Proverbs 21
1 The king’s heart is a waterway in the hand of the LORD; He directs it where He pleases.
Ang kasingkasing sa hari anaa sa kamot ni Jehova maingon sa mga baha sa tubig: Siya nagapaliso niini sa bisan diin nga siya magabuot.
2 All a man’s ways seem right to him, but the LORD weighs the heart.
Ang tagsatagsa ka dalan sa usa ka tawo matarung sa iyang kaugalingong mga mata; Apan si Jehova magatimbang sa mga kasingkasing.
3 To do righteousness and justice is more desirable to the LORD than sacrifice.
Ang pagbuhat sa pagkamatarung ug justicia Labi pang dawaton ni Jehova kay sa halad.
4 Haughty eyes and a proud heart— the guides of the wicked—are sin.
Ang usa ka tinan-awan nga mapahitas-on, ug ang usa ka palabilabihong kasingkasing, Bisan ang lamparahan sa dautan, sala man.
5 The plans of the diligent bring plenty, as surely as haste leads to poverty.
Ang mga hunahuna sa makugihon nagapadulong ngadto sa pagkadagaya; Apan ang tagsatagsa ka madalidalion nagadali lamang sa kawalad-on.
6 Making a fortune by a lying tongue is a vanishing mist, a deadly pursuit.
Ang pagbaton ug mga bahandi pinaagi sa usa ka bakakong dila Maoy usa ka gabon nga ginapalid ngadto ug nganhi niadtong nagapangita sa kamatayon.
7 The violence of the wicked will sweep them away because they refuse to do what is just.
Ang pagpanlupig sa dautan magasilhig kanila, Tungod kay sila nagadumili sa pagbuhat ug justicia.
8 The way of a guilty man is crooked, but the conduct of the innocent is upright.
Ang dalan niadtong natugob sa kasal-anan baliko gayud kaayo; Apan alang niadtong mga ulay, ang iyang buhat matarung.
9 Better to live on a corner of the roof than to share a house with a quarrelsome wife.
Maayo pa ang pagpuyo diha sa pamag-angan sa atop sa balay, Kay sa pakigkauban sa usa ka makig-awayong babaye sa usa ka halapad nga balay.
10 The soul of the wicked man craves evil; his neighbor finds no favor in his eyes.
Ang kalag sa dautan nagatinguha sa dautan: Ang iyang isigkatawo dili makakaplag ug kalooy diha sa iyang mga mata.
11 When a mocker is punished, the simple gain wisdom; and when a wise man is instructed, he acquires knowledge.
Kong ang mayubiton pagasilotan, ang walay-pagtagad mahimong manggialamon; Ug kong ang manggialamon pahamatngonon siya makadawat ug kahibalo.
12 The Righteous One considers the house of the wicked and brings the wicked to ruin.
Ang tawong matarung nagatulotimbang sa balay sa dautan, Unsaon sa pagkaunlod sa dautan ngadto sa ilang kapildihan.
13 Whoever shuts his ears to the cry of the poor, he too shall cry out and receive no answer.
Bisan kinsa nga magasampong sa iyang mga idgulungog sa pagtu-aw sa kabus, Siya usab magatu-aw ra, apan dili pagapatalinghugan.
14 A gift in secret soothes anger, and a covert bribe pacifies great wrath.
Ang usa ka gasa sa tago magapapoypoy sa kasuko; Ug ang usa ka hatag diha sa sabakan, sa hilabihan nga kasuko.
15 Justice executed is a joy to the righteous, but a terror to the workers of iniquity.
Maoy kalipay sa matarung ang pagbuhat ug justicia; Apan maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.
16 The man who strays from the path of understanding will rest in the assembly of the dead.
Ang tawo nga nagasaagsaag gikan sa dalan sa pagsabut Magapahulay sa katilingban sa mga minatay.
17 He who loves pleasure will become poor; the one who loves wine and oil will never be rich.
Siya nga mahigugmaon sa kalingawan mahimong kabus nga tawo: Siya nga mahigugmaon sa vino ug lana dili maadunahan.
18 The wicked become a ransom for the righteous, and the faithless for the upright.
Ang dautan maoy usa ka lukat alang sa matarung; Ug ang maluibon modangat nga ilis sa matul-id
19 Better to live in the desert than with a contentious and ill-tempered wife.
Maayo pang magpuyo sa usa ka yuta nga kamingawan, Kay sa pakig-ipon sa usa ka makig-awayon ug masuk-anon nga babaye.
20 Precious treasures and oil are in the dwelling of the wise, but a foolish man consumes them.
Adunay bililhon nga bahandi ug lana diha sa puloy-anan sa manggialamon; Apan ang usa ka tawong buang magalamoy niana.
21 He who pursues righteousness and loving devotion finds life, righteousness, and honor.
Kadtong magasunod sa pagkamatarung ug sa kalolot Makakaplag sa kinabuhi, pagkamatarung, ug kadungganan.
22 A wise man scales the city of the mighty and pulls down the stronghold in which they trust.
Ang usa ka manggialamon nga tawo makakatkat sa usa ka ciudad sa gamhanan, Ug makapukan sa kusog nga gisaligan niana.
23 He who guards his mouth and tongue keeps his soul from distress.
Bisan kinsa nga magabantay sa iyang baba ug sa iyang dila, Magabantay sa iyang kalag gikan sa mga kasamok.
24 Mocker is the name of the proud and arrogant man— of him who acts with excessive pride.
Ang tawong palabi-labihon ug garboso, mayubiton ang iyang ngalan; Siya magabuhat nga nagapakaaron-ingnon sa iyang pagkamapahitas-on.
25 The craving of the slacker kills him because his hands refuse to work.
Ang tinguha sa tapulan nagapatay kaniya; Kay ang iyang mga kamot nagadumili sa pagbuhat.
26 All day long he covets more, but the righteous give without restraint.
Adunay maibug sa pagkahakog gayud sa tibook adlaw; Apan ang matarung nagahatag ug wala magatungina.
27 The sacrifice of the wicked is detestable— how much more so when brought with ill intent!
Ang halad sa tawong dautan maoy usa ka dulumtanan; Daw unsa ka labaw pa gayud, kong iyang dad-on kini uban sa dautan nga hunahuna!
28 A lying witness will perish, but the man who listens to truth will speak forever.
Ang usa ka bakakon nga saksi mahanaw; Apan ang tawo nga nagapamati nagapadayon sa iyang gipamulong.
29 A wicked man hardens his face, but the upright man makes his way sure.
Ang usa ka tawong dautan magapagahi sa iyang nawong; Apan mahitungod sa matul-id siya magalig-on sa iyang mga dalan.
30 There is no wisdom, no understanding, no counsel that can prevail against the LORD.
Walay kaalam ni pagsabut Ni tambag batok kang Jehova.
31 A horse is prepared for the day of battle, but victory is of the LORD.
Ang kabayo giandam batok sa adlaw sa gubat; Apan ang pagdaug iya kang Jehova.
