< Proverbs 24 >
1 Do not envy wicked men or desire their company;
Dad shar leh ha ka masayrin, Hana jeclaysan inaad iyaga la joogtid.
2 for their hearts devise violence, and their lips declare trouble.
Waayo, qalbigoodu wuxuu ka fikiraa kharribaad, Oo bushimahooduna waxay ku hadlaan belaayo.
3 By wisdom a house is built and by understanding it is established;
Guri wuxuu ku dhismaa xigmad, Wuxuuna ku taagnaadaa waxgarasho,
4 through knowledge its rooms are filled with every precious and beautiful treasure.
Qawladuhuna aqoontay kaga buuxsamaan Maal kasta oo qaali ah oo qurux badan.
5 A wise man is strong, and a man of knowledge enhances his strength.
Ninkii caqli lahu xoog buu leeyahay, Oo ninkii aqoon lahuna itaal buu sii korodhsadaa.
6 Only with sound guidance should you wage war, and victory lies in a multitude of counselors.
Waayo, waa inaad talo wanaagsan ku dagaallantaa, Oo waxaa taliyayaal badan la jirta nabadgelyo.
7 Wisdom is too high for a fool; he does not open his mouth in the meeting place.
Xigmaddu nacaska way ka dheer tahay, Isagu xagga iridda afkiisa kuma kala qaado.
8 He who plots evil will be called a schemer.
Kii ku fikira inuu xumaan sameeyo, Waxaa loogu yeedhi doonaa belaayo-sameeye.
9 A foolish scheme is sin, and a mocker is detestable to men.
Fikirka nacasnimadu waa dembi, Kii wax quudhsadaana waa u karaahiyo dadka.
10 If you faint in the day of distress, how small is your strength!
Maalinta dhibaatada haddaad liicdid, Itaalkaagu waa yar yahay.
11 Rescue those being led away to death, and restrain those stumbling toward the slaughter.
Samatabbixi kuwa dhimashada loo wadayo, Kuwa ku dhow in la gowracona dib uga qabo.
12 If you say, “Behold, we did not know about this,” does not He who weighs hearts consider it? Does not the One who guards your life know? Will He not repay a man according to his deeds?
Haddaad tidhaahdid, Bal eeg, waxan ma aannu garanayn, Kan qalbiyada miisaamaa miyaanu ka fiirsanayn? Oo kan naftaada dhawraa miyaanu ogayn? Oo miyaanu isagu nin walba ugu abaalgudayn sida shuqulkiisu yahay?
13 Eat honey, my son, for it is good, and the honeycomb is sweet to your taste.
Wiilkaygiiyow, malab cun, waayo, wuu wanaagsan yahay, Oo waxaad cuntaa awlallada malabka, taas oo kuu dhadhan macaan.
14 Know therefore that wisdom is sweet to your soul. If you find it, there is a future for you, and your hope will never be cut off.
Oo xigmadda aqoonteeduna sidaasoo kalay naftaada u ahaan doontaa, Oo haddaad iyada heshid waxaa jiri doona abaalgud, Oo rajadaaduna ma go'i doonto.
15 Do not lie in wait, O wicked man, near the dwelling of the righteous; do not destroy his resting place.
Sida nin shar leh, ha u gabban kan xaqa ah gurigiisa, Oo rugtiisa nasashadana ha kharribin.
16 For though a righteous man may fall seven times, he still gets up; but the wicked stumble in bad times.
Waayo, nin xaq ahu toddoba goor buu dhacaa, wuuna soo sara kacaa haddana, Laakiinse kuwa sharka leh waxaa lagu afgembiyaa belaayo.
17 Do not gloat when your enemy falls, and do not let your heart rejoice when he stumbles,
Ha rayrayn markuu cadowgaagu dhaco, Oo qalbigaaguna yaanu farxin markuu turunturoodo,
18 or the LORD will see and disapprove, and turn His wrath away from him.
Waayo, waaba intaas oo Rabbigu taas arkaa, oo ay shar la ahaato indhihiisa, Oo uu dabadeedna cadhadiisa ka soo celiyaa isaga.
19 Do not fret over evildoers, and do not be envious of the wicked.
Xumaanfalayaasha aawadood ha isku dhibin, Kuwa sharka lehna ha ka masayrin,
20 For the evil man has no future; the lamp of the wicked will be extinguished.
Waayo, kii shar leh abaalgud ma heli doono, Oo laambadda xumaanfalayaashana waa la bakhtiin doonaa.
21 My son, fear the LORD and the king, and do not associate with the rebellious.
Wiilkaygiiyow, Rabbiga iyo boqorkaba ka cabso, Oo ha ku darsamin kuwa isrogrog badan,
22 For they will bring sudden destruction. Who knows what ruin they can bring?
Waayo, belaayadoodu si degdeg ah ayay u soo kici doontaa, Oo bal yaa yaqaan baabbi'inta labadoodaba?
23 These also are sayings of the wise: To show partiality in judgment is not good.
Oo weliba waxyaalahanuna waa wixii ay kuwa caqliga lahaa yidhaahdeen. In dadka garsooridda loogu kala eexdaa ma wanaagsana.
24 Whoever tells the guilty, “You are innocent”— peoples will curse him, and nations will denounce him;
Kii kan shar leh ku yidhaahda, Xaq baad tahay, Dadyowga ayaa habaari doona, oo quruumuhuna way karhi doonaan isaga,
25 but it will go well with those who convict the guilty, and rich blessing will come upon them.
Laakiinse kuwii isaga canaantaa farxad bay yeelan doonaan, Oo dushoodana waxaa ku soo degi doonta barako wanaagsan.
26 An honest answer given is like a kiss on the lips.
Kii jawaab qumman ku jawaabaa Bushimuhuu dhunkadaa.
27 Complete your outdoor work and prepare your field; after that, you may build your house.
Shuqulkaaga dibadda ku hagaajiso, Oo beerta ku diyaarso, Oo dabadeedna gurigaaga dhiso.
28 Do not testify against your neighbor without cause, and do not deceive with your lips.
Deriskaaga sababla'aan markhaati ha ku furin, Oo bushimahaagana ha ku khiyaanayn.
29 Do not say, “I will do to him as he has done to me; I will repay the man according to his work.”
Hana odhan, Wixii uu igu sameeyey oo kale ayaan ku samayn doonaa, Oo ninkii sidii shuqulkiisu ahaa ayaan u abaalmarin doonaa.
30 I went past the field of a slacker and by the vineyard of a man lacking judgment.
Waxaan ag maray ninka caajiska ah beertiisa, Iyo ninka garaadka daran beercanabkiisa,
31 Thorns had grown up everywhere, thistles had covered the ground, and the stone wall was broken down.
Oo bal eeg, kulligood waxaa ka baxay qodxan, Oo dhammaantoodna waxaa qariyey maraboob, Oo derbigoodii dhagaxa ahaana waa dumay.
32 I observed and took it to heart; I looked and received instruction:
Markaasaan eegay oo aad uga fiirsaday, Waan fiiriyey oo wax ka bartay.
33 A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest,
Weliba in yar baad seexanaysaa, oo in yar baad gam'aysaa, Oo in yar baad gacmaha hurdo u laabaysaa,
34 and poverty will come upon you like a robber, and need like a bandit.
Haddaba caydhnimo waa kuu iman doontaa sida tuug oo kale, Oo baahina sida nin hub sita oo kale.