Proverbs 20
1 Wine is a mocker, strong drink is a brawler, and whoever is led astray by them is not wise.
Шарап кишини рәсва қилар, Һарақ кишини ғалҗирлаштурар; Кимки униңға берилип езип кәтсә, әқилсиздур.
2 The terror of a king is like the roar of a lion; whoever provokes him forfeits his own life.
Падишаһниң ғәзиви ширниң һөкиришигә охшаш қорқунучлуқтур; Униң аччиғини кәлтүргән, өз җениға җаза чүшүрәр.
3 It is honorable for a man to resolve a dispute, but any fool will quarrel.
Өзини маҗирадин нери қилиш кишиниң иззитидур; Бирақ һәр бир ахмақ өзини басалмас.
4 The slacker does not plow in season; at harvest time he looks, but nothing is there.
Һорун адәм қишта йәр һайдимәс; Жиғим вақтида йоқлуқта қелип ашлиқ тиләр.
5 The intentions of a man’s heart are deep waters, but a man of understanding draws them out.
Кишиниң көңлидики ой-нийәтлири чоңқур суға охшаштур; Йорутулған адәм уларни тартип алалайду.
6 Many a man proclaims his loving devotion, but who can find a trustworthy man?
Өзини садиқ дәйдиғанлар көптур; Бирақ ишәшлик бир адәмни ким тапалисун?
7 The righteous man walks with integrity; blessed are his children after him.
Һәққаний адәм диянәтлик йолда маңар; Униң пәрзәнтлиригә бәхит-бәрикәт қалдурулар!
8 A king who sits on a throne to judge sifts out all evil with his eyes.
Падиша адаләт тәхтидә олтарғанда, Һәммә яманлиқни көзи билән қоғлайду.
9 Who can say, “I have kept my heart pure; I am cleansed from my sin”?
Ким өзини гунадин тазиландим, Виҗданим пакланди, дейәләйду?
10 Differing weights and unequal measures — both are detestable to the LORD.
Икки хил тараза теши, Икки хил күрә ишлитиш, Охшашла Пәрвәрдигарға жиркиничликтур.
11 Even a young man is known by his actions— whether his conduct is pure and upright.
Һәтта бала өз хислити билән билинәр; Униң қилғанлириниң пак, дурус яки әмәслиги һәрикәтлиридин көрүнүп турар.
12 Ears that hear and eyes that see— the LORD has made them both.
Көридиған көзни, аңлайдиған қулақни, Һәр иккисини Пәрвәрдигар яратти.
13 Do not love sleep, or you will grow poor; open your eyes, and you will have plenty of food.
Уйқиға амрақ болма, намратлиққа учрайсән; Көзүңни ечип ойғақ бол, нениң мол болар.
14 “Worthless, worthless!” says the buyer, but on the way out, he gloats.
Херидар мал алғанда: «Начар екән, начар екән!» дәп қақшайду; Елип кәткәндин кейин [«Есил нәрсә, әрзан алдим» дәп] махтиниду.
15 There is an abundance of gold and rubies, but lips of knowledge are a rare treasure.
Алтун бар, ләәл-яқутларму көптур; Бирақ билимни беғишлиған ләвләр немидегән қиммәтлик гөһәрдур!
16 Take the garment of the one who posts security for a stranger; get collateral if it is for a foreigner.
Ятқа кепил болған кишидин қәризгә тонини тутуп алғин; Ят хотунға капаләт бәргән кишидин капаләт пули ал.
17 Food gained by fraud is sweet to a man, but later his mouth is full of gravel.
Алдап еришкән тамақ татлиқтур; Кейин, униң йегини шеғил болар.
18 Set plans by consultation, and wage war under sound guidance.
Планлар мәслиһәт билән бекитиләр; Пишқан көрсәтмә билән җәң қилғин.
19 He who reveals secrets is a constant gossip; avoid the one who babbles with his lips.
Гәп тошуғучи сирларни ашкарилар; Шуңа валақтәккүр билән арилашма.
20 Whoever curses his father or mother, his lamp will be extinguished in deepest darkness.
Кимки ата-анисини һақарәт қилса, Униң чириғи зулмәт қараңғусида өчәр!
21 An inheritance gained quickly will not be blessed in the end.
Тез еришкән мирас һаман бәрикәтлик болмас.
22 Do not say, “I will avenge this evil!” Wait on the LORD, and He will save you.
Яманлиққа яманлиқ қайтурай демә; Пәрвәрдигарға тайинип күт, У дәрдиңгә йетәр.
23 Unequal weights are detestable to the LORD, and dishonest scales are no good.
Икки хил тараза теши Пәрвәрдигарға жиркиничликтур; Сахта өлчәм қәтъий яримас.
24 A man’s steps are from the LORD, so how can anyone understand his own way?
Инсанниң һаятлиқ қәдәмлирини Пәрвәрдигар бәлгүләйду; Ундақта инсан өз мусаписини нәдин билсун?
25 It is a trap for a man to dedicate something rashly, only later to reconsider his vows.
Бир нәрсисини йениклик билән «[Худаға] аталған!» дәп вәдә бериш, Қәсәмләрдин кейин иккилинип қайта ойлиниш, Өз җенини қилтаққа чүшүргәнгә баравәр.
26 A wise king separates out the wicked and drives the threshing wheel over them.
Дана падиша яманларни топанни соруғандәк соруветиду, Хаман тәпкәндәк тулуқ билән янҗиветәр.
27 The spirit of a man is the lamp of the LORD, searching out his inmost being.
Адәмниң роһ-виҗдани — Пәрвәрдигарниң чириғидур, У қәлбниң һәр бир тәглирини тәкшүрүп пәриқ етәр.
28 Loving devotion and faithfulness preserve a king; by these he maintains his throne.
Меһри-шәпқәт вә һәқиқәт падишани сақлайду; У меһри-шәпқәт биләнла өз тәхтини мустәһкәмләйду.
29 The glory of young men is their strength, and gray hair is the splendor of the old.
Яш жигитләрниң қавуллуғи уларниң пәхридур; Қериларниң иззити ақ чачлиридур.
30 Lashes and wounds scour evil, and beatings cleanse the inmost parts.
Тәрбийә ярилири яманлиқни тазилап чиқирар, Таяқ излири ич-бағирни таза қилар.
