Proverbs 25
1 These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
| ئەمانەش هەر پەندی سلێمانن کە پیاوەکانی حەزقیای پاشای یەهودا نووسیویانەتەوە: |
2 It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.
| شکۆمەندیی خودا لە شاردنەوەی بابەتدایە، شکۆمەندیی پاشایانیش لە لێکۆڵینەوەی بابەتدایە. |
3 As the heavens for height, and the earth for depth, so the hearts of kings are unsearchable.
| هەروەک ئاسمان بۆ بەرزییە و زەوی بۆ قووڵییە، دڵی پاشایانیش ناپشکنرێت. |
4 Take away the dross from the silver, and material comes out for the refiner.
| خڵت لە زیو داماڵە، ئەو کاتە دەتوانرێت کەرەستەی لێ دروستبکرێت. |
5 Take away the wicked from the king’s presence, and his throne will be established in righteousness.
| بەدکار لەبەردەم پاشا داماڵە، بە ڕاستودروستی تەختەکەی دەچەسپێت. |
6 Do not exalt yourself in the presence of the king, or claim a place among great men;
| لەبەردەم پاشا خۆت بەرز مەکەرەوە، لە شوێنی گەورە پیاوان ڕامەوەستە. |
7 for it is better that it be said to you, “Come up here,” than that you should be put lower in the presence of the prince, whom your eyes have seen.
| وا چاکترە پێت بگوترێت: «سەربکەوە بۆ ئێرە،» نەک لەلای میر تەریق بیتەوە. ئەوەی بە چاوی خۆت بینیت، |
8 Do not be hasty in bringing charges to court. What will you do in the end when your neighbor shames you?
| خێرا مەیبە بۆ دادگا، چونکە لە کۆتاییەکەی چی دەکەیت ئەگەر دراوسێکەت شەرمەزاری کردیت؟ |
9 Debate your case with your neighbor, and do not betray the confidence of another,
| کە باسی کێشەکەت دەکەیت لەگەڵ دراوسێکەت، نهێنی خەڵکی دیکە مەدرکێنە، |
10 lest one who hears it put you to shame, and your bad reputation never depart.
| نەوەک گوێگرێک شەرمەزارت بکات، جا ناوە زڕاوەکەت لێ نابێتەوە. |
11 A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.
| سێوێکی زێڕە و لە زیو گیراوە، ئەو قسەیەی لە کاتی خۆیدا دەکرێت. |
12 As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover to an obedient ear.
| وەک گوارەی زێڕە و خشڵی زێڕی بێگەردە، سەرزەنشتی دانا بۆ گوێی بیسەر. |
13 As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to those who send him; for he refreshes the soul of his masters.
| وەک ساردی بەفرە لە ڕۆژی دروێنەدا، نوێنەری دەستپاک بۆ ئەوانەی دەینێرن، دڵی گەورەکانی فێنک دەکاتەوە. |
14 As clouds and wind without rain, so is he who boasts of gifts deceptively.
| هەور و بای بێ بارانە، ئەوەی شانازی بە دیاری بکات و نەیبەخشێت. |
15 By patience a ruler is persuaded. A soft tongue breaks the bone.
| بە نەسرەوتن فەرمانڕەوا قایل دەکرێت، زمانی نەرمیش ئێسک دەشکێنێت. |
16 Have you found honey? Eat as much as is sufficient for you, lest you eat too much, and vomit it.
| ئەگەر هەنگوینت دۆزییەوە بەگوێرەی پێویست بیخۆ، ئەگینا پڕ دەبیت و دەیڕشێنیتەوە. |
17 Let your foot be seldom in your neighbor’s house, lest he be weary of you, and hate you.
| بە کەمی پێت لە ماڵی دراوسێکەت دابنێ، ئەگینا لێت تێر دەبێت و ڕقی لێت دەبێتەوە. |
18 A man who gives false testimony against his neighbor is like a club, a sword, or a sharp arrow.
| وەک کوتەک و شمشێر و تیری تیژە، ئەوەی شایەتی درۆ لەسەر دراوسێکەی بدات. |
19 Confidence in someone unfaithful in time of trouble is like a bad tooth or a lame foot.
| وەک ددانی کلۆر و قاچی لەجێ چووە، پشتبەستن بە ناپاک لە ڕۆژی تەنگانەدا. |
20 As one who takes away a garment in cold weather, or vinegar on soda, so is one who sings songs to a heavy heart.
| وەک داکەندنی بەرگ لە ڕۆژی سەرمادا، یان سرکەیە بەسەر سۆدەدا، چڕینی گۆرانی بۆ دڵتەنگ. |
21 If your enemy is hungry, give him food to eat. If he is thirsty, give him water to drink;
| ئەگەر دوژمنەکەت برسی بوو نانی دەرخوارد بدە، ئەگەر تینووی بوو ئاوی بدەرێ. |
22 for you will heap coals of fire on his head, and the LORD will reward you.
| بەمە پشکۆ لەسەر سەری کەڵەکە دەکەیت، یەزدانیش پاداشتت دەداتەوە. |
23 The north wind produces rain; so a backbiting tongue brings an angry face.
| بای باکوور باران دەهێنێت، زمانی پاشملەش ڕووی گرژ. |
24 It is better to dwell in the corner of the housetop than to share a house with a contentious woman.
| باشترە لە گۆشەی سەربانێک نیشتەجێ بیت، نەک ماڵێکی هاوبەش لەگەڵ ژنێکی شەڕانی. |
25 Like cold water to a thirsty soul, so is good news from a far country.
| وەک ئاوی ساردە بۆ گیانێکی شەکەت، هەواڵی خۆش لە وڵاتێکی دوور. |
26 Like a muddied spring and a polluted well, so is a righteous man who gives way before the wicked.
| وەک کانییەکی لێڵ و بیرێکی بۆگەنە، ئەو کەسە ڕاستودروستەی لەبەردەم بەدکار کۆڵ دەدات. |
27 It is not good to eat much honey, nor is it honorable to seek one’s own honor.
| زۆر خواردنی هەنگوین باش نییە، ڕێزدار نابێت ئەوەی داوای ڕێزلێنان بۆ خۆی دەکات. |
28 Like a city that is broken down and without walls is a man whose spirit is without restraint.
| وەک شارێکی ڕووخاوی بێ شوورایە، ئەو پیاوەی بەسەر خۆیدا زاڵ نەبێت. |
