Luke 1
1 Many have undertaken to compose an account of the things that have been fulfilled among us,
Пативало Феофило, бут мануша линэ тэ стидэн и тэ запистросарэн роспхэнимос пала кода, со сас. Када роспхэндэ амэнди мануша, савэ майанглал дикхэнас вся пэстирэ якхэнца тай ашыле бутярнэ Лавэстирэ. Важ кода мэ тховдэм андо води мишто вся тэ ужанав, со сас майанглал, и екх пала авэр тэ запистросарав тути.
2 just as they were handed down to us by the initial eyewitnesses and servants of the word.
3 Therefore, having carefully investigated everything from the beginning, it seemed good also to me to write an orderly account for you, most excellent Theophilus,
4 so that you may know the certainty of the things you have been taught.
Тунчи ту полэса: кода, со ту ашундян, исин чячимос.
5 In the time of Herod king of Judea there was a priest named Zechariah, who belonged to the priestly division of Abijah, and whose wife Elizabeth was a daughter of Aaron.
Андэ деса, кала андэ Иудея сас тхагараса Иродо, сас мануш, савэс акхарэнас Захария, андай рашая Авиястирэ стидимастар, и лэстэ сас ромни андав родо Аароноско, акхарэнас ла Елизавета.
6 Both of them were righteous in the sight of God, walking blamelessly in all the commandments and decrees of the Lord.
Онэ лэдуй сас жужэ англав Дэл, жувэнас пав всаворо запхэнимос Раеско бидошако.
7 But they had no children, because Elizabeth was barren, and they were both well along in years.
Лэндэ на сас бэяцэн, колэстар со Елизавета сас бибэяцэндири, и онэ лэдуй сас андэ бэрша пхурэ.
8 One day while Zechariah’s division was on duty and he was serving as priest before God,
Екхвар авиля вряма рашаенди лэстирэ стидимастар тэ терэл бути англав Дэл.
9 he was chosen by lot, according to the custom of the priesthood, to enter the temple of the Lord and burn incense.
Сар сас прилито машкар рашая, онэ шутэ жребиё, и прижыляпэ Захариясти тэ зажал андо храмо лэ Раеско тэ пхабарэл ладано.
10 And at the hour of the incense offering, the whole congregation was praying outside.
Андэ кодья ж вряма, кала вов пхабарэлас ладано, всаворэ мануша мангэнаспэ Дэвлэс аври.
11 Just then an angel of the Lord appeared to Zechariah, standing at the right side of the altar of incense.
Тунчи вов удикхля ангелос Раестирэс, саво тэрдёлас пай право риг лэ жэртвеникоско, кай пхаболас о ладано.
12 When Zechariah saw him, he was startled and gripped with fear.
Захария сар удикхля лэс, бари дар авиля пэр лэстэ, и вов на жангля, со тэ терэл.
13 But the angel said to him, “Do not be afraid, Zechariah, because your prayer has been heard. Your wife Elizabeth will bear you a son, and you are to give him the name John.
Ангело пхэндя лэсти: — На дара, Захария! Ашундя о Дэл мангимос тиро. И ромни тири, Елизавета, бэянэла тути шаворэс, и акхарэса лэс Иоано.
14 He will be a joy and delight to you, and many will rejoice at his birth,
Авэла тути баро радомос, и бут мануша авэна тэ радонпэ, кай вов бэяндиля.
15 for he will be great in the sight of the Lord. He shall never take wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit even from his mother’s womb.
Вов авэла баро англав Рай, на авэла тэ пэл ни мол, ни матимаско пимо и пхэрдёла Свэнто Духоса майанглал, сар вов бэяндёла.
16 Many of the sons of Israel he will turn back to the Lord their God.
Бутэн Израилёстирэ шавэн вов рисарэла палпалэ кав лэнго Рай о Дэл
17 And he will go on before the Lord in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of the fathers to their children and the disobedient to the wisdom of the righteous—to make ready a people prepared for the Lord.”
и авэла тэ жал англав Лэстэ андо духо и зор Илиястири, кай тэ рисарэл и водя лэ дадэндирэ кай лэнди бэяцэ, и найкандунэн кав гындо чячимастирэн манушэн, кай тэ гытосарэ манушэн, кала авэла о Рай Дэл.
18 “How can I be sure of this?” Zechariah asked the angel. “I am an old man, and my wife is well along in years.”
Захария пхэндя ангелости: — Сар мэ ужанава када? Мэ пхуро, тай ромни мэрни найтэрни.
19 “I am Gabriel,” replied the angel. “I stand in the presence of God, and I have been sent to speak to you and to bring you this good news.
Ангело пхэндя лэсти: — Мэ Гавриило, саво тэрдював англав Дэл, бишалдо тэ дав дума туса и тэ пхэнав тути кадва радосаво лав.
20 And now you will be silent and unable to speak until the day this comes to pass, because you did not believe my words, which will be fulfilled at their proper time.”
Акэ, ту авэса муто и на дэса дума кай кодва дес, кала када вся авэла, важ кода со ту на патяйлян мэрнэ лавэнди, савэ терэнапэ андэ пэсти вряма.
21 Meanwhile, the people were waiting for Zechariah and wondering why he took so long in the temple.
Андэ кадья вряма мануша ажутярэнас Захарияс и дивонаспэ, состар вов бут вряма на выжалас андав храмо.
22 When he came out and was unable to speak to them, they realized he had seen a vision in the temple. He kept making signs to them but remained speechless.
Кала Захария выжыля котар, вов на дэлас дума, и мануша полинэ, со вов андо храмо варисо дикхля. Вов сикавэлас вастэнца лэнди и ашэласпэ муто.
23 And when the days of his service were complete, he returned home.
А сар прожыле кола деса, кала вов терэлас рашаендири бути, тунчи рисайля пэстэ черэ.
24 After these days, his wife Elizabeth became pregnant and for five months remained in seclusion. She declared,
Прожыля вряма, Елизавета, и ромни лэстири, ашыля пхари. Панч шон вой гарадёлас манушэндар и пхэнэлас:
25 “The Lord has done this for me. In these days He has shown me favor and taken away my disgrace among the people.”
— Акэ, со стердя манди Рай Дэл андэ кадэла деса, кала Вов обрисардя мандэ пэстирэ якха, кай тэ злэл пар мандэ о лажавимос мэрно англай мануша!
26 In the sixth month, God sent the angel Gabriel to a town in Galilee called Nazareth,
Кала Елизавета сас шов шон пхари, о Дэл бишалдя ангелос Гавриилос андо форо галилейско, саво акхарэлпэ Назарето,
27 to a virgin pledged in marriage to a man named Joseph, who was of the house of David. And the virgin’s name was Mary.
кай щиёры, савя акхарэнас Мария. Вой дя лав тэ жал палав ром палав Иосифо, саво сас андав родо лэ Давидоско.
28 The angel appeared to her and said, “Greetings, you who are highly favored! The Lord is with you.”
Ангело авиля латэ и пхэндя: — Тэ авэс бахтали! Тути дяпэ мищимос! О Рай Дэл туса!
29 Mary was greatly troubled at his words and wondered what kind of greeting this might be.
Мария на жангля, со тэ пхэнэл, и гындолас, важ со вов кади пхэндя.
30 So the angel told her, “Do not be afraid, Mary, for you have found favor with God.
Ангело пхэндя: — На дара, Мария! Ту аракхлян мищимос кав Дэл!
31 Behold, you will conceive and give birth to a son, and you are to give Him the name Jesus.
Акэ, ту авэса пхари, и бэянэса Шавэс, и акхарэса Лэс Исусо.
32 He will be great and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give Him the throne of His father David,
Вов авэла баро, и Лэс акхарэна Шаво Майбарэско. Рай Дэл дэла Лэсти троно Давидоско, лэ прапапос Лэстирэс.
Вов по вако авэла Тхагараса англав родо Иаковоско, и тхагаримос Лэско никала на пэрэашэла тэ авэл. (aiōn g165)
34 “How can this be,” Mary asked the angel, “since I am a virgin?”
Мария пхэндя ангелости: — Сар када авэла? Мэ инке на сымас палав ром!
35 The angel replied, “The Holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will overshadow you. So the Holy One to be born will be called the Son of God.
Ангело пхэндя лати: — Свэнто Духо сжала пэр тутэ, и зор Майбарэско ушарэла тут, и свэнто Бэято, Саво тутэ бэяндёла, акхарэлапэ Шаво Дэвлэско.
36 Look, even Elizabeth your relative has conceived a son in her old age, and she who was called barren is in her sixth month.
Акэ Елизавета андав родо тиро, палай сави пхэнэнас, со латэ на авэна бэяцэ, подикх, вой шовто шон пхари. Андо пхуримос лако бэяндёла латэ шаво.
37 For no word from God will ever fail.”
О Дэл терэла вся, со Вов закамэла.
38 “I am the Lord’s servant,” Mary answered. “May it happen to me according to your word.” Then the angel left her.
Пхэндя Мария: — Мэ бутярни Рае Дэвлэстири. Мэк авэла манди, сар ту пхэндян. И ангело отжыля латар.
39 In those days Mary got ready and hurried to a town in the hill country of Judah,
Андэ кадэла деса Мария вщиля и сыго жыля андо форо, саво сас андо плаенго тхан Иудеяко.
40 where she entered the home of Zechariah and greeted Elizabeth.
Вой зажыля андо чер кав Захария и пхэндя ла Елизаветати: — Тэ авэс бахтали!
41 When Elizabeth heard Mary’s greeting, the baby leaped in her womb, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.
Кала Елизавета ашундя лава Мариятирэ, подхукля о бэято андэ Елизавета, и пхэрдиля вой Свэнто Духоса.
42 In a loud voice she exclaimed, “Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb!
Вой зацыписайля фартэ гласоса и пхэндя: — Тут авэна тэ лашарэн майбут аврэ жувляндар! И лашарэна тирэ Бэятос, Савэс ту пхиравэс!
43 And why am I so honored, that the mother of my Lord should come to me?
Сости манди када, со мандэ авиля дэй мэрнэ Рае Дэвлэстири?
44 For as soon as the sound of your greeting reached my ears, the baby in my womb leaped for joy.
Кала мэ ашундэм, сар ту пхэндян манди, тэ авав бахтали, подхукля андэр мандэ о бэято радомостар.
45 Blessed is she who has believed that the Lord’s word to her will be fulfilled.”
Бахтали кодья, сави патяйля, со терэлапэ кода, со пхэндя лати Рай Дэл!
46 Then Mary said: “My soul magnifies the Lord,
И пхэндя Мария: — Лашарэл о води мэрно лэ Рае Дэвлэс.
47 and my spirit rejoices in God my Savior!
И радосайля о духо мэрно палав Дэл, Фэрисаримари мэрно.
48 For He has looked with favor on the humble state of His servant. From now on all generations will call me blessed.
Вов удикхля, со мэ цэкни бутярни Лэстири. Акала вряматар всаворэ родоря авэна тэ акхарэн ман бахталяса.
49 For the Mighty One has done great things for me. Holy is His name.
Со зорало Дэл тердя манди баро рындо, и свэнто алав Лэско!
50 His mercy extends to those who fear Him, from generation to generation.
Тангимос Лэско андэ всаворэ родоря, ко пативаса дарал Лэс.
51 He has performed mighty deeds with His arm; He has scattered those who are proud in the thoughts of their hearts.
Вов тердя барэ рындоря Пэстирэ зоралэ вастэса, рострадя колэн, савэ пхутярдэ годяса и водеса,
52 He has brought down rulers from their thrones, but has exalted the humble.
Сшута раен пай лэндирэ троноря и вазгля упрэ цэкнэн машкар мануша.
53 He has filled the hungry with good things, but has sent the rich away empty.
Бокхалэн пхэрдярдя мищимаса и барвалэн отмэкля нисоса.
54 He has helped His servant Israel, remembering to be merciful,
Вов сэрэсардя, со пхэнэлас лэ дадэнди, лэ Авраамости и лэстирэ бэяцэнди, тэ авэл тангимаско по вако, и подритярдя Израилёс, Пэстирэс бутярнэс. (aiōn g165)
56 Mary stayed with Elizabeth for about three months and then returned home.
Мария сас лэ Елизаветаса варикай трин шон и рисайля андо пэско чер.
57 When the time came for Elizabeth to have her child, she gave birth to a son.
Кала авиля вряма, Елизавета бэяндя шаворэс.
58 Her neighbors and relatives heard that the Lord had shown her great mercy, and they rejoiced with her.
Ашундэ мануша, савэ жувэнас паша лэндэ, и о родо лако, со дя Рай Дэл о тангимос Пэско лати, и радонаспэ ласа.
59 On the eighth day, when they came to circumcise the child, they were going to name him after his father Zechariah.
По охто дес онэ авиле тэ обшынэн лэ бэятос и камле тэ акхарэн лэс, сар акхарэн лэсти дадэс — Захария,
60 But his mother replied, “No! He shall be called John.”
а лэстири дэй пхэндя: — Нат, акхараса лэс Иоаноса.
61 They said to her, “There is no one among your relatives who bears this name.”
И пхэндэ лати: — Никас на сас андо родо тиро, савэс акхарэнас кадя.
62 So they made signs to his father to find out what he wanted to name the child.
И пушэнас, сикавэнас лэ вастэнца кав лэско дад, сар вов камэл тэ акхарэл лэ бэятос.
63 Zechariah asked for a tablet and wrote, “His name is John.” And they were all amazed.
Захария мангля каштуни сандёры и пистросардя лэнди: «Алав лэско — Иоано». Всаворэ дивосайле.
64 Immediately Zechariah’s mouth was opened and his tongue was released, and he began to speak, praising God.
Андэ кодья ж вряма отпхэрнэпэ лэстирэ ушта, и вов ля тэ дэл дума и тэ лашарэл Дэвлэс.
65 All their neighbors were filled with awe, and people throughout the hill country of Judea were talking about these events.
И сас дар пэ всаворэ, ко жувэлас паша лэндэ, и роспхэнэнас пала када пав всаворэ плаендирэ тхана Иудеятирэ.
66 And all who heard this wondered in their hearts and asked, “What then will this child become?” For the Lord’s hand was with him.
Всаворэ, ко ашундя када, тховдэ андо води пэско и пхэнэнас: — Каса авэла када бэято? И о васт лэ Рае Дэвлэско сас лэса.
67 Then his father Zechariah was filled with the Holy Spirit and prophesied:
О Захария, дад лэско, пхэрдиля Свэнто Духоса и пхэндя лав Дэвлэстар:
68 “Blessed be the Lord, the God of Israel, because He has visited and redeemed His people.
— Бахтало исин Рай, Дэл Израилёско, со авиля кай пэстирэ мануша и вытиндя лэн.
69 He has raised up a horn of salvation for us in the house of His servant David,
Бишалдя амэнди зоралэс Фэрисаримарес андав чер и родо Давидоско, бутярнэс Пэстирэс,
сар бут бэрша палпалэ пхэндя уштэнца свэнтонэ пророкэнца Пэстирэнца, (aiōn g165)
71 salvation from our enemies and from the hand of all who hate us,
со фэрисарэла амэн лэ вражымарендар амарэндар и вастэндар кодэлэндар, савэ амэн на камэн.
72 to show mercy to our fathers and to remember His holy covenant,
Вов тангосардя амарэ дадэн и сэрэсардя Пэско свэнто завето,
73 the oath He swore to our father Abraham, to grant us
сар Вов солахадя амарэ дадэсти Авраамости,
74 deliverance from hostile hands, that we may serve Him without fear,
со Вов фэрисарэла амэн лэ вастэндар амарэ вражымарендар, кай амэ бидарако тэ терас бути Лэсти,
75 in holiness and righteousness before Him all the days of our lives.
тэ жувас англав Лэстэ свэнто и жужо всаворо пэско жувимос.
76 And you, child, will be called a prophet of the Most High; for you will go on before the Lord to prepare the way for Him,
И тут, бэято, акхарэна пророкоса Майбарэстирэса, колэсти со ту авэса тэ жас англав Рай Дэл, кай тэ гытос о дром Лэсти,
77 to give to His people the knowledge of salvation through the forgiveness of their sins,
тэ роспхэнэ Пэстирэ манушэнди, со фэрисаримос дэлпэ, кала авэна эртисардэ лэндирэ бэзэха.
78 because of the tender mercy of our God, by which the Dawn will visit us from on high,
Амаро Дэл камэл и тангол, и Вов бишалэла амэнди дэнзорутно удуд упрал.
79 to shine on those who live in darkness and in the shadow of death, to guide our feet into the path of peace.”
Вов дэла удуд колэнди, савэ жувэн андэ калимос, и миримос пхирэл паша лэндэ, и тэ тховэл пэрнэ амарэ по дром кав миро!
80 And the child grew and became strong in spirit; and he lived in the wilderness until the time of his public appearance to Israel.
Бэято барёлас и терэласпэ майзор духоса, и жувэлас андэ мал жы кола вряматэ, кала сикавэла пэс манушэнди Израилёстирэнди.
