Proverbs 22
1 A good name is more desirable than great riches; favor is better than silver and gold.
Яхши нам зор байлиққа егә болуштин әвзәл; Қәдир-қиммәт алтун-күмүчтин үстүндур.
2 The rich and the poor have this in common: The LORD is Maker of them all.
Гадай билән бай бир зиминда яшар; Һәр иккисини яратқан Пәрвәрдигардур.
3 The prudent see danger and take cover, but the simple keep going and suffer the consequences.
Зерәк киши балайиқазани алдин көрүп қачар; Саддилар алдиға берип зиян тартар.
4 The rewards of humility and the fear of the LORD are wealth and honor and life.
Өзини төвән тутуп, Пәрвәрдигардин әйминишниң бәрикити — баяшатлиқ, иззәт-һөрмәт вә һаяттур.
5 Thorns and snares lie on the path of the perverse; he who guards his soul stays far from them.
Һейлигәрләрниң йолида тикәнләр, қапқанлар ятар; Өз йолиға һези болған киши улардин жирақ болар.
6 Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
Балиға кичигидә мүҗәзигә қарап дурус тәрбийә бәрсәң, Чоң болғанда у шу йолдин чиқмас.
7 The rich rule over the poor, and the borrower is slave to the lender.
Байлар мискинләрни башқурур; Қәриздар қәриз егисиниң қулидур.
8 He who sows injustice will reap disaster, and the rod of his fury will be destroyed.
Наһәқлиқ уруғини чачқанниң алидиған һосули балаю-апәттур; Униң ғәзәп-һәйвиси чүшәр.
9 A generous man will be blessed, for he shares his bread with the poor.
Сехий адәм бәрикәт тапар; Чүнки у мискинләргә өз ненидин бөлүп бәргүчидур.
10 Drive out the mocker, and conflict will depart; even quarreling and insults will cease.
Һакавурни қоғливәтсәң, җедәл-маҗира бесилар; Келишмәсликләр вә шәрмәндичиликләр түгәр.
11 He who loves a pure heart and gracious lips will have the king for a friend.
Пак нийәтни қәдирләйдиған кишиниң сөзлири гөзәлдур; Шуңа падиша униң билән дост болар.
12 The LORD’s eyes keep watch over knowledge, but He frustrates the words of the faithless.
Пәрвәрдигарниң көзи илим-һәқиқәтни сақлар; У ипласларниң сөзлирини ечип ташлап бекар қилар.
13 The slacker says, “There is a lion outside! I will be slain in the streets!”
Һорун адәм: «Ташқирида бир шир туриду, Кочиға чиқсам өлтүрүлимән!» — дәйду.
14 The mouth of an adulteress is a deep pit; he who is under the wrath of the LORD will fall into it.
Зинахор аялниң ағзи чоңқур бир оридур; Пәрвәрдигар нарази болған киши униңға чүшүп кетәр.
15 Foolishness is bound up in the heart of a child, but the rod of discipline drives it far from him.
Наданлиқ сәбий балиларниң қәлбигә бағлағлиқтур; Бирақ тәрбийә тайиғи буни униңдин жирақ қилар.
16 Oppressing the poor to enrich oneself or giving gifts to the rich will surely lead to poverty.
Мискинләрни езиш билән бай болған, Вә байларға соғат сунидиған киши, Ахири пәқәт йоқсуллуқта қалар.
17 Incline your ear and hear the words of the wise— apply your mind to my knowledge—
Қулақ сал, саңа ақиланиләрниң сөзлирини үгитәй; Көңүл қоюп билимимни үгәнгин.
18 for it is pleasing when you keep them within you and they are constantly on your lips.
Уларни қәлбиңдә чиң тутсаң, Улар саңа шерин болар, Ләвлириңдә сәп болуп тәйяр туриду.
19 So that your trust may be in the LORD, I instruct you today—yes, you.
Чин қәлбиң билән Пәрвәрдигарға тайинишиң үчүн, Бүгүн [бу һекмәтлик сөзләрни] башқа бирисигә әмәс, Бәлки саңа йәткүздум.
20 Have I not written for you thirty sayings about counsel and knowledge,
Униңдин мана оттузни яздим, Буниң ичидә несиһәтләр һәм билим бар.
21 to show you true and reliable words, that you may soundly answer those who sent you?
Булар билән һәқиқәтниң сөзлириниң дәрвәқә һәқиқәт екәнлигини биләләйсән, Вә шундақ қилип сени әвәткүчиләргә һәқиқәтниң сөзлири билән җавап қайтуралайсән.
22 Do not rob a poor man because he is poor, and do not crush the afflicted at the gate,
Йоқсулдин булап алма, у кәмбәғәл турса, Аҗиз мөминләрни сорақ орнида бозәк қилма.
23 for the LORD will take up their case and will plunder those who rob them.
Чүнки Пәрвәрдигар уларниң дәвасини көтирәр, Улардин булап алғанлардин булап алар.
24 Do not make friends with an angry man, and do not associate with a hot-tempered man,
Мүҗәзи иштик адәм билән дост болма, Қәһрлик адәм билән арилашма,
25 or you may learn his ways and entangle yourself in a snare.
Болмиса, униң яман йолини үгинип қелип, қилтаққа чүшисән.
26 Do not be one who gives pledges, who puts up security for debts.
Башқиларға [кепил болуп] қол бәргүчиләрдин болма, Қәризләрни төләшкә капаләт бәргүчиләрдин болма;
27 If you have nothing with which to pay, why should your bed be taken from under you?
Сениң қайтуралиғидәк нәрсәң болған болса, Улар орун-көрпилириңни бекардин-бекар астиңдин елип кәтмигән болатти!
28 Do not move an ancient boundary stone which your fathers have placed.
Ата-бовилириң пасилни бәлгүләп бәргән кона чегара ташлирини йөткимә.
29 Do you see a man skilled in his work? He will be stationed in the presence of kings; he will not stand before obscure men.
Ишни әстайидил вә чаққан беҗиридиған кишини көргәнмидиң? У пәс адәмләрниң хизмитидә болмас; Падишаһларниң алдида турар.
