1 Kings 20
1 Now Ben-hadad king of Aram assembled his entire army. Accompanied by thirty-two kings with their horses and chariots, he marched up, besieged Samaria, and waged war against it.
Ug gitigum ni Ben-adad nga hari sa Siria ang tanan nga iyang mga panon, ug may katloan ug duha ka hari kauban niya, ug mga kabayo ug mga carro; ug mitungas siya ug gilibutan ang Samaria, ug nakig-away batok niana.
2 Then he sent messengers into the city to Ahab king of Israel,
Ug siya nagpadala ug mga sulogoon ngadto kang Achab, hari sa Israel, ngadto sa ciudad, ug miingon kaniya: Mao kini ang gipamulong ni Ben-adad,
3 saying, “This is what Ben-hadad says: ‘Your silver and gold are mine, and your best wives and children are mine!’”
Ang imong salapi ug ang imong bulawan, ako; ang imong mga asawa usab, ug ang imong mga anak, bisan ang labing maanyag, ako man.
4 And the king of Israel replied, “Just as you say, my lord the king: I am yours, along with all that I have.”
Ug ang hari sa Israel mitubag ug miingon: Kana sumala sa imong gipamulong, ginoo, Oh hari; ako imo man, ug ang tanan nga ania kanako.
5 The messengers came back and said, “This is what Ben-hadad says: ‘I have sent to you to demand your silver, your gold, your wives, and your children.
Ug ang mga sinugo ming-anhi pag-usab, ug miingon: Sa ingon niini namulong si Ben-adad, sa pag-ingon: Ako sa pagkatinuod nagapasugo kanimo, nga nagaingon: Ihatag mo kanako ang imong salapi, ug ang imong bulawan, ug ang imong mga asawa, ug ang imong mga anak;
6 But about this time tomorrow I will send my servants to search your palace and the houses of your servants. They will seize and carry away all that is precious to you.’”
Apan paadtoon ko kanimo ang akong mga sulogoon ugma, maingon niining takna, ug ilang susihon ang imong balay, ug ang mga balay sa imong alagad; ug mahitabo nga bisan unsa nga matahum sa imong mga mata, ilang ibutang kana sa ilang mga kamot, ug kuhaon.
7 Then the king of Israel summoned all the elders of the land and said, “Please take note and see that this man is looking for trouble, for when he demanded my wives, my children, my silver, and my gold, I did not deny him.”
Unya ang hari sa Israel nagpatawag sa tanang mga anciano sa yuta, ug miingon: Timan-i, ako nagahangyo kaninyo, ug, ania karon, kong giunsa niining tawohana ang pagpangita sa kadautan; kay nagapasugo kanako alang sa akong mga asawa, ug sa akong mga anak, ug sa akong salapi ug sa akong bulawan; ug ako wala magdumili kaniya.
8 And the elders and the people all said, “Do not listen to him or consent to his terms.”
Ug ang tanang mga anciano ug ang tibook katawohan miingon kaniya: Dili ka magapanumbaling, ni magsugot ka.
9 So Ahab answered the messengers of Ben-hadad, “Tell my lord the king, ‘All that you demanded of your servant the first time I will do, but this thing I cannot do.’” So the messengers departed and relayed the message to Ben-hadad.
Busa siya miingon sa mga sinugo ni Ben-adad: Suginli ang akong ginoong hari, nga ang tanan nga imong gikinahanglan pinaagi sa imong alagad sa sinugdan akong buhaton; apan kining butanga dili nako mahimo. Ug ang mga sinugo nanglakaw, ug gidala kaniya pag-usab ang pulong.
10 Then Ben-hadad sent another message to Ahab: “May the gods deal with me, and ever so severely, if enough dust remains of Samaria for each of my men to have a handful.”
Ug si Ben-adad nagpadala kaniya, ug miingon: Ang mga dios magabuhat sa ingon kanako, ug labaw pa usab, kong ang abug sa Samaria makaigo sa mga hakup alang sa tanang katawohan nga nagasunod kanako.
11 And the king of Israel replied, “Tell him: ‘The one putting on his armor should not boast like one taking it off.’”
Ug ang hari sa Israel mitubag ug miingon: Suginli siya, ayaw pagpagarboha siya nga nagabakus sa iyang hawak sa hinagiban ingon man siya nga nagahukas niana.
12 Ben-hadad received this message while he and the kings were drinking in their tents, and he said to his servants, “Take your positions.” So they stationed themselves against the city.
Ug nahitabo, sa pagkadungog ni Ben-adad niining balitaa, sa nagainum siya, siya ug ang mga hari nga didto sa mga pabiyon, nga siya miingon sa iyang alagad: Managtalay kamo alang sa gubat. Ug sila nanagtalay alang sa gubat batok sa ciudad.
13 Meanwhile a prophet approached Ahab king of Israel and declared, “This is what the LORD says: ‘Do you see this entire great army? Behold, I will deliver it into your hand this very day, and you will know that I am the LORD.’”
Ug, ania karon, usa ka manalagna miduol kang Achab nga hari sa Israel, ug miingon: Kini mao ang gipamulong ni Jehova: Nakita mo ba kining tibook nga dakung panon? ania karon, itugyan ko kini sa imong kamot niining adlawa; ug ikaw mahibalo nga ako mao si Jehova.
14 “By whom?” Ahab asked. And the prophet replied, “This is what the LORD says: ‘By the young officers of the district governors.’” “Who will start the battle?” asked Ahab. “You will,” answered the prophet.
Ug si Achab miingon: Pinaagi kang kinsa? Ug siya miingon: Sa ingon niini namulong si Jehova: Pinaagi sa mga batan-on sa mga principe sa mga lalawigan. Unya siya miingon: Kinsay mosugod sa gubat? Ug siya mitubag: Ikaw.
15 So Ahab assembled the young officers of the district governors, and there were 232 men. And after them, he assembled the rest of the Israelite troops, 7,000 in all.
Unya iyang giihap ang mga batan-ong lalake sa mga principe sa mga lalawigan, ug sila duha ka gatus katloan ug duha: ug sunod kanila iyang giihap ang tibook katawohan, bisan ang tanang mga anak sa Israel, nga may pito ka libo.
16 They marched out at noon while Ben-hadad and the 32 kings allied with him were in their tents getting drunk.
Ug sila minggula sa udto. Apan si Ben-adad nga nag-inum nga nahubog didto sa mga pabiyon, siya ug ang mga hari, ang katloan ug duha ka mga hari nga mga mingtabang kaniya.
17 And the young officers of the district governors marched out first. Now Ben-hadad had sent out scouts, who reported to him, “Men are marching out of Samaria.”
Ug ang mga batan-ong lalake sa mga principe sa mga lalawigan nanag-una paggula; ug si Ben-adad nagpadala, ug ilang gisuginlan siya, nga nagaingon: May mga tawo nga nagagikan sa Samaria.
18 “If they have marched out in peace,” he said, “take them alive. Even if they have marched out for war, take them alive.”
Ug siya miingon: Bisan nanganhi sila sa kalinaw, dakpa silang buhi; kun sila nanganhi sa pagpakiggubat, dakpa silang buhi.
19 Meanwhile, these young officers of the district governors marched out of the city, with the army behind them,
Busa nanggula sa ciudad, ang mga batan-ong lalake sa mga principe sa mga lalawigan, ug ang mga kasundalohan nga nagasunod kanila.
20 and each one struck down his opponent. So the Arameans fled, with the Israelites in pursuit. But Ben-hadad king of Aram escaped on horseback with the cavalry.
Ug silang tagsatagsa mipatay sa iyang tawo; ug ang mga Sirianhon nangalagiw, ug ang mga Israelhanon minglutos kanila: ug si Ben-adad, ang hari sa Siria nakagawas nga nagkabayo uban sa mga mangangabayo.
21 Then the king of Israel marched out and attacked the horses and chariots, inflicting a great slaughter on the Arameans.
Ug ang hari sa Israel migula, ug gilaglag ang mga kabayo ug ang mga carro, ug gipamatay ang mga Sirianhon sa usa ka dakung kamatay.
22 Afterward, the prophet approached the king of Israel and said, “Go and strengthen your position, and take note what you must do, for in the spring the king of Aram will come up against you.”
Ug ang manalagna miduol sa hari sa Israel, ug miingon kaniya: Lakaw, paglig-on sa imong kaugalingon, ug timan-i, ug tan-awa ang imong gibuhat; kay sa sunod nga tuig ang hari sa Siria mosulong batok kanimo.
23 Meanwhile, the servants of the king of Aram said to him, “Their gods are gods of the hills. That is why they prevailed over us. Instead, we should fight them on the plains; surely then we will prevail.
Ug ang mga alagad sa hari sa Siria miingon kaniya: Ang ilang dios maoy dios sa mga kabungtoran; busa sila mga makusog labi pa kay kanato: apan makig-away kita kanila didto sa kapatagan ug sa walay duhaduha kita mahimong makusog labi pa kay kanila.
24 So do this: Dismiss all the kings from their positions and replace them with other officers.
Ug buhata kining butanga: kuhaa kining mga hari, ang tagsatagsa ka tawo gikan sa iyang dapit, ug butangi ug mga capitan nga ilis kanila;
25 And you must raise an army like the one you have lost—horse for horse and chariot for chariot—so we can fight the Israelites on the plain, where we will surely prevail.” And the king approved their plan and acted accordingly.
Ug mag-ihap ka ug usa ka panong sundalo, sama sa panon nga imong nawala, kabayo alang sa kabayo ug carro alang sa carro; ug kita makig-away kanila didto sa kapatagan ug sa walay duhaduha kita makusog labi pa kay kanila. Ug iyang gipamati ang ilang tingog, ug nagahimo sa ingon.
26 In the spring, Ben-hadad mobilized the Arameans and went up to Aphek to fight against Israel.
Ug nahitabo sa pag-abut sa sumad nga tuig, nga si Ben-adad nagaihap sa mga Sirianhon, ug mitungas ngadto sa Aphec, sa pagpakig-away batok sa Israel.
27 The Israelites also mobilized, gathered supplies, and marched out to meet them. The Israelites camped before them like two small flocks of goats, while the Arameans covered the countryside.
Ug ang mga anak sa Israel giihap, ug gipabalonan sa makaon, ug miasdang batok kanila: ug ang mga anak sa Israel nanagpahaluna sa atbang nila sama sa duha ka gagmay nga panon sa mga nating kanding; apan ang mga Sirianhon nakapuno sa yuta.
28 Then the man of God approached the king of Israel and said, “This is what the LORD says: ‘Because the Arameans think the LORD is a god of the hills and not of the valleys, I will deliver all this great army into your hand. Then you will know that I am the LORD.’”
Ug ang usa ka tawo sa Dios miduol ug namulong sa hari sa Israel, ug miingon: Kini mao ang gipamulong ni Jehova, tungod kay ang mga Sirianhon nanag-ingon: Si Jehova mao ang usa ka dios sa mga kabungtoran, apan dili siya usa ka dios sa mga walog; busa itugyan ko kining dakung panon sa imong kamot, ug ikaw manghibalo nga ako mao si Jehova.
29 For seven days the armies camped opposite each other, and on the seventh day the battle ensued, and the Israelites struck down the Arameans—a hundred thousand foot soldiers in one day.
Ug sila mingpahaluna nga nanag-atbang sa pito ka adlaw. Ug mao kadto, nga sa ikapito ka adlaw ang gubat nagsugod; ug ang mga anak sa Israel mingpatay gikan sa mga Sirianhon usa ka gatus ka libo ka tawo nga nagtiniil sa usa ka adlaw.
30 The rest of them fled into the city of Aphek, where the wall fell on twenty-seven thousand of the remaining men. Ben-hadad also fled to the city and hid in an inner room.
Apan ang salin mingkalagiw ngadto sa Aphec, ngadto sa sulod sa ciudad; ug ang kuta napukan sa ibabaw sa kaluhaan ug pito ka libo ka tawo nga nanghibilin. Ug si Ben-adad mikalagiw, ug miadto sa ciudad, ngadto sa kinasudlan sa lawak.
31 Then the servants of Ben-hadad said to him, “Look now, we have heard that the kings of the house of Israel are merciful. Let us go out to the king of Israel with sackcloth around our waists and ropes around our heads. Perhaps he will spare your life.”
Ug ang iyang mga alagad miingon kaniya: Ania karon, kami nakadungog karon nga ang mga hari sa balay sa Israel mga maloloy-ong hari: kami nagahangyo kanimo nga magbutang kita sa sako sa atong mga hawak, ug mga pisi sa atong mga ulo, ug manggula ngadto sa hari sa Israel: basin na lamang siya magaluwas sa imong kinabuhi.
32 So with sackcloth around their waists and ropes around their heads, they went to the king of Israel and said, “Your servant Ben-hadad says, ‘Please spare my life.’” And the king answered, “Is he still alive? He is my brother.”
Busa nanagbakus sila ug sako sa ilang mga hawak, ug nanagbutang ug mga pisi sa ilang mga ulo, ug nangadto sa hari sa Israel, ug miingon: Ang imong alagad nga si Ben-adad miingon: Ako nagahangyo kanimo, buhia ako. Ug si Achab miingon: Buhi pa ba siya? Siya akong igsoon.
33 Now the men were looking for a sign of hope, and they quickly grasped at this word and replied, “Yes, your brother Ben-hadad.” “Go and get him!” said the king. Then Ben-hadad came out, and Ahab had him come up into his chariot.
Karon ang mga tawo nanagpaniid nga masinabuton, ug naghinanali sa pagdakup kong kadto mao ba ang iyang hunahuna; ug sila miingon: Ang imong igsoon nga si Ben-adad. Unya siya miingon: Lakaw kamo, dad-a siya. Unya si Ben-adad miadto kaniya; ug iyang gipasaka siya sa carro.
34 Ben-hadad said to him, “I will restore the cities my father took from your father; you may set up your own marketplaces in Damascus, as my father did in Samaria.” “By this treaty I release you,” Ahab replied. So he made a treaty with him and sent him away.
Ug si Ben-adad miingon kaniya: Ang mga ciudad nga nakuha sa akong amahan gikan sa imong amahan akong iuli; ug ikaw maghimo sa mga dalan alang kanimo sa Damasco, ingon sa gihimo sa akong amahan sa Samaria. Ug ako, miingon si Achab, magapaadto kanimo uban niining pakigsaad. Busa siya naghimo sa usa ka pakigsaad uban kaniya, ug gipaadto siya.
35 Meanwhile, by the word of the LORD, one of the sons of the prophets said to his companion, “Strike me, please!” But the man refused to strike him.
Ug usa ka tawo sa mga anak nga lalake sa mga manalagna miingon sa iyang kauban, pinaagi sa pulong ni Jehova: Samari ako, nagahangyo ako kanimo. Ug ang tawo midumili sa pagsamad kaniya.
36 Then the prophet said to him, “Because you have not obeyed the voice of the LORD, as soon as you depart from me a lion will kill you.” And when he left, a lion found him and killed him.
Unya siya miingon kaniya: Tungod kay ikaw wala magtuman sa pulong ni Jehova, ania karon, sa diha nga ikaw mahamulag kanako ang usa ka leon mopatay kanimo. Ug sa diha nga siya nahamulag kaniya, hipalgan siya sa usa ka leon, ug gipatay siya.
37 Then the prophet found another man and said, “Strike me, please!” So the man struck him and wounded him,
Unya siya nakakaplag ug laing tawo, ug miingon: Samari ako, nagahangyo ako kanimo. Ug ang tawo mitigbas kaniya, nga mitigbas ug misamad kaniya.
38 and the prophet went and waited on the road for the king, disguising himself with a bandage over his eyes.
Busa ang manalagna mipahawa, ug naghulat sa hari duol sa alagianan, ug nagtakuban sa iyang kaugalingon pinaagi sa taptap ibabaw sa iyang mga mata.
39 As the king passed by, he cried out to the king: “Your servant had marched out into the middle of the battle, when suddenly a man came over with a captive and told me, ‘Guard this man! If he goes missing for any reason, your life will be exchanged for his life, or you will weigh out a talent of silver.’
Ug sa pag-agi sa hari, siya misinggit sa hari; ug siya miingon: Ang imong alagad migula ngadto sa kinataliwad-an sa gubat, ug, ania karon, ang usa ka tawo mitipas ug nagdala ug usa ka tawo kanako, ug miingon: Bantayi kining tawohana: kong sa bisan unsang paagi siya mawala, nan ang imong kinabuhi ipahinungod alang sa iyang kinabuhi, kun sa laing paagi ikaw magabayad ug usa ka talento nga salapi.
40 But while your servant was busy here and there, the man disappeared.” And the king of Israel said to him, “So shall your judgment be; you have pronounced it on yourself.”
Ug sanglit ang imong ulipon nalingaw dinhi ug didto, siya milakaw. Ug ang hari sa Israel miingon kaniya: Sa ingon niana ang imong paghukom; sa imong kaugalingon ikaw makatino niana.
41 Then the prophet quickly removed the bandage from his eyes, and the king of Israel recognized him as one of the prophets.
Ug siya nagdali, ug gikuha ang iyang taptap sa iyang mga mata; ug ang hari sa Israel nakaila kaniya nga siya sa mga manalagna.
42 And the prophet said to the king, “This is what the LORD says: ‘Because you have let slip from your hand the man I had devoted to destruction, your life will be exchanged for his life, and your people for his people.’”
Ug siya miingon kaniya: Kini mao ang gipamulong ni Jehova: Tungod kay imong gibuhian sa imong kamot ang tawo nga akong gilain aron pagalaglagon, busa ang imong kinabuhi ipahinungod alang sa iyang kinabuhi, ug ang imong katawohan ipahinungod sa iyang katawohan.
43 Sullen and angry, the king of Israel went home to Samaria.
Ug ang hari sa Israel miadto sa iyang balay, masulob-on ug wala mahimuot, ug miadto sa Samaria.
