Proverbs 1
1 These are the proverbs of Solomon son of David, king of Israel,
Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
2 for gaining wisdom and discipline, for comprehending words of insight,
Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
3 and for receiving instruction in wise living and in righteousness, justice, and equity.
Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
4 To impart prudence to the simple and knowledge and discretion to the young,
Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
5 let the wise listen and gain instruction, and the discerning acquire wise counsel
Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
6 by understanding the proverbs and parables, the sayings and riddles of the wise.
Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but fools despise wisdom and discipline.
Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
8 Listen, my son, to your father’s instruction, and do not forsake the teaching of your mother.
Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
9 For they are a garland of grace on your head and a pendant around your neck.
Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
10 My son, if sinners entice you, do not yield to them.
Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
11 If they say, “Come along, let us lie in wait for blood, let us ambush the innocent without cause,
Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
12 let us swallow them alive like Sheol, and whole like those descending into the Pit. (Sheol h7585)
Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
13 We will find all manner of precious goods; we will fill our houses with plunder.
Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
14 Throw in your lot with us; let us all share one purse”—
Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
15 my son, do not walk the road with them or set foot upon their path.
Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
16 For their feet run to evil, and they are swift to shed blood.
Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
17 How futile it is to spread the net where any bird can see it!
Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
18 But they lie in wait for their own blood; they ambush their own lives.
At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
19 Such is the fate of all who are greedy, whose unjust gain takes the lives of its possessors.
Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
20 Wisdom calls out in the street, she lifts her voice in the square;
Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
21 in the main concourse she cries aloud, at the city gates she makes her speech:
Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
22 “How long, O simple ones, will you love your simple ways? How long will scoffers delight in their scorn and fools hate knowledge?
Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
23 If you had repented at my rebuke, then surely I would have poured out my spirit on you; I would have made my words known to you.
Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
24 Because you refused my call, and no one took my outstretched hand,
Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
25 because you neglected all my counsel, and wanted none of my correction,
Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
26 in turn I will mock your calamity; I will sneer when terror strikes you,
Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
27 when your dread comes like a storm, and your destruction like a whirlwind, when distress and anguish overwhelm you.
Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
28 Then they will call on me, but I will not answer; they will earnestly seek me, but will not find me.
Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
29 For they hated knowledge and chose not to fear the LORD.
Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
30 They accepted none of my counsel; they despised all my reproof.
Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
31 So they will eat the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
32 For the waywardness of the simple will slay them, and the complacency of fools will destroy them.
Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
33 But whoever listens to me will dwell in safety, secure from the fear of evil.”
Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
