Proverbs 10
1 The proverbs of Solomon: A wise son brings joy to his father, but a foolish son grief to his mother.
Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
2 Ill-gotten treasures profit nothing, but righteousness brings deliverance from death.
Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
3 The LORD does not let the righteous go hungry, but He denies the craving of the wicked.
Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
4 Idle hands make one poor, but diligent hands bring wealth.
Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
5 He who gathers in summer is a wise son, but he who sleeps during harvest is a disgraceful son.
Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
6 Blessings are on the head of the righteous, but the mouth of the wicked conceals violence.
Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
7 The memory of the righteous is a blessing, but the name of the wicked will rot.
Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
8 A wise heart will receive commandments, but foolish lips will come to ruin.
Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
9 He who walks in integrity walks securely, but he who perverts his ways will be found out.
Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
10 He who winks the eye causes grief, and foolish lips will come to ruin.
Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
11 The mouth of the righteous is a fountain of life, but the mouth of the wicked conceals violence.
Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
12 Hatred stirs up dissension, but love covers all transgressions.
Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
13 Wisdom is found on the lips of the discerning, but a rod is for the back of him who lacks judgment.
Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
14 The wise store up knowledge, but the mouth of the fool invites destruction.
Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
15 The wealth of the rich man is his fortified city, but poverty is the ruin of the poor.
Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
16 The labor of the righteous leads to life, but the gain of the wicked brings punishment.
Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
17 Whoever heeds instruction is on the path to life, but he who ignores reproof goes astray.
Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
18 The one who conceals hatred has lying lips, and whoever spreads slander is a fool.
Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
19 When words are many, sin is unavoidable, but he who restrains his lips is wise.
Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
20 The tongue of the righteous is choice silver, but the heart of the wicked has little worth.
Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
21 The lips of the righteous feed many, but fools die for lack of judgment.
Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
22 The blessing of the LORD enriches, and He adds no sorrow to it.
Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
23 The fool delights in shameful conduct, but a man of understanding has wisdom.
Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
24 What the wicked man dreads will overtake him, but the desire of the righteous will be granted.
Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
25 When the whirlwind passes, the wicked are no more, but the righteous are secure forever.
Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
26 Like vinegar to the teeth and smoke to the eyes, so is the slacker to those who send him.
Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
27 The fear of the LORD prolongs life, but the years of the wicked will be cut short.
Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
28 The hope of the righteous is joy, but the expectations of the wicked will perish.
Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
29 The way of the LORD is a refuge to the upright, but destruction awaits those who do evil.
Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
30 The righteous will never be shaken, but the wicked will not inhabit the land.
Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
31 The mouth of the righteous brings forth wisdom, but a perverse tongue will be cut out.
Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
32 The lips of the righteous know what is fitting, but the mouth of the wicked is perverse.
Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
