Proverbs 23
1 When you sit down to dine with a ruler, consider carefully what is set before you,
| وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. |
2 and put a knife to your throat if you possess a great appetite.
| اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار |
3 Do not crave his delicacies, for that food is deceptive.
| و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. |
4 Do not wear yourself out to get rich; be wise enough to restrain yourself.
| عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، |
5 When you glance at wealth, it disappears, for it makes wings for itself and flies like an eagle to the sky.
| زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. |
6 Do not eat the bread of a stingy man, and do not crave his delicacies;
| از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، |
7 for he is keeping track, inwardly counting the cost. “Eat and drink,” he says to you, but his heart is not with you.
| چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. |
8 You will vomit up what little you have eaten and waste your pleasant words.
| لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. |
9 Do not speak to a fool, for he will despise the wisdom of your words.
| آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. |
10 Do not move an ancient boundary stone or encroach on the fields of the fatherless,
| حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، |
11 for their Redeemer is strong; He will take up their case against you.
| زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. |
12 Apply your heart to instruction and your ears to words of knowledge.
| وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. |
13 Do not withhold discipline from a child; although you strike him with a rod, he will not die.
| از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. |
| او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) |
15 My son, if your heart is wise, my own heart will indeed rejoice.
| پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد |
16 My inmost being will rejoice when your lips speak what is right.
| و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. |
17 Do not let your heart envy sinners, but always continue in the fear of the LORD.
| به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ |
18 For surely there is a future, and your hope will not be cut off.
| زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. |
19 Listen, my son, and be wise, and guide your heart on the right course.
| ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار |
20 Do not join those who drink too much wine or gorge themselves on meat.
| و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، |
21 For the drunkard and the glutton will come to poverty, and drowsiness will clothe them in rags.
| زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. |
22 Listen to your father who gave you life, and do not despise your mother when she is old.
| نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. |
23 Invest in truth and never sell it— in wisdom and instruction and understanding.
| در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. |
24 The father of a righteous man will greatly rejoice, and he who fathers a wise son will delight in him.
| فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. |
25 May your father and mother be glad, and may she who gave you birth rejoice!
26 My son, give me your heart, and let your eyes delight in my ways.
| ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. |
27 For a prostitute is a deep pit, and an adulteress is a narrow well.
| بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. |
28 Like a robber she lies in wait and multiplies the faithless among men.
| او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. |
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has contentions? Who has complaints? Who has needless wounds? Who has bloodshot eyes?
| مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ |
30 Those who linger over wine, who go to taste mixed drinks.
| کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. |
31 Do not gaze at wine while it is red, when it sparkles in the cup and goes down smoothly.
| پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ |
32 In the end it bites like a snake and stings like a viper.
| زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. |
33 Your eyes will see strange things, and your mind will utter perversities.
| چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. |
34 You will be like one sleeping on the high seas or lying on the top of a mast:
| مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. |
35 “They struck me, but I feel no pain! They beat me, but I did not know it! When can I wake up to search for another drink?”
| خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» |
