Proverbs 30
1 The words of Agur the son of Jakeh, the revelation: the man says to Ithiel, to Ithiel and Ucal:
Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
2 “Surely I am the most ignorant man, and do not have a man’s understanding.
Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
3 I have not learned wisdom, neither do I have the knowledge of the Holy One.
Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
4 Who has ascended up into heaven, and descended? Who has gathered the wind in his fists? Who has bound the waters in his garment? Who has established all the ends of the earth? What is his name, and what is his son’s name, if you know?
Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
5 “Every word of God is flawless. He is a shield to those who take refuge in him.
Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
6 Do not you add to his words, lest he reprove you, and you be found a liar.
Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
7 “Two things I have asked of you. Do not deny me before I die.
Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
8 Remove far from me falsehood and lies. Give me neither poverty nor riches. Feed me with the food that is needful for me,
Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
9 lest I be full, deny you, and say, ‘Who is the LORD?’ or lest I be poor, and steal, and so dishonor the name of my God.
Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
10 “Do not slander a servant to his master, lest he curse you, and you be held guilty.
Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
11 There is a generation that curses their father, and does not bless their mother.
[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
12 There is a generation that is pure in their own eyes, yet are not washed from their filthiness.
[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
13 There is a generation, oh how lofty are their eyes! Their eyelids are lifted up.
[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
14 There is a generation whose teeth are like swords, and their jaws like knives, to devour the poor from the earth, and the needy from among men.
[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
15 “The leech has two daughters: ‘Give, give.’ “There are three things that are never satisfied; four that do not say, ‘Enough!’:
Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
16 Sheol (Sheol h7585), the barren womb, the earth that is not satisfied with water, and the fire that does not say, 'Enough!'
Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)
17 “The eye that mocks at his father, and scorns obedience to his mother, the ravens of the valley shall pick it out, the young eagles shall eat it.
Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
18 “There are three things which are too amazing for me, four which I do not understand:
Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
19 The way of an eagle in the air, the way of a serpent on a rock, the way of a ship in the middle of the sea, and the way of a man with a maiden.
Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
20 “So is the way of an adulterous woman: She eats and wipes her mouth, and says, ‘I have done nothing wrong.’
Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
21 “For three things the earth trembles, and under four, it cannot bear up:
Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
22 For a servant when he is king, a fool when he is filled with food,
Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
23 for an unloved woman when she is married, and a servant who is heir to her mistress.
Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
24 “There are four things which are little on the earth, but they are exceedingly wise:
Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
25 The ants are not a strong people, yet they provide their food in the summer.
Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
26 The hyraxes are but a feeble folk, yet make they their houses in the rocks.
Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
27 The locusts have no king, yet they advance in ranks.
Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
28 You can catch a lizard with your hands, yet it is in kings’ palaces.
Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
29 “There are three things which are stately in their march, four which are stately in going:
Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
30 The lion, which is mightiest among animals, and does not turn away for any;
Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
31 the greyhound; the male goat; and the king against whom there is no rising up.
Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
32 “If you have done foolishly in lifting up yourself, or if you have thought evil, put your hand over your mouth.
Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
33 For as the churning of milk produces butter, and the wringing of the nose produces blood, so the forcing of wrath produces strife.”
Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
