Acts 19
1 While Apollos was at Corinth, Paul passed through the interior and came to Ephesus. There he found some disciples
Андэ кодья вряма, кала Аполосо сас андо Коринфо, Павло прожыля пав плаендирэ пхувья и авиля андо Эфесо. Котэ вов аракхля коискачи сытярнэн.
2 and asked them, “Did you receive the Holy Spirit when you became believers?” “No,” they answered, “we have not even heard that there is a Holy Spirit.”
— Тумэ прилинэ Свэнтонэ Духос, кала патяйле? — пушля вов. — Амэ и на ашундэ палав кода, со исин Свэнто Духо, — пхэндэ онэ.
3 “Into what, then, were you baptized?” Paul asked. “The baptism of John,” they replied.
Тунчи Павло пушля: — Сар тумэ болдэпэ? — Кадя сар болэлас Иоано, — пхэндэ онэ.
4 Paul explained: “John’s baptism was a baptism of repentance. He told the people to believe in the One coming after him, that is, in Jesus.”
Ай Павло пхэндя: — Иоано болэлас, кала мануша каисавэнас. Нэ вов акхарэлас лэ манушэн тэ патян андо Кодва, Саво трэбуй сас тэ авэл пала лэстэ, андо Исусо.
5 On hearing this, they were baptized into the name of the Lord Jesus.
Кала онэ ашундэ пала када, онэ прилинэ болдимос важ алав Раеско Исусоско.
6 And when Paul laid his hands on them, the Holy Spirit came upon them, and they spoke in tongues and prophesied.
Павло тховдя пэр лэндэ васта, и пэр лэндэ сжыля Свэнто Духо. Тунчи онэ ашыле тэ дэн дума аврэ шыбэнца и тэ пхэнэн лав Дэвлэстар.
7 There were about twelve men in all.
Всаворэн лэн сас варикай дэшудуй мануша.
8 Then Paul went into the synagogue and spoke boldly there for three months, arguing persuasively about the kingdom of God.
Павло трин шон бидарако дэлас дума андэ синагога и допхэнэлас котэ палав Дэвлэско Тхагаримос.
9 But when some of them stubbornly refused to believe and publicly maligned the Way, Paul took his disciples and left the synagogue to conduct daily discussions in the lecture hall of Tyrannus.
Нэ коисавэ лэндар екх патив холявэнас и отпхэнэнаспэ тэ патя, англай всаворэ пхэнэнас найлашэ лава по Исусоско Дром. Тунчи Павло ашадя лэн. Вов вытидя пэсти сытярнэн и кажно дес дэлас дума лэнца андэ сытярди Тираностири.
10 This continued for two years, so that everyone who lived in the province of Asia, Jews and Greeks alike, heard the word of the Lord.
Кадя прожыле дуй бэрша, и всаворэ иудеёря тай грекоря, савэ жувэнас андэ Цыкни Азия, ашундэ лав Раеско.
11 God did extraordinary miracles through the hands of Paul,
Ай о Дэл терэлас Павлостирэ вастэнца барэ диворя.
12 so that even handkerchiefs and aprons that had touched him were taken to the sick, and the diseases and evil spirits left them.
Насвалэнди дэнас тэ лэнпэ кай кхоснорэ тай бутярни йида, савэндэ лэласпэ о Павло, и лэндэ прожалас насвалимос, тай холятирэ духоря выжанас андар лэндэ.
13 Now there were some itinerant Jewish exorcists who tried to invoke the name of the Lord Jesus over those with evil spirits. They would say, “I bind you by Jesus, whom Paul proclaims.”
Ай коисавэ иудеёря, савэ пхирэнас пай дрома и вытрадэнас духонэн, ашыле кадя ж тэ приакхарэн алав Раеско Исусоско пэ мануша, андэ савэндэ сас холятирэ духоря. Онэ пхэнэнас: — Припхэнав тумэнди алавэса Исусостирэса, пала Саво роспхэнэл Павло.
14 Seven sons of Sceva, a Jewish chief priest, were doing this.
Када терэнас и эхта шавэн лэ Скэвастирэн, саво сас иудеёнго баро рашай.
15 Eventually, one of the evil spirits answered them, “Jesus I know, and I know about Paul, but who are you?”
Нэ холяко духо пхэндя: — Исусос мэ жанав, и пала Павло мэ ашунавас, ай тумэ ко кацавэ?
16 Then the man with the evil spirit jumped on them and overpowered them all. The attack was so violent that they ran out of the house naked and wounded.
И мануш, андо саво сас холяко духо, хукля пэр лэндэ кацавя зораса, со помардя лэн всаворэн, и онэ нашле андав кадва чер нангэ и помардэ.
17 This became known to all the Jews and Greeks living in Ephesus, and fear came over all of them. So the name of the Lord Jesus was held in high honor.
Кала иудеёря и грекоря, савэ жувэнас андо Эфесо, ужангле пала када, пэр лэндэ авиля бари дар, и онэ линэ тэ тховэн майбари патив кав алав Раеско Исусоско.
18 Many who had believed now came forward, confessing and disclosing their deeds.
Ай бут мануша, савэ патяйле, авэнас и англай всаворэ отпхэрнавэнас пэстирэ рындоря.
19 And a number of those who had practiced magic arts brought their books and burned them in front of everyone. When the value of the books was calculated, the total came to fifty thousand drachmas.
И бут кола, ко драбатярэлас, анэнас пэстирэ драбатиримастирэ лила тай пхабарэнас англай всаворэ пэ яг. Ай кала пэрэбиндэ, скачи ловэ ашэн кала лила, выжыля варикай пандэша мии драхморя.
20 So the word of the Lord powerfully continued to spread and prevail.
Кадя алав Раеско розжаласпэ пай тхана и терэласпэ майзорало.
21 After these things had happened, Paul resolved in the Spirit to go to Jerusalem after he had passed through Macedonia and Achaia. “After I have been there,” he said, “I must see Rome as well.”
Кала вся када прожыля, Павло приля андо Духо тэ жал андо Иерусалимо черэз Македония и Ахаия. — Кала мэ поавава андо Иерусалимо, тунчи манди трэбуй тэ жав кадя ж андо Римо, — пхэнэлас вов.
22 He sent two of his helpers, Timothy and Erastus, to Macedonia, while he stayed for a time in the province of Asia.
Павло бишалдя андэ Македония дуен пэстирэн бутярнэн, лэ Тимофеёс и Эрастос, ай ежэно ашыляпэ пэ сави-то вряма андэ Цыкни Азия.
23 About that time there arose a great disturbance about the Way.
Андэ кодья вряма вазглепэ и мануша по Дром Раеско.
24 It began with a silversmith named Demetrius who made silver shrines of Artemis, bringing much business to the craftsmen.
Екх мануш, савэс акхарэнас Димитриё, терэлас андав руп цыкнэ храморя Артэмидако и дэлас тэ затерэн ловэ аврэнди бутярнэнди.
25 Demetrius assembled the craftsmen, along with the workmen in related trades. “Men,” he said, “you know that this business is our source of prosperity.
Вов акхардя всаворэн бутярнэн кацавя бутятар и пхэндя: — Тумэ жанэн, со кадай бути дэл амэнди барвалэс тэ жувас.
26 And you can see and hear that not only in Ephesus, but in nearly the whole province of Asia, Paul has persuaded a great number of people to turn away. He says that man-made gods are no gods at all.
Ай тумэ дикхэн и ашунэн, со кадва Павло пэрэцырдя пэ пэстири риг бутэ манушэн на качи катэ андо Эфесо, нэ пай всавори Цыкни Азия. Вов пхэнэл, со дэвла, савэ стердэ вастэнца, на дэвла.
27 There is danger not only that our business will fall into disrepute, but also that the temple of the great goddess Artemis will be discredited and her majesty deposed—she who is worshiped by all the province of Asia and the whole world.”
Мэ дарав, со на качи амари бути хасарэла лашо алав, нэ кадя ж и храмо баря дэвляко Артэмидако ашэлапэ нисоса. И ежэи дэвли, савяти тэлён всавори Цыкни Азия и всавори люма, хасарэла пэско баримос!
28 When the men heard this, they were enraged and began shouting, “Great is Artemis of the Ephesians!”
Сар ашундэ када, онэ андай холи линэ тэ цыписавэн: — Бари Артэмида Эфесостири!
29 Soon the whole city was in disarray. They rushed together into the theatre, dragging with them Gaius and Aristarchus, Paul’s traveling companions from Macedonia.
Всаворо форо вазгляпэ. Всаворэ екхэтанэ онэ хутилдэ македонянонэн лэ Гаёс тай Аристархос, со пхирэлас лэ Павлоса, и поцырдэ лэн андо театро.
30 Paul wanted to go before the assembly, but the disciples would not allow him.
Павло камля тэ выжал кай и мануша, нэ сытярнэ на домукле лэс.
31 Even some of Paul’s friends who were officials of the province of Asia sent word to him, begging him not to venture into the theatre.
И коисавэ Азиятирэ барвалэ рая, амала Павлостирэ, бишалдэ лэстэ манушэн, кай тэ мангэн, соб вов тэ на авэл андо театро.
32 Meanwhile the assembly was in turmoil. Some were shouting one thing and some another, and most of them did not even know why they were there.
Мануша андо стидимос прастанас риг ригатэ, екх цыписавэнас екх, ай авэр цыписавэнас авэр. Майбут мануша на полэнас, сости онэ кордэ авиле.
33 The Jews in the crowd pushed Alexander forward to explain himself, and he motioned for silence so he could make his defense to the people.
Сар пхэндэ иудеёря, мануша выцырдэ пэ англал Александрос. Вов сикадя вастэса, кай тэ ашэн мулком, а ашыля тэ дэл думэл манушэндэ.
34 But when they realized that he was a Jew, they all shouted in unison for about two hours: “Great is Artemis of the Ephesians!”
Нэ кала онэ ужангле, со вов иудеё, линэ тэ цыписавэн екхэ гласоса: — Бари Артэмида Эфесостири! И кадя цыписавэнас варикай дуй чясоря.
35 Finally the city clerk quieted the crowd and declared, “Men of Ephesus, doesn’t everyone know that the city of Ephesus is guardian of the temple of the great Artemis and of her image, which fell from heaven?
Тунчи фороско пистросаримари успокоисардя о народо и пхэндя: — Эфесяноря, чи на жанэл варико, со форо Эфесо фэрисарэл храмо баря Артэмидако тай лако образо, саво пэля пав болыбэн?
36 Since these things are undeniable, you ought to be calm and not do anything rash.
Када чячимос, саво на трэбуй тэ допхэнэс. Колэсти тумэнди трэбуй тэ успокоинпэ и тэ на терэн бигодяко.
37 For you have brought these men here, though they have neither robbed our temple nor blasphemed our goddess.
Тумэ андэ кардэ калэн манушэн, онэ на обчёрдэ храмо и на пхэндэ вырито лав пэ амари дэвли.
38 So if Demetrius and his fellow craftsmen have a complaint against anyone, the courts are open and proconsuls are available. Let them bring charges against one another there.
Ай сар Димитриё и авэр рупунаря камэн варикас тэ ужылисарэн, пэ када амэндэ исин сындоря и проконсулоря. Кордэ мэк онэ и жан пэстирэ рындонца.
39 But if you are seeking anything beyond this, it must be settled in a legal assembly.
Ай сар тумэндэ инке исин варисаво рындо, вов авэла продикхло андо стидимос пав законо.
40 For we are in jeopardy of being charged with rioting for today’s events, and we have no justification to account for this commotion.”
Мэ дарав, со пала кода, со тумэ адес вазглепэ, амэн терэна ужылэнца, колэстар со нинай черэз со тэ стидэн кацаво стидимос. Амэнди на авэла, со тэ пхэнэн.
41 After he had said this, he dismissed the assembly.
Тай кацавэ лавэнца вов розмукля о стидимос.
