Proverbs 29
1 A man who remains stiff-necked after much reproof will suddenly be shattered beyond recovery.
Ang madalas na masaway na nagpapatigas ng kaniyang leeg, biglang mababali, at walang kagamutan.
2 When the righteous flourish, the people rejoice, but when the wicked rule, the people groan.
Pagka ang matuwid ay dumadami, ang bayan ay nagagalak: nguni't pagka ang masama ay nagpupuno, ang bayan ay nagbubuntong-hininga.
3 A man who loves wisdom brings joy to his father, but a companion of prostitutes squanders his wealth.
Ang umiibig ng karunungan ay nagpapagalak sa kaniyang ama: nguni't ang nakikisama sa mga patutot ay sumisira ng kaniyang tinatangkilik.
4 By justice a king brings stability to the land, but a man who exacts tribute demolishes it.
Ang hari ay nagtatatag ng lupain sa pamamagitan ng kahatulan: nguni't ang humihingi ng suhol ay gumigiba.
5 A man who flatters his neighbor spreads a net for his feet.
Ang tao na kunwang pumupuri sa kaniyang kapuwa naglalagay ng bitag sa kaniyang mga hakbang.
6 An evil man is caught by his own sin, but a righteous one sings and rejoices.
Sa pagsalangsang ng masamang tao ay may silo: nguni't ang matuwid ay umaawit at nagagalak.
7 The righteous consider the cause of the poor, but the wicked have no regard for such concerns.
Ang matuwid ay kumukuhang alam sa bagay ng dukha: ang masama ay walang unawang makaalam.
8 Mockers inflame a city, but the wise turn away anger.
Ang mga mangduduwahaging tao ay naglalagay ng bayan sa liyab: nguni't ang mga pantas na tao ay nagaalis ng poot.
9 If a wise man goes to court with a fool, there will be raving and laughing with no resolution.
Kung ang pantas ay magkaroon ng pakikipagtalo sa isang mangmang, magalit man o tumawa, ang mangmang ay hindi magkakaroon ng kapahingahan.
10 Men of bloodshed hate a blameless man, but the upright care for his life.
Ang mangbububo ng dugo ay nagtatanim sa sakdal: at tungkol sa matuwid, hinahanap nila ang kaniyang buhay.
11 A fool vents all his anger, but a wise man holds it back.
Inihihinga ng mangmang ang buong galit niya: nguni't ang pantas ay nagpipigil at tumitiwasay.
12 If a ruler listens to lies, all his officials will be wicked.
Kung ang puno ay nakikinig sa kabulaanan, lahat niyang mga lingkod ay masasama.
13 The poor man and the oppressor have this in common: The LORD gives light to the eyes of both.
Ang dukha at ang mamimighati ay nagsasalubong; pinapagniningas ng Panginoon ang mga mata nila kapuwa.
14 A king who judges the poor with fairness— his throne will be established forever.
Ang hari na humahatol na tapat sa dukha, ang kaniyang luklukan ay matatatag magpakailan man.
15 A rod of correction imparts wisdom, but a child left to himself disgraces his mother.
Ang pamalo at saway ay nagbibigay karunungan: nguni't ang batang binabayaan ay humihiya sa kaniyang ina.
16 When the wicked thrive, rebellion increases; but the righteous will see their downfall.
Pagka ang masama ay dumadami, pagsalangsang ay dumadami: nguni't mamamasdan ng matuwid ang kanilang pagkabuwal.
17 Discipline your son, and he will give you rest; he will bring delight to your soul.
Sawayin mo ang iyong anak, at bibigyan ka niya ng kapahingahan; Oo, bibigyan niya ng kaluguran ang iyong kaluluwa.
18 Where there is no vision, the people cast off restraint; but blessed is he who keeps the Law.
Kung saan walang pangitain, ang bayan ay sumasama: nguni't siyang nagiingat ng kautusan ay maligaya siya.
19 A servant cannot be corrected by words alone; though he understands, he will not respond.
Ang alipin ay hindi masasaway ng mga salita: sapagka't bagaman nalalaman niya ay hindi siya makikinig.
20 Do you see a man who speaks in haste? There is more hope for a fool than for him.
Nakikita mo ba ang tao, na nagmamadali sa kaniyang mga salita? May pagasa pa sa mangmang kay sa kaniya.
21 A servant pampered from his youth will bring grief in the end.
Siyang maingat na nagpalaki ng kaniyang lingkod mula sa pagkabata, magiging anak niya siya sa kawakasan.
22 An angry man stirs up dissension, and a hot-tempered man abounds in transgression.
Ang taong magagalitin ay humihila ng kaalitan, at ang mainiting tao ay nananagana sa pagsalangsang.
23 A man’s pride will bring him low, but a humble spirit will obtain honor.
Ang kapalaluan ng tao ay magbababa sa kaniya: nguni't ang may mapagpakumbabang diwa ay magtatamo ng karangalan.
24 A partner to a thief hates his own soul; he receives the oath, but does not testify.
Ang nakikisama sa isang magnanakaw ay nagtatanim sa kaniyang sariling kaluluwa: siya'y nakakarinig ng sumpa at hindi umiimik.
25 The fear of man is a snare, but whoever trusts in the LORD is set securely on high.
Ang pagkatakot sa tao ay nagdadala ng silo: nguni't ang naglalagak ng kaniyang tiwala sa Panginoon ay maliligtas.
26 Many seek the ruler’s favor, but a man receives justice from the LORD.
Marami ang nagsisihanap ng lingap ng pinuno: nguni't ang kahatulan ng tao ay nagmumula sa Panginoon.
27 An unjust man is detestable to the righteous, and one whose way is upright is detestable to the wicked.
Ang di ganap na tao ay karumaldumal sa matuwid: at ang matuwid sa lakad ay karumaldumal sa masama.
