascended to heaven and come down? Who has gathered the wind in His hands? Who has bound up the waters in His cloak? Who has established all the ends of the earth? What is His name, and what is the name of His Son— surely you know!
Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
5 Every word of God is flawless; He is a shield to those who take refuge in Him.
Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
6 Do not add to His words, lest He rebuke you and prove you a liar.
Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
7 Two things I ask of You— do not refuse me before I die:
Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
8 Keep falsehood and deceitful words far from me. Give me neither poverty nor riches; feed me with the bread that is my portion.
Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
9 Otherwise, I may have too much and deny You, saying, ‘Who is the LORD?’ Or I may become poor and steal, profaning the name of my God.
Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
10 Do not slander a servant to his master, or he will curse you, and you will bear the guilt.
Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
11 There is a generation of those who curse their fathers and do not bless their mothers.
[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
12 There is a generation of those who are pure in their own eyes and yet unwashed of their filth.
[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
13 There is a generation—how haughty are their eyes and pretentious are their glances—
[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
14 there is a generation whose teeth are swords and whose jaws are knives, devouring the oppressed from the earth and the needy from among men.
[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
15 The leech has two daughters: Give and Give. There are three things that are never satisfied, four that never say, ‘Enough!’:
Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
16 Sheol, the barren womb, land never satisfied with water, and fire that never says, ‘Enough!’ (Sheol h7585)
Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)
17 As for the eye that mocks a father and scorns obedience to a mother, may the ravens of the valley pluck it out and young vultures devour it.
Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
18 There are three things too wonderful for me, four that I cannot understand:
Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
19 the way of an eagle in the sky, the way of a snake on a rock, the way of a ship at sea, and the way of a man with a maiden.
Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
20 This is the way of an adulteress: She eats and wipes her mouth and says, ‘I have done nothing wrong.’
Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
21 Under three things the earth trembles, under four it cannot bear up:
Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
22 a servant who becomes king, a fool who is filled with food,
Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
23 an unloved woman who marries, and a maidservant who supplants her mistress.
Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
24 Four things on earth are small, yet they are exceedingly wise:
Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
25 The ants are creatures of little strength, yet they store up their food in the summer;
Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
26 the rock badgers are creatures of little power, yet they make their homes in the rocks;
Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
27 the locusts have no king, yet they all advance in formation;
Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
28 and the lizard can be caught in one’s hands, yet it is found in the palaces of kings.
Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
29 There are three things that are stately in their stride, and four that are impressive in their walk:
Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
30 a lion, mighty among beasts, refusing to retreat before anything;
Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
31 a strutting rooster; a he-goat; and a king with his army around him.
Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
32 If you have foolishly exalted yourself or if you have plotted evil, put your hand over your mouth.
Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
33 For as the churning of milk yields butter, and the twisting of the nose draws blood, so the stirring of anger brings forth strife.”
Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
