Proverbs 22
1 A good name is more desirable than great riches; favor is better than silver and gold.
Rumbeng a ti nasayaat a nagan ti pilien saan ket a tay adu a kinabaknang, ken nasaysayaat ti pabor ngem ti pirak ken balitok.
2 The rich and the poor have this in common: The LORD is Maker of them all.
Addaan kadagitoy dagiti nabaknang ken nakurapay a tattao - ni Yahweh ti nangaramid amin kadakuada.
3 The prudent see danger and take cover, but the simple keep going and suffer the consequences.
Ti masirib a tao ket makitana ti riribuk ket iliklikna ti bagina, ngem sarakusuken daytoy dagiti tattao nga awan kapadasanna ket agsagabada gapu iti daytoy.
4 The rewards of humility and the fear of the LORD are wealth and honor and life.
Ti gunggona iti panagpakumbaba ken panagbuteng ken ni Yahweh ket kinabaknang, dayaw, ken biag.
5 Thorns and snares lie on the path of the perverse; he who guards his soul stays far from them.
Adda sisiit ken silsilo iti dalan dagiti dakes; ti siasinoman a mangsaluad iti biagna ket maiyadayo kadagitoy.
6 Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
Isurom ti ubing iti wagas a rumbeng a panagbiagna, ket inton dumakkel isuna, saanto isuna a sumiasi iti dayta a panursuro.
7 The rich rule over the poor, and the borrower is slave to the lender.
Iturayan dagiti nabaknang a tattao dagiti napanglaw, ken ti nakautang ket tagabu ti nagpautang.
8 He who sows injustice will reap disaster, and the rod of his fury will be destroyed.
Ti agimula iti kinadangkes ket agapitto iti riribuk, ket awanton ti serserbi ti baot ti pungtotna.
9 A generous man will be blessed, for he shares his bread with the poor.
Mabendisionanto ti managparabur a tao, gapu ta ibingbingayanna iti tinapayna dagiti napanglaw.
10 Drive out the mocker, and conflict will depart; even quarreling and insults will cease.
Papanawem ti mananglais, ket mapukaw ti panagririri; sumardeng dagiti panagsusuppiat ken panangin-insulto.
11 He who loves a pure heart and gracious lips will have the king for a friend.
Ti mangayat iti nasin-aw a puso ken nasayaat ti panagsasaona, ket agbalinto a gayemna ti ari.
12 The LORD’s eyes keep watch over knowledge, but He frustrates the words of the faithless.
Kanayon a sipsiputan dagiti mata ni Yahweh ti pannakaammo, ngem daddadaelenna dagiti sasao dagiti mangliliput.
13 The slacker says, “There is a lion outside! I will be slain in the streets!”
Kuna ti sadut a tao, “Adda leon iti kalsada! Matayak la ketdi no rummuarak.”
14 The mouth of an adulteress is a deep pit; he who is under the wrath of the LORD will fall into it.
Ti ngiwat ti mannakikamalala a babai ket kasla nauneg nga abut; mapasgedan ti pungtot ni Yahweh iti siasinoman a matnag iti daytoy.
15 Foolishness is bound up in the heart of a child, but the rod of discipline drives it far from him.
Siguden nga adda kinamaag iti puso ti maysa nga ubing, ngem ikkaten daytoy ti baut ti panangisuro.
16 Oppressing the poor to enrich oneself or giving gifts to the rich will surely lead to poverty.
Ti mangidaddadanes kadagiti nakurapay a tattao tapno umadu ti kinabaknangna, wenno ti mangmangted kadagiti nabaknang a tattao, ket pumanglawto.
17 Incline your ear and hear the words of the wise— apply your mind to my knowledge—
Ipangagmo ken denggem dagiti sasao dagiti masirib, ket imulam dita pusom ti pannakaammo nga isursurok,
18 for it is pleasing when you keep them within you and they are constantly on your lips.
ta nasayaat para kenka no salimetmetam dagitoy iti kaunggam, no nakasagana amin dagitoy kadagiti bibigmo.
19 So that your trust may be in the LORD, I instruct you today—yes, you.
Tapno ti panagtalekmo ket adda kenni Yahweh, isurok dagitoy ita kenka-uray pay kenka.
20 Have I not written for you thirty sayings about counsel and knowledge,
Saan kadi a nangisuratak para kenka iti tallopulo a bilbilin ken pannakaammo,
21 to show you true and reliable words, that you may soundly answer those who sent you?
a mangisuro kenka iti kinapudno nga adda kadagitoy a sasao, tapno makaitedka kadagiti nasayaat a sungbat kadagiti nangibaon kenka?
22 Do not rob a poor man because he is poor, and do not crush the afflicted at the gate,
Saanmo a takawan ti napanglaw a tao, gapu ta napanglaw isuna, wenno ibaddebaddek dagiti marigrigat nga adda iti ruangan,
23 for the LORD will take up their case and will plunder those who rob them.
ta ninto Yahweh ti mangikalintegan iti kasoda, ket pukawennanto ti biag dagiti nagtakaw kadakuada.
24 Do not make friends with an angry man, and do not associate with a hot-tempered man,
Saanka a makigayyem iti tao nga iturturayan ti unget, ken saanka a makikuykuyog iti tao a managpungpungtot,
25 or you may learn his ways and entangle yourself in a snare.
amangan no masursuromton dagiti wagasna, ket saankaton a makalapsut iti silo.
26 Do not be one who gives pledges, who puts up security for debts.
Saanka nga agkari no maipapan iti kuarta, ken saanka a mangted iti pammaneknek iti utang ti sabali.
27 If you have nothing with which to pay, why should your bed be taken from under you?
No saankanto a makabayad, ania koma ngay ti makalapped iti tao a nagkariam inton alaenna ti katre a pagid-iddaam?
28 Do not move an ancient boundary stone which your fathers have placed.
Saanmo nga ikkaten ti nagkakauna a mohon nga impasdek dagiti ammayo.
29 Do you see a man skilled in his work? He will be stationed in the presence of kings; he will not stand before obscure men.
Makakitaka ngata iti tao a nalaing iti trabahona? Iti sangoanan ngarud dagiti ar-ari ti pagtakderanna; saan nga iti sangoanan dagiti kadawyan a tattao.
