Proverbs 20
1 Wine is a mocker and beer is a brawler. Whoever is led astray by them is not wise.
Wino czyni pośmiewcę, a napój mocny zwajcę; przetoż każdy, co się w nim kocha, nie bywa mądrym.
2 The terror of a king is like the roaring of a lion. He who provokes him to anger forfeits his own life.
Strach królewski jest jako, ryk lwięcia; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko duszy swojej.
3 It is an honor for a man to keep aloof from strife, but every fool will be quarreling.
Uczciwa rzecz każdemu, poprzestać zwady; ale głupim jest, co się w nią wdaje.
4 The sluggard will not plow by reason of the winter; therefore he shall beg in harvest, and have nothing.
Dla zimna leniwy nie orze; przetoż żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.
5 Counsel in the heart of man is like deep water, but a man of understanding will draw it out.
Rada w sercu męża jest jako woda głęboka: jednak mąż rozumny naczerpnie jej.
6 Many men claim to be men of unfailing love, but who can find a faithful man?
Większa część ludzi przechwala się uczynnością swoją; ale w samej rzeczy, któż takiego znajdzie?
7 A righteous man walks in integrity. Blessed are his children after him.
Sprawiedliwy chodzi w uprzejmości swojej; błogosławieni synowie jego po nim.
8 A king who sits on the throne of judgment scatters away all evil with his eyes.
Król siedząc na stolicy sądowej rozgania oczyma swemi wszystko złe.
9 Who can say, “I have made my heart pure. I am clean and without sin”?
Któż rzecze: Oczyściłem serce moje? czystym jest od grzechu mego?
10 Differing weights and differing measures, both of them alike are an abomination to the LORD.
Dwojaki gwicht i dwojaka miara, to oboje obrzydliwością jest Panu.
11 Even a child makes himself known by his doings, whether his work is pure, and whether it is right.
Po zabawach swych poznane bywa i dziecię, jeźli czysty i prawy uczynek jego.
12 The hearing ear, and the seeing eye, the LORD has made even both of them.
Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, Pan to oboje uczynił.
13 Do not love sleep, lest you come to poverty. Open your eyes, and you shall be satisfied with bread.
Nie kochaj się w spaniu, byś snać nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.
14 “It’s no good, it’s no good,” says the buyer; but when he is gone his way, then he boasts.
Złe to, złe to, mówi ten, co kupuje, a odszedłszy, ali się chlubi.
15 There is gold and abundance of rubies, but the lips of knowledge are a rare jewel.
Wargi umiejętne są jako złoto i obfitość pereł, i kosztowne klejnoty.
16 Take the garment of one who puts up collateral for a stranger; and hold him in pledge for a wayward woman.
Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.
17 Fraudulent food is sweet to a man, but afterwards his mouth is filled with gravel.
Smaczny jest drugiemu chleb kłamstwa; ale potem piaskiem napełnione będą usta jego.
18 Plans are established by advice; by wise guidance you wage war!
Myśli radami utwierdzaj, a wojnę prowadź opatrznie.
19 He who goes about as a tale-bearer reveals secrets; therefore do not keep company with him who opens wide his lips.
Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.
20 Whoever curses his father or his mother, his lamp shall be put out in blackness of darkness.
Kto złorzeczy ojcu swemu albo matce swojej, zgaśnie pochodnia jego w gęstych ciemnościach.
21 An inheritance quickly gained at the beginning will not be blessed in the end.
Dziedzictwu prędko z początku nabytemu naostatek błogosławić nie będą.
22 Do not say, “I will pay back evil.” Wait for the LORD, and he will save you.
Nie mów: Oddam złem. Oczekuj na Pana, a wybawi cię.
23 The LORD detests differing weights, and dishonest scales are not pleasing.
Obrzydliwością Panu dwojaki gwicht, a szale fałszywe nie podobają mu się.
24 A man’s steps are from the LORD; how then can man understand his way?
Od Pana bywają sprawowane drogi męża; ale człowiek jakoż zrozumie drogę jego?
25 It is a snare to a man to make a rash dedication, then later to consider his vows.
Pożreć rzecz poświęconą, jest człowiekowi sidłem; a poślubiwszy co, tego zaś szukać, jakoby tego ujść.
26 A wise king winnows out the wicked, and drives the threshing wheel over them.
Król mądry rozprasza niezbożnych, i przywodzi na nich pomstę.
27 The spirit of man is the LORD’s lamp, searching all his innermost parts.
Dusza ludzka jest pochodnią Pańską, która doświadcza wszystkich skrytości wnętrznych.
28 Love and faithfulness keep the king safe. His throne is sustained by love.
Miłosierdzie i prawda króla strzegą, a stolica jego miłosierdziem wsparta bywa.
29 The glory of young men is their strength. The splendor of old men is their gray hair.
Ozdoba młodzieńców jest siła ich, a sędziwość poczciwością starców.
30 Wounding blows cleanse away evil, and beatings purge the innermost parts.
Złemu są lekarstwem siności ran, i razy przenikające do wnętrzności żywota jego.
