Proverbs 20
1 Wine is a mocker, strong drink is a brawler, and whoever is led astray by them is not wise.
Ang alak ay mangungutya at ang matapang na inumin ay basag-ulero; ang sinumang naliligaw sa pamamagitan ng pag-inom ay hindi matalino.
2 The terror of a king is like the roar of a lion; whoever provokes him forfeits his own life.
Ang takot sa hari ay katulad ng takot sa batang leon na umaatungal; ang sinumang maging dahilan ng kaniyang galit ay itinatapon ang kaniyang buhay.
3 It is honorable for a man to resolve a dispute, but any fool will quarrel.
Isang karangalan para sa sinuman ang umiwas sa hindi pagkakasundo, ngunit ang bawat hangal ay sumasali sa isang pagtatalo.
4 The slacker does not plow in season; at harvest time he looks, but nothing is there.
Ang taong tamad ay hindi nag-aararo sa taglagas; siya ay naghahanap ng isang bunga sa panahon ng tag-ani ngunit hindi magkakaroon nang anuman.
5 The intentions of a man’s heart are deep waters, but a man of understanding draws them out.
Ang mga layunin ng puso ng isang tao ay katulad ng malalim na tubig, ngunit ang isang taong may pang-unawa ay aalamin ito.
6 Many a man proclaims his loving devotion, but who can find a trustworthy man?
Maraming tao ang nagpapahayag na sila ay tapat, ngunit sino ang makakahanap ng isang taong matapat?
7 The righteous man walks with integrity; blessed are his children after him.
Ang taong gumagawa ng tama ay naglalakad sa kaniyang dangal, at ang kaniyang mga anak na lalaki na sumusunod sa kaniya ay masaya.
8 A king who sits on a throne to judge sifts out all evil with his eyes.
Ang isang hari na nakaupo sa trono na ginagampanan ang mga tungkulin ng isang hukom ay pinipili sa kaniyang mga mata ang lahat ng masasama na nasa harapan niya.
9 Who can say, “I have kept my heart pure; I am cleansed from my sin”?
Sino ang maaaring magsabi, “Pinapanatili kong malinis ang aking puso; Ako ay malaya mula sa aking kasalanan”?
10 Differing weights and unequal measures — both are detestable to the LORD.
Ang magkakaibang timbang at hindi pantay na mga sukat— parehong kinapopootan ang mga ito ni Yahweh.
11 Even a young man is known by his actions— whether his conduct is pure and upright.
Maging ang isang kabataan ay nakikilala sa kaniyang mga kilos, kung ang kaniyang pag-uugali ay dalisay at matuwid.
12 Ears that hear and eyes that see— the LORD has made them both.
Ang mga tainga na nakakarinig at ang mga mata na nakakakita— parehong ginawa ito ni Yahweh.
13 Do not love sleep, or you will grow poor; open your eyes, and you will have plenty of food.
Huwag mahalin ang pagtulog o ikaw ay darating sa paghihirap; buksan mo ang iyong mga mata at ikaw ay magkakaroon ng maraming kakainin.
14 “Worthless, worthless!” says the buyer, but on the way out, he gloats.
'“Masama! Masama!” sabi ng mga bumibili, pero kapag umalis siya, siya ay nagmamayabang.
15 There is an abundance of gold and rubies, but lips of knowledge are a rare treasure.
Mayroong ginto at kasaganaan sa mamahaling mga bato, ngunit ang mga labi ng kaalaman ay isang mamahaling hiyas.
16 Take the garment of the one who posts security for a stranger; get collateral if it is for a foreigner.
Ang sinumang nagbibigay ng kasiguruhan para sa utang ng iba, kuhanan mo ng damit bilang sangla.
17 Food gained by fraud is sweet to a man, but later his mouth is full of gravel.
Ang tinapay na nakamit sa pamamagitan ng panlilinlang ay matamis sa panlasa, ngunit pagkatapos ang kaniyang bibig ay mapupuno ng graba.
18 Set plans by consultation, and wage war under sound guidance.
Ang mga plano ay pinagtitibay sa pamamagitan ng payo, at sa marunong na patnubay lamang ay dapat kang makipaglaban.
19 He who reveals secrets is a constant gossip; avoid the one who babbles with his lips.
Ang tsismis ay nagbubunyag ng mga lihim, at kaya hindi ka dapat makisama sa mga taong nagsasalita ng sobra.
20 Whoever curses his father or mother, his lamp will be extinguished in deepest darkness.
Kapag isinusumpa ng isang tao ang kaniyang ama o kaniyang ina, ang kaniyang ilawan ay papatayin sa kalagitnaan ng kadiliman.
21 An inheritance gained quickly will not be blessed in the end.
Ang isang mana na madaling nakamit sa simula ay gagawa ng mas kaunting kabutihan sa bandang huli.
22 Do not say, “I will avenge this evil!” Wait on the LORD, and He will save you.
Huwag sabihing, “Gagantihan kita para sa pagkakamaling ito!” Hintayin si Yahweh at siya ang sasagip sa iyo.
23 Unequal weights are detestable to the LORD, and dishonest scales are no good.
Kinamumuhian ni Yahweh ang mga hindi parehas na timbang, at ang hindi tapat na mga timbangan ay hindi mabuti.
24 A man’s steps are from the LORD, so how can anyone understand his own way?
Ang mga hakbang ng isang tao ay pinapatnubayan ni Yahweh; paano niya mauunawaan ang kaniyang paraan kung gayon?
25 It is a trap for a man to dedicate something rashly, only later to reconsider his vows.
Isang patibong para sa isang tao ang pagsasabi nang padalus-dalos, “Ang bagay na ito ay banal,” at iniisip lamang ang kahulugan pagkatapos niyang masabi ang kaniyang panata.
26 A wise king separates out the wicked and drives the threshing wheel over them.
Ang marunong na hari ay inihihiwalay ang masama, at pagkatapos sinasagasaan ng panggiik na kariton sa ibabaw nila.
27 The spirit of a man is the lamp of the LORD, searching out his inmost being.
Ang espiritu ng isang tao ay ang ilawan ni Yahweh, hinahanap ang lahat ng kaniyang kaloob-loobang mga bahagi.
28 Loving devotion and faithfulness preserve a king; by these he maintains his throne.
Ang tipan ng katapatan at pagtitiwala ay nangangalaga sa hari; ang kaniyang trono ay iniingatan sa pamamagitan ng pag-ibig.
29 The glory of young men is their strength, and gray hair is the splendor of the old.
Ang dangal ng mga kabataang lalaki ay ang kanilang kalakasan, at ang karangyaan ng matatanda ay ang kanilang mga uban.
30 Lashes and wounds scour evil, and beatings cleanse the inmost parts.
Ang mga hampas na sumusugat, nililinis ang kasamaan, at ang mga palo ay nililinis ang mga kaloob-loobang mga bahagi.
