Proverbs 25
1 These are additional proverbs of Solomon, which were copied by the men of Hezekiah king of Judah:
Đây cũng là những châm ngôn của Sa-lô-môn, mà các người của Ê-xê-chia, vua Giu-đa sao tả.
2 It is the glory of God to conceal a matter and the glory of kings to search it out.
Giấu kín việc nào, ấy là vinh hiển của Đức Chúa Trời; Nhưng dò xét điều nào, ấy là vinh hiển của các vua.
3 As the heavens are high and the earth is deep, so the hearts of kings cannot be searched.
Người ta không thể dò biết bề cao của từng trời, Bề sâu của đất, hay là lòng của các vua.
4 Remove the dross from the silver, and a vessel for a silversmith will come forth.
Hãy lấy cặn bã khỏi bạc, Thì thợ bạc liền được một khí dụng;
5 Remove the wicked from the king’s presence, and his throne will be established in righteousness.
Hãy trừ kẻ ác khỏi trước mặt vua, Thì ngôi người sẽ nhờ công bình được lập bền vững.
6 Do not exalt yourself in the presence of the king, and do not stand in the place of great men;
Chớ phô mình trước mặt vua, Và đừng ngồi tại chỗ của người cao trọng.
7 for it is better that he says to you, “Come up here!” than that you should be demoted in the presence of the prince. Even what you have seen with your own eyes,
Vì thà người ta nói cùng con rằng: Hãy lên đây, Hơn là người ta hạ con xuống trước mặt vua chúa, mà mắt con đã thấy.
8 do not bring hastily to court. Otherwise, what will you do in the end when your neighbor puts you to shame?
Chớ vội gây ra điều tranh tụng, E rốt cuộc khi kẻ lân cận con đã làm con hổ thẹn, Con sẽ chẳng biết làm chi.
9 Argue your case with your neighbor without betraying another’s confidence,
Hãy đối nại duyên cớ con với chính kẻ lân cận con, Song chớ tỏ sự kín đáo của kẻ khác;
10 lest the one who hears may disgrace you, and your infamy never go away.
E khi người nghe điều ấy sẽ trách con, Và sự sỉ nhục con không hề bôi hết chăng.
11 A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.
Lời nói phải thì, Khác nào trái bình bát bằng vàng có cẩn bạc.
12 Like an earring of gold or an ornament of fine gold is a wise man’s rebuke to a listening ear.
Người khôn ngoan quở trách lỗ tai hay nghe, Khác nào một cái vòng vàng, một đồ trang sức bằng vàng ròng vậy.
13 Like the cold of snow in the time of harvest is a trustworthy messenger to those who send him; he refreshes the soul of his masters.
Sứ giả trung tín với người sai đi, Giống như tuyết mát mẻ trong ngày mùa gặt; Vì người bổ sức linh hồn của chủ mình.
14 Like clouds and wind without rain is the man who boasts of gifts never given.
Kẻ nào tự khoe khoang giả dối về lễ vật mình, Tợ như có mây có gió, mà không mưa.
15 Through patience a ruler can be persuaded, and a gentle tongue can break a bone.
Hằng chậm nóng giận mới khuyên được lòng của quan trưởng; Còn lưỡi mềm dịu bẻ gãy các xương.
16 If you find honey, eat just what you need, lest you have too much and vomit it up.
Nếu con tìm được mật, hãy ăn vừa phải, Kẻo khi ăn no chán, con mửa ra chăng.
17 Seldom set foot in your neighbor’s house, lest he grow weary and hate you.
Chớ năng bước chân đến nhà kẻ lân cận con, E người chán con, và trở lòng ghét con chăng.
18 Like a club or sword or sharp arrow is a man who bears false witness against his neighbor.
Kẻ nào đối chứng giả dối cho người lân cận mình, Khác nào một cái búa, một cây gươm, một mũi tên nhọn.
19 Like a broken tooth or a foot out of joint is confidence in a faithless man in time of trouble.
Tin cậy kẻ bất trung trong ngày hoạn nạn, Giống như răng bị gãy bể, tỉ như chân trẹo đi.
20 Like one who removes a garment on a cold day or vinegar poured on a wound is one who sings songs to a heavy heart.
Ai hát cho lòng buồn thảm nghe, Khác nào kẻ lột áo mình khi ngày lạnh, Và như giấm đổ trên diêm tiêu vậy.
21 If your enemy is hungry, give him food to eat, and if he is thirsty, give him water to drink.
Nếu kẻ thù nghịch con có đói, hãy cho nó ăn; Nếu có khát, hãy cho nó uống;
22 For in so doing, you will heap burning coals on his head, and the LORD will reward you.
Vì như vậy con chất than cháy đỏ trên đầu nó, Và Đức Giê-hô-va sẽ báo lại cho con.
23 As the north wind brings forth rain, so a backbiting tongue brings angry looks.
Gió bắc sanh ra mưa; Còn lưỡi nói hành cách kín đáo gây cho mặt mày giận dữ.
24 Better to live on a corner of the roof than to share a house with a quarrelsome wife.
Thà ở một góc trên mái nhà, Hơn là ở chung nhà với người đàn bà hay tranh cạnh.
25 Like cold water to a weary soul is good news from a distant land.
Tin Lành ở xứ xa đến, Giống như nước mát mẻ cho người khát khao.
26 Like a muddied spring or a polluted well is a righteous man who gives way to the wicked.
Người công bình xiêu tó trước mặt kẻ gian ác, Khác nào một suối nước bị dấy đục, một nguồn nước bị hư.
27 It is not good to eat too much honey or to search out one’s own glory.
Aên mật nhiều quá lấy làm chẳng tốt; Và cầu kiếm vinh hiển cho mình ấy gây sự tổn hại.
28 Like a city whose walls are broken down is a man who does not control his temper.
Người nào chẳng chế trị lòng mình, Khác nào một cái thành hư nát, không có vách ngăn.
