Luke 9
1 Then Jesus called the Twelve together and gave them power and authority over all demons, and power to cure diseases.
Исусо стидя екхэтанэ дэшудуен апостолонэн и дя лэнди зор и баримос тэ вытрадэн бэнгэн и тэ састярэн насвалимастар.
2 And He sent them out to proclaim the kingdom of God and to heal the sick.
И бишалдя лэн тэ роспхэнэн палав Дэвлэско Тхагаримос и тэ састярэн насвалэн.
3 “Take nothing for the journey,” He told them, “no staff, no bag, no bread, no money, no second tunic.
Пхэндя лэнди: — Нисо на лэнтэ пэса андо дром: ни дэсто, ни траста, ни марно, ни ловэ, ни авэр йида.
4 Whatever house you enter, stay there until you leave that area.
Андэ саво чер тумэ тэ зажан, котэ ашэнпэ и котар жан майдур.
5 If anyone does not welcome you, shake the dust off your feet when you leave that town, as a testimony against them.”
Сар мануша тумэн на прилэна, тунчи, сар авэна тэ выжан колэ форостар, обмарэн пош тумарэ пэрнэндар, мэк када авэла важ лэнди шпэра.
6 So they set out and went from village to village, preaching the gospel and healing people everywhere.
Дэшудуй жыле андо дром, пэрэжанас гав гавэстэ, роспхэнэнас Радосаво Лав, и андэ всаворэ тхана састярэнас насвалэн.
7 When Herod the tetrarch heard about all that was happening, he was perplexed. For some were saying that John had risen from the dead,
Дума пала вся када дожыля кав рай тетрархо Иродо. Вов дивосайля, колэстар со екх пхэнэнас: када Иоано жундиля андай мулэ,
8 others that Elijah had appeared, and still others that a prophet of old had arisen.
авэр — со када сикадяпэ Илия, ай авэр — со када жундиля андай мулэ екх андай дэлмутно пророко.
9 “I beheaded John,” Herod said, “but who is this man I hear such things about?” And he kept trying to see Jesus.
Иродо пхэндя: — Иоаности мэ отшындэм шэро. А ко тунчи Кадва Мануш, пала саво мэ ашунав? И вов родэлас тэ дикхэл Исусос.
10 Then the apostles returned and reported to Jesus all that they had done. Taking them away privately, He withdrew to a town called Bethsaida.
Апостолоря рисайле и роспхэндэ Исусости пала вся, со онэ стердэ. Тунчи Вов ля лэн Пэса, и онэ жыле ежэнэ биманушэнго кав форо, саво акхарэлпэ Вифсаида.
11 But the crowds found out and followed Him. He welcomed them and spoke to them about the kingdom of God, and He healed those who needed healing.
Нэ бут мануша ужангле пала када и жыле палав Исусо. Вов мишто лэн приля, пхэнэлас лэнди палав Дэвлэско Тхагаримос и кадя ж састярэлас колэн, касти када сас трэбуй.
12 As the day neared its end, the Twelve came to Jesus and said, “Dismiss the crowd so they can go to the surrounding villages and countryside for lodging and provisions. For we are in a desolate place here.”
Вряма жалас кай рят, и дэшудуй поджыле кав Исусо и пхэндэ: — Отмук манушэн, соб онэ тэ жан андэ пашэ тхана и гава тэ аракхэн, кай тэ ратярэн и тэ хан, колэстар со амэ катэ андэ биманушэнго тхан.
13 But Jesus told them, “You give them something to eat.” “We have only five loaves of bread and two fish,” they answered, “unless we go and buy food for all these people.”
Исусо пхэндя лэнди: — Тумэ дэнтэ лэнди тэ хан. Сытярнэ дивосайле: — Амэндэ качи панч марнэ и дуй маще. Со амэнди, тэ жас тэ тинас хамос важ всаворэ акала мануш?
14 (There were about five thousand men.) He told His disciples, “Have them sit down in groups of about fifty each.”
Котэ сас екхэн муршэн варикай панч мии. Исусо пхэндя сытярнэнди: — Розбэшлярэн манушэн по пандэша.
15 They did so, and everyone was seated.
Сытярнэ кадя тердэ. Кала всаворэ бэшле,
16 Taking the five loaves and the two fish and looking up to heaven, Jesus spoke a blessing and broke them. Then He gave them to the disciples to set before the people.
Исусо ля панч марнэ и дуй маще, вазгля якха по болыбэн и пхэндя наис палав хамос. Тунчи Вов ля тэ пхагэл марно и мащё и тэ дэл Пэстирэ сытярнэнди, кай кола тэ роздэн манушэнди.
17 They all ate and were satisfied, and the disciples picked up twelve basketfuls of broken pieces that were left over.
Всаворэ ханас и чялиле, и стидэ инке котора савэ ашылепэ, андэ дэшудуй барэ трасты.
18 One day as Jesus was praying in private and the disciples were with Him, He questioned them: “Who do the crowds say I am?”
Екхварэс, кала Исусо мангэласпэ Дэвлэс ежэно, найдур Лэстар сас Лэстирэ сытярнэ. Вов пушля лэндар: — Пала кастэ прилэн Ман мануша?
19 They replied, “Some say John the Baptist; others say Elijah; and still others, that a prophet of old has arisen.”
Онэ пхэндэ: — Палав Иоано Болдэмарё, ай авэр — палав Илия, ай авэр пхэнэн, со екх андай дэлмутно пророко жундиля.
20 “But what about you?” Jesus asked. “Who do you say I am?” Peter answered, “The Christ of God.”
— А тумэ важ касти прилэн Ман? — пушля лэн Исусо. — Дэвлэско Христосо, — пхэндя Пэтро.
21 Jesus strictly warned them not to tell this to anyone.
Нэ Исусо припхэндя лэнди, кай никасти тэ на роспхэнэн пала када.
22 “The Son of Man must suffer many things,” He said. “He must be rejected by the elders, chief priests, and scribes, and He must be killed and on the third day be raised to life.”
Пхэндя: — Шаво Манушыкано авэла андэ бари грыжа, и Лэс на прилэна пхурэдэра, барэ рашая и сытяримаря Законостирэ. Вов авэла умардо, ай по трито дес жундёла.
23 Then Jesus said to all of them, “If anyone wants to come after Me, he must deny himself and take up his cross daily and follow Me.
Тунчи Исусо пхэндя лэнди: — Сар ко камэл тэ жал пала Мандэ, мэк отпхэндёл ежэно пэстар, кажно дес лэл пэско трушул и жал пала Мандэ.
24 For whoever wants to save his life will lose it, but whoever loses his life for My sake will save it.
Кодва, ко камэл тэ фэрисарэл пэско жувимос, хасарэла лэс, а ко хасарэла пэско жувимос важ Манди, кодва фэрисарэла лэс.
25 What does it profit a man to gain the whole world, yet lose or forfeit his very self?
Со за мищимос манушэсти, сар вов лэла всавори люма, а ежэно хасавэла и терэла грыжа пэсти?
26 If anyone is ashamed of Me and My words, the Son of Man will be ashamed of him when He comes in His glory and in the glory of the Father and of the holy angels.
Ко лажала Мандар и Мэрнэ лавэндар, колэстар лажала и Шаво Манушыкано, кала авэла андэ Пэстири слава и андэ слава лэ Дадэстири, и свэнтонэнца ангелонэнца.
27 But I tell you truthfully, some who are standing here will not taste death before they see the kingdom of God.”
Пхэнав тумэнди чячимос: исин машкар тумэндэ кола, савэ тэрдён катэ, онэ на мэрэна, сар удикхэна о Тхагаримос Дэвлэско.
28 About eight days after Jesus had said these things, He took with Him Peter, John, and James, and went up on a mountain to pray.
Кала прожыля варикай охта деса, сар Исусо пхэндя кала лава, Вов ля Пэтрос, Иоанос и Иаковос и вазгляпэ по плай тэ мангэлпэ Дэвлэс.
29 And as He was praying, the appearance of His face changed, and His clothes became radiantly white.
Андэ кодья вряма, сар мангэласпэ, Лэско муй парудиля, Лэстири йида ашыля парни тай свэтосавэлас.
30 Suddenly two men, Moses and Elijah, began talking with Jesus.
И акэ, авиле дуй мурш, савэ линэ тэ дэн дума Исусоса, — када сас Моисеё и Илия.
31 They appeared in glory and spoke about His departure, which He was about to accomplish at Jerusalem.
Онэ авиле андэ бари слава и пхэнэнас, со Лэсти трэбуй тэ жал андо Иерусалимо кай тэ ашавэл кадья люма.
32 Meanwhile Peter and his companions were overcome by sleep, but when they awoke, they saw Jesus’ glory and the two men standing with Him.
Пэтро и ко сас лэса засутэ. Но сар просутэпэ, удикхле слава Исусостири и дуен муршэн, савэ тэрдёнас паша Лэстэ.
33 As Moses and Elijah were leaving, Peter said to Jesus, “Master, it is good for us to be here. Let us put up three shelters —one for You, one for Moses, and one for Elijah.” (He did not know what he was saying.)
Кала мурша линэ тэ жантар, Пэтро пхэндя Исусости: — Сытяримари! Амэнди катэ фартэ мишто! Амэ стераса трин катуны: екх Тути, екх Моисеёсти и екх Илиясти. Ежэно на полэлас, со дэлас дума.
34 While Peter was speaking, a cloud appeared and enveloped them, and they were afraid as they entered the cloud.
Кала вов дэлас дума, авиля облако пэр лэндэ и онэ попэле талав лэстэ. Сар попэле андо облако, онэ фартэ пэрэдарайле.
35 And a voice came from the cloud, saying, “This is My Son, whom I have chosen. Listen to Him!”
Андав облако пхэндя гласо: — Када Мэрно Шаво, Мэрно вытидо. Лэс ашунэн!
36 After the voice had spoken, only Jesus was present with them. The disciples kept this to themselves, and in those days they did not tell anyone what they had seen.
Сар гласо на ашыля, онэ удикхле екхэс Исусос. Онэ ашэнас мулком пала кода и андэ кодья вряма никасти на роспхэнэнас, со онэ дикхле.
37 The next day, when they came down from the mountain, Jesus was met by a large crowd.
Пэ авэр дес, кала онэ змукэнаспэ пав плай, Исусос ажутярэнас фартэ бут мануша.
38 Suddenly a man in the crowd cried out, “Teacher, I beg You to look at my son, for he is my only child.
И екх мануш андар лэндэ зацыписайля: — Сытяримари! Мангав Тут, подикх по мэрно шаво, вов екх мандэ.
39 A spirit keeps seizing him, and he screams abruptly. It throws him into convulsions so that he foams at the mouth. It keeps mauling him and rarely departs from him.
Лэс схутилэл и тасавэл духо, и тунчи шаворо лэл тэ цыписавэл, тэ тиносавэл и тэ мукэл саля. Духо фартэ марэл лэс и тунчи цыра отжал лэстар.
40 I begged Your disciples to drive it out, but they were unable.”
Мэ манглем Тирэн сытярнэн тэ вытрадэн лэс, но онэ на вытрадэ.
41 “O unbelieving and perverse generation!” Jesus replied. “How long must I remain with you and put up with you? Bring your son here.”
— Напатимаско и билажавардо родо, — пхэндя Исусо. — Скачи Манди тэ авав тумэнца и тэ тэрписарав тумэн? Ан тирэс шавэс кардэ.
42 Even while the boy was approaching, the demon slammed him to the ground in a convulsion. But Jesus rebuked the unclean spirit, healed the boy, and gave him back to his father.
Кала шаворо инке жалас, бэнг шутя лэс пэ пхув и ля тэ марэл лэс. Но Исусо запхэндя найжужэ духости, састярдя шаворэс и отдя лэстирэ дадэсти.
43 And they were all astonished at the greatness of God. While everyone was marveling at all that Jesus was doing, He said to His disciples,
Всаворэ дивосайле, саво баро Дэл. Андэ кодья вряма, сар всаворэ дивосавэнас колэсти, со тердя Исусо, Вов пхэндя Пэстирэ сытярнэнди:
44 “Let these words sink into your ears: The Son of Man is about to be delivered into the hands of men.”
— Ашунэн мишто, со Мэ тумэнди икхатар пхэнава: Шаво Манушыкано сыго авэла отдино андэ васт манушэндирэ.
45 But they did not understand this statement. It was veiled from them so that they could not comprehend it, and they were afraid to ask Him about it.
Но онэ на полинэ, со Вов пхэндя. Лэнди када сас затердо, и онэ на полинэ, со сас пхэндо, а тэ пушэн Лэс пала када лав даранас.
46 Then an argument started among the disciples as to which of them would be the greatest.
Машкар сытярнэ екхвар сас дума пала кода, ко лэндар майбаро.
47 But Jesus, knowing the thoughts of their hearts, had a little child stand beside Him.
Исусо жангля, со онэ гындонас андэ водя, ля цэкнэс бэятос и тходя паша Пэстэ.
48 And He said to them, “Whoever welcomes this little child in My name welcomes Me, and whoever welcomes Me welcomes the One who sent Me. For whoever is the least among all of you, he is the greatest.”
— Ко важ Мэрно алав прилэл акацавэс бэятос, — пхэндя Исусо, — кодва и Ман прилэл, а ко прилэл Ман, кодва прилэл Колэс, ко Бишалдя Ман. Ко машкар тумэндэ майцэкно всаворэндар, кодва и майбаро.
49 “Master,” said John, “we saw someone driving out demons in Your name, and we tried to stop him, because he does not accompany us.”
Иоано пхэндя Лэсти: — Сытяримари! Амэ дикхле манушэс, саво Тирэ алавэса вытрадэл бэнгэн. Амэ запхэндэ лэсти, колэстар со вов на пхирэл пала Тутэ екхэтанэ амэнца.
50 “Do not stop him,” Jesus replied, “for whoever is not against you is for you.”
— На запхэнэн, — пхэндя лэсти Исусо. — Ко на жал пэ тумэндэ, кодва пала тумэндэ.
51 As the day of His ascension approached, Jesus resolutely set out for Jerusalem.
Кала Исусости поджыля вряма тэ ваздэлпэ по болыбэн, Вов ля андэ годи со трэбуй тэ жал андо Иерусалимо.
52 He sent messengers on ahead, who went into a village of the Samaritans to make arrangements for Him.
Англал Пэстэ Вов бишалдя пэстирэ манушэн, онэ жыле андо екх андай самариятирэ гава тэ пригытон вся.
53 But the people there refused to welcome Him, because He was heading for Jerusalem.
Нэ мануша, савэ жувэнас котэ, на прилинэ Лэс, колэстар со Вов жалас андо Иерусалимо.
54 When the disciples James and John saw this, they asked, “Lord, do You want us to call down fire from heaven to consume them?”
Лэстирэ сытярнэ, Иаково тай Иоано, дикхле када и пхэндэ: — Рай! Камэс, амэ припхэнаса ягати тэ сжал пав болыбэн и всаворэн лэн тэ спхабарэл?
55 But Jesus turned and rebuked them.
Исусо обрисайля, запхэндя лэнди. И онэ жыле андэ авэр гав.
56 And He and His disciples went on to another village.
57 As they were walking along the road, someone said to Jesus, “I will follow You wherever You go.”
Сар онэ жанас пав дром, екх мануш пхэндя Исусости: — Мэ жава пала Тутэ андо всаворэ тхана, кай Ту жаса.
58 Jesus replied, “Foxes have dens and birds of the air have nests, but the Son of Man has no place to lay His head.”
Исусо пхэндя лэсти: — Кай лисоря исин тхана, кай онэ жувэн, и кай чирикля болыбнастирэ — пэско тхан, а Шавэсти Манушыканэсти най кай шэро тэ тховэл.
59 Then He said to another man, “Follow Me.” The man replied, “Lord, first let me go and bury my father.”
Аврэсти манушэсти Исусо пхэндя: — Жа пала Мандэ. Кодва пхэндя: — Рай, дэ манди майанглал тэ жав и тэ гаравав пэстирэ дадэс.
60 But Jesus told him, “Let the dead bury their own dead. You, however, go and proclaim the kingdom of God.”
— Мэк мулэ ежэнэ гаравэн пэстирэн мулэн, а ту жа и роспхэн пала Тхагаримос Дэвлэско, — пхэндя лэсти Исусо.
61 Still another said, “I will follow You, Lord; but first let me bid farewell to my family.”
Инке екх мануш пхэндя Лэсти: — Рай, Мэ жава пала Тутэ! Нэ дэ манди майанглал тэ жав и тэ дикхав пэско йири.
62 Then Jesus declared, “No one who puts his hand to the plow and then looks back is fit for the kingdom of God.”
Исусо пхэндя: — Ни екх мануш, саво тховэла васт пэско по плуго и обдикхэлпэ палпалэ, на поджал важ Тхагаримос Дэвлэско.
