Proverbs 20
1 Wine is a mocker, strong drink a brawler; And whosoever erreth thereby is not wise.
Шарап кишини рәсва қилар, Һарақ кишини ғалҗирлаштурар; Кимки униңға берилип езип кәтсә, әқилсиздур.
2 The terror of a king is as the roaring of a lion: He that provoketh him to anger sinneth [against] his own life.
Падишаһниң ғәзиви ширниң һөкиришигә охшаш қорқунучлуқтур; Униң аччиғини кәлтүргән, өз җениға җаза чүшүрәр.
3 It is an honor for a man to keep aloof from strife; But every fool will be quarrelling.
Өзини маҗирадин нери қилиш кишиниң иззитидур; Бирақ һәр бир ахмақ өзини басалмас.
4 The sluggard will not plow by reason of the winter; Therefore he shall beg in harvest, and have nothing.
Һорун адәм қишта йәр һайдимәс; Жиғим вақтида йоқлуқта қелип ашлиқ тиләр.
5 Counsel in the heart of man is [like] deep water; But a man of understanding will draw it out.
Кишиниң көңлидики ой-нийәтлири чоңқур суға охшаштур; Йорутулған адәм уларни тартип алалайду.
6 Most men will proclaim every one his own kindness; But a faithful man who can find?
Өзини садиқ дәйдиғанлар көптур; Бирақ ишәшлик бир адәмни ким тапалисун?
7 A righteous man that walketh in his integrity, Blessed are his children after him.
Һәққаний адәм диянәтлик йолда маңар; Униң пәрзәнтлиригә бәхит-бәрикәт қалдурулар!
8 A king that sitteth on the throne of judgment Scattereth away all evil with his eyes.
Падиша адаләт тәхтидә олтарғанда, Һәммә яманлиқни көзи билән қоғлайду.
9 Who can say, I have made my heart clean, I am pure from my sin?
Ким өзини гунадин тазиландим, Виҗданим пакланди, дейәләйду?
10 Diverse weights, and diverse measures, Both of them alike are an abomination to Jehovah.
Икки хил тараза теши, Икки хил күрә ишлитиш, Охшашла Пәрвәрдигарға жиркиничликтур.
11 Even a child maketh himself known by his doings, Whether his work be pure, and whether it be right.
Һәтта бала өз хислити билән билинәр; Униң қилғанлириниң пак, дурус яки әмәслиги һәрикәтлиридин көрүнүп турар.
12 The hearing ear, and the seeing eye, Jehovah hath made even both of them.
Көридиған көзни, аңлайдиған қулақни, Һәр иккисини Пәрвәрдигар яратти.
13 Love not sleep, lest thou come to poverty; Open thine eyes, [and] thou shalt be satisfied with bread.
Уйқиға амрақ болма, намратлиққа учрайсән; Көзүңни ечип ойғақ бол, нениң мол болар.
14 It is bad, it is bad, saith the buyer; But when he is gone his way, then he boasteth.
Херидар мал алғанда: «Начар екән, начар екән!» дәп қақшайду; Елип кәткәндин кейин [«Есил нәрсә, әрзан алдим» дәп] махтиниду.
15 There is gold, and abundance of rubies; But the lips of knowledge are a precious jewel.
Алтун бар, ләәл-яқутларму көптур; Бирақ билимни беғишлиған ләвләр немидегән қиммәтлик гөһәрдур!
16 Take his garment that is surety for a stranger; And hold him in pledge [that is surety] for foreigners.
Ятқа кепил болған кишидин қәризгә тонини тутуп алғин; Ят хотунға капаләт бәргән кишидин капаләт пули ал.
17 Bread of falsehood is sweet to a man; But afterwards his mouth shall be filled with gravel.
Алдап еришкән тамақ татлиқтур; Кейин, униң йегини шеғил болар.
18 Every purpose is established by counsel; And by wise guidance make thou war.
Планлар мәслиһәт билән бекитиләр; Пишқан көрсәтмә билән җәң қилғин.
19 He that goeth about as a tale-bearer revealeth secrets; Therefore company not with him that openeth wide his lips.
Гәп тошуғучи сирларни ашкарилар; Шуңа валақтәккүр билән арилашма.
20 Whoso curseth his father or his mother, His lamp shall be put out in blackness of darkness.
Кимки ата-анисини һақарәт қилса, Униң чириғи зулмәт қараңғусида өчәр!
21 An inheritance [may be] gotten hastily at the beginning; But the end thereof shall not be blessed.
Тез еришкән мирас һаман бәрикәтлик болмас.
22 Say not thou, I will recompense evil: Wait for Jehovah, and he will save thee.
Яманлиққа яманлиқ қайтурай демә; Пәрвәрдигарға тайинип күт, У дәрдиңгә йетәр.
23 Diverse weights are an abomination to Jehovah; And a false balance is not good.
Икки хил тараза теши Пәрвәрдигарға жиркиничликтур; Сахта өлчәм қәтъий яримас.
24 A man’s goings are of Jehovah; How then can man understand his way?
Инсанниң һаятлиқ қәдәмлирини Пәрвәрдигар бәлгүләйду; Ундақта инсан өз мусаписини нәдин билсун?
25 It is a snare to a man rashly to say, [It is] holy, And after vows to make inquiry.
Бир нәрсисини йениклик билән «[Худаға] аталған!» дәп вәдә бериш, Қәсәмләрдин кейин иккилинип қайта ойлиниш, Өз җенини қилтаққа чүшүргәнгә баравәр.
26 A wise king winnoweth the wicked, And bringeth the [threshing]-wheel over them.
Дана падиша яманларни топанни соруғандәк соруветиду, Хаман тәпкәндәк тулуқ билән янҗиветәр.
27 The spirit of man is the lamp of Jehovah, Searching all his innermost parts.
Адәмниң роһ-виҗдани — Пәрвәрдигарниң чириғидур, У қәлбниң һәр бир тәглирини тәкшүрүп пәриқ етәр.
28 Kindness and truth preserve the king; And his throne is upholden by kindness.
Меһри-шәпқәт вә һәқиқәт падишани сақлайду; У меһри-шәпқәт биләнла өз тәхтини мустәһкәмләйду.
29 The glory of young men is their strength; And the beauty of old men is the hoary head.
Яш жигитләрниң қавуллуғи уларниң пәхридур; Қериларниң иззити ақ чачлиридур.
30 Stripes that wound cleanse away evil; And strokes [reach] the innermost parts.
Тәрбийә ярилири яманлиқни тазилап чиқирар, Таяқ излири ич-бағирни таза қилар.
