Daniel 11

1 “And I, in the first year of Darius the Mede, stood up to strengthen and protect him.

Ug mahitungod kanako, sa nahaunang tuig ni Dario nga Medianhon, mitindog ako sa paglig-on ug sa paghatag kusog kaniya.

2 Now then, I will tell you the truth: Three more kings will arise in Persia, and then a fourth, who will be far richer than all the others. By the power of his wealth, he will stir up everyone against the kingdom of Greece.

Ug karon ipakita ko kanimo ang kamatuoran. Ania karon, may motindog pa nga totolo ka mga hari sa Persia; ug ang ikaupat labing dato gayud kay kanilang tanan: ug sa diha nga nagmakusganon na siya tungod sa iyang mga bahandi, pagaukayon niya ang tanan batok sa gingharian sa Grecia.

3 Then a mighty king will arise, who will rule with great authority and do as he pleases.

Ug may usa ka makusganong hari nga motindog, nga magahari uban sa dakung gahum, ug magabuhat sumala sa iyang kabubut-on.

4 But as soon as he is established, his kingdom will be broken up and parceled out toward the four winds of heaven. It will not go to his descendants, nor will it have the authority with which he ruled, because his kingdom will be uprooted and given to others.

Ug sa diha nga motindog na siya, ang iyang gingharian mabungkag, ug pagabahinon paingon sa upat ka mga hulongawan sa hangin sa langit, apan dili sa iyang kaliwatan, ni sa iyang dominio nga iyang gimandoan: kay ang iyang gingharian pagalukahon, bisan alang sa uban gawas niini.

5 The king of the South will grow strong, but one of his commanders will grow even stronger and will rule his own kingdom with great authority.

Ug ang hari sa habagatan makusganon, ug ang usa sa iyang mga principe; ug siya malig-on labaw kaniya, ug adunay dominio; ang iyang dominio mahimong usa ka dakung dominio.

6 After some years they will form an alliance, and the daughter of the king of the South will go to the king of the North to seal the agreement. But his daughter will not retain her position of power, nor will his strength endure. At that time she will be given up, along with her royal escort and her father and the one who supported her.

Ug sa katapusan sa mga tuig sila magakatipon; ug ang anak nga babaye sa hari sa habagatan moadto sa hari sa amihanan sa pagpakigsabut: apan siya dili makapadayon paghupot sa kusog sa iyang bukton; dili usab siya makatindog, ni ang iyang bukton; apan siya pagabiyaan, ug sila nga nanagdala kaniya, ug siya nga nanganak kaniya, ug siya nga naglig-on kaniya niadtong mga panahona.

7 But one from her family line will rise up in his place, come against the army of the king of the North, and enter his fortress, fighting and prevailing.

Apan gikan sa usa ka sanga sa iyang mga gamut may usa nga motindog puli kaniya, nga moadto sa usa ka panon nga sundalo, ug mosulod sa kuta sa hari sa amihanan, ug makig-away batok kanila ug makadaug.

8 He will take even their gods captive to Egypt, with their metal images and their precious vessels of silver and gold. For some years he will stay away from the king of the North,

Ug iyang pagadad-on usab nga binihag ang ilang mga dios uban sa mga tinunaw nga larawan, ug uban ang ilang mahal nga mga sudlanan nga salapi ug bulawan ngadto sa Egipto; ug siya mohunong sa pagpakig-away sulod sa mga tuig sa hari sa amihanan.

9 who will invade the realm of the king of the South and then return to his own land.

Ug siya moadto sa gingharian sa hari sa habagatan, apan mobalik siya sa kaugalingon niyang yuta.

10 But his sons will stir up strife and assemble a great army, which will advance forcefully, sweeping through like a flood, and will again carry the battle as far as his fortress.

Ug ang iyang mga anak nga lalake makiggubat, ug managtigum usa ka dakung panon nga sundalo, nga manganha, ug mosalanap ug makalabang sa habagatan: unya mobalik sila ug makiggubat, bisan ngadto sa iyang kuta.

11 In a rage, the king of the South will march out to fight the king of the North, who will raise a large army, but it will be delivered into the hand of his enemy.

Ug ang hari sa habagatan mapungot pag-ayo, ug mogula ug makiggubat kaniya, bisan sa hari sa amihanan; ug siya magapatindog usa ka dakung panon sa katawohan, ug ang panon sa katawohan itugyan ngadto sa iyang kamot.

12 When the army is carried off, the king of the South will be proud in heart and will cast down tens of thousands, but he will not triumph.

Ug ang panon sa katawohan igatuboy, ug ang iyang kasingkasing pagabayawon; ug siya makapatay sa mga napulo ka libo, apan siya dili makadaug.

13 For the king of the North will raise another army, larger than the first, and after some years he will advance with a great army and many supplies.

Ug ang hari sa amihanan mobalik, ug magapatindog usa ka panon sa katawohan, labing daghan kay sa una; ug siya moanha sa katapusan sa mga panahon, bisan pa sa mga tuig, uban ang dakung kasundalohan, ug uban ang daghang mga katigayonan.

14 In those times many will rise up against the king of the South. Violent ones among your own people will exalt themselves in fulfillment of the vision, but they will fail.

Ug niadtong mga panahona may daghan nga motindog batok sa hari sa habagatan: ingon man usab ang mga anak sa madaug-daugon sa taliwala sa imong katawohan magapataas sa ilang kaugalingon sa paglig-on sa panan-awon: apan sila mangapukan.

15 Then the king of the North will come, build up a siege ramp, and capture a fortified city. The forces of the South will not stand; even their best troops will not be able to resist.

Busa ang hari sa amihanan moanha, ug magapabungdo sa yuta alang sa gubat, ug agawon ang usa ka ciudad nga labing maayong pagkakuta: ug ang kasundalohan sa habagatan dili makasukol, ni ang iyang mga piniling tawo, ni may kusog sila nga ikaasdang.

16 The invader will do as he pleases, and no one will stand against him. He will establish himself in the Beautiful Land, with destruction in his hand.

Apan siya nga mosulong batok kaniya magabuhat sumala sa iyang kaugalingong kabubut-on, ug walay makasukol sa atubangan niya; ug siya motindog sa mahimayaong yuta, ug diha sa iyang kamot may pagkalaglag.

17 He will resolve to come with the strength of his whole kingdom, and will reach an agreement with the king of the South. He will give him a daughter in marriage in order to overthrow the kingdom, but his plan will not succeed or help him.

Iyang ipatumong ang iyang nawong sa pagsulong uban ang kusog sa tibook niyang gingharian, ug ang kahimtang sa matarung nga mga salabutan diha kaniya; ug kini buhaton niya: ug iyang ihatag kaniya ang anak sa mga babaye, aron sa paglaglag kaniya: apan siya dili makadaug, ni mahamuot siya kaniya.

18 Then he will turn his face to the coastlands and capture many of them. But a commander will put an end to his reproach and will turn it back upon him.

Sa tapus niini iyang ilingi ang iyang nawong paingon sa kapupud-an, ug agawon niya ang daghanan: apan ang usa ka principe magapahunong sa pagkatalamayon nga gihatag kaniya; oo, labut pa, ang iyang pagkatalamayon pasumbalikon kaniya.

19 After this, he will turn back toward the fortresses of his own land, but he will stumble and fall and be no more.

Unya iyang ilingi ang iyang nawong paingon sa mga kuta sa iyang kaugalingong yuta; apan siya mahipangdol ug mapukan, ug dili na hikaplagan.

20 In his place one will arise who will send out a tax collector for the glory of the kingdom; but within a few days he will be destroyed, though not in anger or in battle.

Unya motindog ang ilis kaniya nga maoy mopaagi sa usa ka maniningil sa buhis latas sa himaya sa gingharian: apan sulod sa pipila ka adlaw siya pagalaglagon, dili sa kasuko, ni sa gubat.

21 In his place a despicable person will arise; royal honors will not be given to him, but he will come in a time of peace and seize the kingdom by intrigue.

Ug sa iyang dapit motindog ang usa ka tawo nga talamayon, nga kaniya wala nila ikahatag ang kadungganan sa gingharian: apan siya moanha sa panahon sa kasigurohan, ug makakuha sa gingharian pinaagi sa mga pag-ulo-ulo.

22 Then a flood of forces will be swept away before him and destroyed, along with a prince of the covenant.

Ug ang madaugon nga kasundalohan pagadag-on gikan sa iyang atubangan, ug bungkagon; oo, ingon man ang principe sa tugon.

23 After an alliance is made with him, he will act deceitfully; for he will rise to power with only a few people.

Ug sa human mahimo ang pakigsangga uban kaniya, siya magabuhat nga malimbongon: kay siya mogula ug mahimong kusgan uban ang diyutay ng katawohan.

24 In a time of peace, he will invade the richest provinces and do what his fathers and forefathers never did. He will lavish plunder, loot, and wealth on his followers, and he will plot against the strongholds—but only for a time.

Sa panahon sa kasigurohan siya mosulong bisan sa labing matambok nga mga dapit sa lalawigan; ug buhaton niya kadtong wala buhata sa iyang mga amahan, bisan pa sa mga amahan sa iyang mga amahan: iyang patlaagon sa taliwala nila ang tukbonon, ug inagaw ug mga katigayonan: oo, siya magamugna sa iyang mga lalang batok sa mga kuta, bisan alang sa usa ka panahon.

25 And with a large army he will stir up his power and his courage against the king of the South, who will mobilize a very large and powerful army but will not withstand the plots devised against him.

Ug iyang pukawon ang iyang kagahum ug ang iyang kaisug batok sa hari sa habagatan uban ang dakung kasundalohan; ug ang hari sa habagatan magapakiggubat uban ang daku kaayo ug malig-ong kasundalohan; apan siya dili makasukol: kay sila magamugna sa mga lalang batok kaniya.

26 Those who eat from his provisions will seek to destroy him; his army will be swept away, and many will fall slain.

Oo, sila nga ginapakaon sa bahin sa iyang mahal nga kalan-on mopatay kaniya, ug ang iyang kasundalohan mosalanap; ug daghan ang mangapukan nga mga pinatay.

27 And the two kings, with their hearts bent on evil, will speak lies at the same table, but to no avail, for still the end will come at the appointed time.

Ug mahitungod niining duruha ka hari, ang ilang mga kasingkasing maninguha sa pagbuhat sa dautan, ug sila mamakak diha sa usa ka lamesa: apan kini dili mouswag; kay ang katapusan anha pa man sa panahon nga gitudlo.

28 The king of the North will return to his land with great wealth, but his heart will be set against the holy covenant; so he will do damage and return to his own land.

Unya siya mobalik sa iyang yuta uban ang dakung bahandi; ug ang iyang kasingkasing mobatok sa balaan nga tugon; ug siya magapatuyang sa iyang kahimut-an ug mobalik ngadto sa kaugalingon niyang yuta.

29 At the appointed time he will invade the South again, but this time will not be like the first.

Sa panahon nga gitudlo siya mobalik, ug moadto paingon sa habagatan; apan ang sa naulahi nga panahon dili maingon sa nahauna.

30 Ships of Kittim will come against him, and he will lose heart. Then he will turn back and rage against the holy covenant and do damage. So he will return and show favor to those who forsake the holy covenant.

Kay ang mga sakayan sa Kittim mosulong batok kaniya; busa siya masubo, ug mobalik, ug adunay kayugot batok sa balaang tugon, ug magapatuyang sa iyang kahimut-an: bisan pa ngani siya mobalik, ug magatagad kanila nga mingbiya sa balaang tugon.

31 His forces will rise up and desecrate the temple fortress. They will abolish the daily sacrifice and set up the abomination of desolation.

Ug ang sangkap nga kasundalohan motindog sa iyang bahin, ug pagahugawan nila ang balaang puloy-anan, bisan pa ang kuta, ug kuhaon niya ang mapadayonon nga halad-nga-sinunog, ug pagabangonon nila ang dulumtanan nga makapahimong biniyaan.

32 With flattery he will corrupt those who violate the covenant, but the people who know their God will firmly resist him.

Ug kadtong magabuhat sa dautan batok sa tugon; iyang hugawan pinaagi sa mga pag-ulo-ulo: apan ang katawohan nga nakaila sa ilang Dios mahimong makusganon; ug makakab-ut sa dagkung mga butang:

33 Those with insight will instruct many, though for a time they will fall by sword or flame, or be captured or plundered.

Ug sila nga mga manggialamon diha sa taliwala sa katawohan magatudlo sa daghan; apan sila mangapukan pinaagi sa espada ug pinaagi sa siga sa kalayo, sa pagkabinihag ug nga pagatulison sulod sa daghang mga adlaw.

34 Now when they fall, they will be granted a little help, but many will join them insincerely.

Karon kong sila mangatumba, tabangan lamang sila sa diyutay nga tabang: apan daghan ang moipon kanila uban ang pag-ulo-ulo.

35 Some of the wise will fall, so that they may be refined, purified, and made spotless until the time of the end, for it will still come at the appointed time.

Ug ang uban kanila nga manggialamon mangatumba, sa pag-ulay kanila, ug sa pagputli, ug sa pagpaputi kanila, bisan sa panahon sa katapusan: tungod kay alang pa man kini sa usa ka panahon nga gitudlo.

36 Then the king will do as he pleases and will exalt and magnify himself above every god, and he will speak monstrous things against the God of gods. He will be successful until the time of wrath is completed, for what has been decreed must be accomplished.

Ug ang hari magabuhat sumala sa kaugalingon niyang kabubut-on; ug siya magapataas sa iyang kaugalingon, ug magapadaku sa iyang kaugalingon labaw sa tagsatagsa ka dios, ug magasulti sa mga katingalahang butang batok sa Dios sa mga dios; ug magamauswagon siya hangtud nga ang kayugot makab-ut; kay kadtong gitinguha nga daan pagatumanon.

37 He will show no regard for the gods of his fathers, nor for the one desired by women, nor for any other god, because he will magnify himself above them all.

Dili usab magatagad siya sa mga dios sa iyang mga amahan, bisan sa tinguha sa mga babaye, ni magatagad siya sa bisan unsang dios; kay siya magapadaku sa iyang kaugalingon labaw sa ngatanan.

38 And in their place, he will honor a god of fortresses—a god his fathers did not know—with gold, silver, precious stones, and riches.

Apan sa iyang lingkoranan siya magapasidungog sa dios sa mga kuta; ug ang usa ka dios nga wala hiilhi sa iyang mga amahan pagapasidunggan niya sa bulawan ug salapi, ug sa mga mahal nga bato, ug sa mga maayong butang.

39 He will attack the strongest fortresses with the help of a foreign god and will greatly honor those who acknowledge him, making them rulers over many and distributing the land for a price.

Ug siya magabuhat sa labing malig-on nga mga kuta tungod sa panabang sa usa ka dios nga dumuloong: bisan kinsa kadtong magatagad kaniya, iyang dugangan sa himaya; ug iyang padumalahon sila ibabaw sa daghang ginsakpan, ug pagabahinon niya ang yuta ingon nga bili.

40 At the time of the end, the king of the South will engage him in battle, but the king of the North will storm out against him with chariots, horsemen, and many ships, invading many countries and sweeping through them like a flood.

Ug niadtong panahona sa katapusan, ang hari sa habagatan mosukol kaniya; ug ang hari sa amihanan mosulong batok kaniya ingon sa alimpulos, uban ang mga carro nga iggugubat, ug uban ang mga magkakabayo, ug uban ang daghang mga sakayan sa gubat; ug siya mosulod sa kayutaan, ug molukop ug moagi lamang.

41 He will also invade the Beautiful Land, and many countries will fall. But these will be delivered from his hand: Edom, Moab, and the leaders of the Ammonites.

Siya usab mosulod sa mahimayaong yuta, ug daghang kayutaan mangadaug; apan kini makagawas sa iyang kamot: nga mao ang Edom, ug Moab, ug ang pangulo nga labaw sa mga anak sa Ammon.

42 He will extend his power over many countries, and not even the land of Egypt will escape.

Patuy-oron usab niya ang iyang kamot ngadto sa kayutaan; ug ang yuta sa Egipto dili makagawas.

43 He will gain control of the treasures of gold and silver and over all the riches of Egypt, and the Libyans and Cushites will also submit to him.

Apan siya may kagahum sa mga bahandi nga bulawan ug salapi, ug ibabaw sa tanang mga bililhong butang sa Egipto; ug ang mga Libyahanon ug ang mga Etiopiahanon magasunod sa iyang mga lakang.

44 But news from the east and the north will alarm him, and he will go out with great fury to destroy many and devote them to destruction.

Apan ang mga balita nga gikan sa sidlakan ug gikan sa amihanan magasamok kaniya: ug siya moadto uban ang dakung kapungot sa paglumpag ug pagtibawas paglaglag sa daghanan.

45 He will pitch his royal tents between the sea and the beautiful holy mountain, but he will meet his end with no one to help him.

Ug siya magaugbok sa mga balong-balong sa iyang palacio sa taliwala sa dagat ug sa mahimayaong balaan nga bukid; bisan pa niana siya modangat sa iyang katapusan, ug walay bisan kinsa nga motabang kaniya.