Proverbs 20
1 Wine is a mocker, strong drink a brawler; And whosoever erreth thereby is not wise.
Ti arak ket kasla mananglalais ken ti naingel a mainom ket kasla makaringgor; saan a nasirib ti siasinoman nga iyaw-awan ti arak.
2 The terror of a king is as the roaring of a lion: He that provoketh him to anger sinneth [against] his own life.
Ti panagbuteng iti ari ket kasla panagbuteng iti agngerngernger nga urbon a leon; ti mangpaunget kenkuana ket mapukawna ti biagna.
3 It is an honor for a man to keep aloof from strife; But every fool will be quarrelling.
Pakaidayawan ti siasinoman ti mangliklik iti riri, ngem makibiang ti maag iti panagsinnuppiat.
4 The sluggard will not plow by reason of the winter; Therefore he shall beg in harvest, and have nothing.
Saan nga agarado ti maysa a sadut a tao iti tiempo a masapulen nga agmula; agbirokto isuna iti maapit iti tiempo ti panagaapit ngem awanto ti maapitna.
5 Counsel in the heart of man is [like] deep water; But a man of understanding will draw it out.
Dagiti panggep nga adda iti puso ti maysa a tao ket kasla adalem a danum, ngem addanto mannakaawat a tao a mangparuar kadagitoy.
6 Most men will proclaim every one his own kindness; But a faithful man who can find?
Adu a tao ti mangibagbaga a napudnoda, ngem adda aya met masarakam a tao a napudno?
7 A righteous man that walketh in his integrity, Blessed are his children after him.
Ti tao nga agar-aramid iti nalinteg ket agbibiag iti kinapudnona, ken naragsak dagiti annakna a sumarsaruno kenkuana.
8 A king that sitteth on the throne of judgment Scattereth away all evil with his eyes.
Ti ari nga agtugtugaw iti tronona a mangar-aramid kadagiti pagrebbengan ti maysa nga ukom ket arigna a tataepanna babaen kadagiti matana dagiti amin a dakes nga adda iti sangoananna.
9 Who can say, I have made my heart clean, I am pure from my sin?
Siasino ti makaibaga a, “Pinagtalinaedko a nadalus ti pusok; nawayawayaanak manipud iti basol”?
10 Diverse weights, and diverse measures, Both of them alike are an abomination to Jehovah.
Kagurgura ni Yahweh ti panangbaliw iti umno a timbang kasta met ti nakaor a rukod.
11 Even a child maketh himself known by his doings, Whether his work be pure, and whether it be right.
Uray ti agtutubo ket mabalin a maammoan ti kababalinna babaen kadagiti tignayna, mabalin a maammoan no nadalus wenno nalinteg ti aramidna.
12 The hearing ear, and the seeing eye, Jehovah hath made even both of them.
Dagiti lapayag a makangngeg ken dagiti mata a makakita-agpada nga inaramid ni Yahweh dagitoy.
13 Love not sleep, lest thou come to poverty; Open thine eyes, [and] thou shalt be satisfied with bread.
Saanmo nga ayaten ti pannaturog di la ket ta agbalinka a nakurapay; lukatam dagiti matam ket maaddaanka iti nawadwad a makan.
14 It is bad, it is bad, saith the buyer; But when he is gone his way, then he boasteth.
“Nagngina metten!” kuna ti gumatang, ngem inton makapanawen isuna ket agpaspasindayagen.
15 There is gold, and abundance of rubies; But the lips of knowledge are a precious jewel.
Adda balitok ken adu ti agkakangina a batbato, ngem maiyarig a napateg nga alahas dagiti nasirib a sasao.
16 Take his garment that is surety for a stranger; And hold him in pledge [that is surety] for foreigners.
Alaem ti pagan-anay no ti makinkukua iti pagan-anay ket pinatalgedanna ti kuarta nga inutang ti maysa a saanna nga am-ammo, ken pagbalinem nga isuna ti agbalin a pammatalged no patalgedanna dagiti mannakikamalala.
17 Bread of falsehood is sweet to a man; But afterwards his mouth shall be filled with gravel.
Nasam-it ti raman ti tinapay a naala babaen iti panangallilaw, ngem kalpasan dayta, mapnonto iti darat ti ngiwat ti nangan.
18 Every purpose is established by counsel; And by wise guidance make thou war.
Dagiti plano ket maar-aramid babaen iti balakad, ken sakanto laeng makigubat no adda nasirib a naibalakad kenka.
19 He that goeth about as a tale-bearer revealeth secrets; Therefore company not with him that openeth wide his lips.
Ti managtsismis ket agibutaktak kadagiti palimed, ket isu a saanka a rumbeng a makikadua kadagiti tattao a nasao unay.
20 Whoso curseth his father or his mother, His lamp shall be put out in blackness of darkness.
No ilunlunod ti maysa a tao ti ama wenno ti inana, maiddepto ti pagsilawanna iti tengnga ti kasipngetan.
21 An inheritance [may be] gotten hastily at the beginning; But the end thereof shall not be blessed.
Ti tawid a nalaka a makagun-od iti damo ket bassitto laeng ti nasayaat maaramidanna iti udina.
22 Say not thou, I will recompense evil: Wait for Jehovah, and he will save thee.
Saanmo nga ibaga a, “Balsenkanto iti daytoy a nagbiddutam kaniak!” Urayem a ni Yahweh ti mangispal kenka.
23 Diverse weights are an abomination to Jehovah; And a false balance is not good.
Kagurgura ni Yahweh dagiti nakaor a panangtimbang, ken saan a nasayaat dagiti nakusit a pagtimbangan.
24 A man’s goings are of Jehovah; How then can man understand his way?
Iturturong ni Yahweh dagiti addang ti maysa a tao; kasanona koma ngay ngarud a maawatan dagiti pasamak iti biagna?
25 It is a snare to a man rashly to say, [It is] holy, And after vows to make inquiry.
Maiyarig a maysa a silo para iti maysa a tao ti panaggaganatna a mangibaga a, “Nasantoan daytoy a banag,” sana rugian a panunoten ti maipapan iti kayat a sawen dayta a banag kalpasan laeng iti panagsapatana.
26 A wise king winnoweth the wicked, And bringeth the [threshing]-wheel over them.
Itataep ti masirib nga ari dagiti nadangkes, sana padalanan dagitoy iti pagir-irik.
27 The spirit of man is the lamp of Jehovah, Searching all his innermost parts.
Ti espiritu ti maysa a tao ket maiyarig a pagsilawan nga inted ni Yahweh, a mangsukimat kadagiti amin a paset iti kaungganna.
28 Kindness and truth preserve the king; And his throne is upholden by kindness.
Ti kinapudno iti tulag ken kinamatalek ti mangsaluad iti ari; ayat ti mangpatalinaed iti tronona.
29 The glory of young men is their strength; And the beauty of old men is the hoary head.
Ti pakaidayawan dagiti agtutubo a lallaki ket ti pigsada, ken ti dayag dagiti natataengan a tattao ket ti ubanda.
30 Stripes that wound cleanse away evil; And strokes [reach] the innermost parts.
Dagiti dunor ti mangdalus iti kinadakes, ken dagiti saplit ti mangdalus iti kaunggan ti maysa a tao.
