Proverbs 15
1 A gentle answer turns away wrath, but a harsh word stirs up anger.
Łagodna odpowiedź uśmierza zapalczywość, a przykre słowa wzniecają gniew.
2 The tongue of the wise commends knowledge, but the mouths of fools gush out folly.
Język mądrych zdobi wiedzę, ale usta głupich tryskają głupotą.
3 The LORD’s eyes are everywhere, keeping watch on the evil and the good.
Oczy PANA są na każdym miejscu, upatrują złych i dobrych.
4 A gentle tongue is a tree of life, but deceit in it crushes the spirit.
Zdrowy język [jest] drzewem życia, a jego przewrotność [jest] zniszczeniem dla ducha.
5 A fool despises his father’s correction, but he who heeds reproof shows prudence.
Głupi gardzi pouczeniem swego ojca, a kto przyjmuje upomnienia, jest roztropny.
6 In the house of the righteous is much treasure, but the income of the wicked brings trouble.
W domu sprawiedliwego [jest] wielki dostatek, a w dochodach niegodziwego jest zamieszanie.
7 The lips of the wise spread knowledge; not so with the heart of fools.
Wargi mądrych szerzą wiedzę, a serce głupich nie.
8 The sacrifice made by the wicked is an abomination to the LORD, but the prayer of the upright is his delight.
Ofiara niegodziwych budzi odrazę w PANU, [a] modlitwa prawych mu się podoba.
9 The way of the wicked is an abomination to the LORD, but he loves him who follows after righteousness.
Droga niegodziwego wzbudza odrazę w PANU, a miłuje on tego, kto podąża za sprawiedliwością.
10 There is stern discipline for one who forsakes the way. Whoever hates reproof shall die.
Sroga kara [należy się] temu, kto zbacza z drogi, a kto nienawidzi upomnień, umrze.
11 Sheol (Sheol h7585) and Abaddon are before the LORD— how much more then the hearts of the children of men!
Piekło i zatracenie [są] przed PANEM; o ileż bardziej serca synów ludzkich. (Sheol h7585)
12 A scoffer does not love to be reproved; he will not go to the wise.
Szyderca nie miłuje tego, który go strofuje, ani nie pójdzie do mądrych.
13 A glad heart makes a cheerful face, but an aching heart breaks the spirit.
Radosne serce rozwesela twarz, [ale] gdy smutek w sercu, duch jest przygnębiony.
14 The heart of one who has understanding seeks knowledge, but the mouths of fools feed on folly.
Serce rozumne szuka wiedzy, a usta głupich karmią się głupotą.
15 All the days of the afflicted are wretched, but one who has a cheerful heart enjoys a continual feast.
Wszystkie dni strapionego [są] złe, ale kto jest wesołego serca, ma nieustanną ucztę.
16 Better is little, with the fear of the LORD, than great treasure with trouble.
Lepiej [mieć] mało z bojaźnią PANA niż wielki skarb z kłopotem.
17 Better is a dinner of herbs, where love is, than a fattened calf with hatred.
Lepsza jest potrawa z jarzyn, gdzie miłość, niż tuczny wół, gdzie panuje nienawiść.
18 A wrathful man stirs up contention, but one who is slow to anger appeases strife.
Człowiek gniewny wszczyna kłótnie, a nieskory do gniewu łagodzi spory.
19 The way of the sluggard is like a thorn patch, but the path of the upright is a highway.
Droga leniwego jest jak płot cierniowy, a ścieżka prawych jest wyrównana.
20 A wise son makes a father glad, but a foolish man despises his mother.
Mądry syn jest radością ojca, a człowiek głupi gardzi własną matką.
21 Folly is joy to one who is void of wisdom, but a man of understanding keeps his way straight.
Głupota [jest] radością dla nierozumnego, a człowiek roztropny postępuje uczciwie.
22 Where there is no counsel, plans fail; but in a multitude of counselors they are established.
Gdzie nie ma rady, nie udają się zamysły; powiodą się zaś przy mnóstwie doradców.
23 Joy comes to a man with the reply of his mouth. How good is a word at the right time!
Człowiek cieszy się z odpowiedzi swoich ust, a słowo powiedziane we właściwym czasie jakże jest dobre!
24 The path of life leads upward for the wise, to keep him from going downward to Sheol (Sheol h7585).
Droga życia dla mądrego [jest] w górze, aby uniknął głębokiego piekła. (Sheol h7585)
25 The LORD will uproot the house of the proud, but he will keep the widow’s borders intact.
PAN zniszczy dom pysznych, a utwierdzi granicę wdowy.
26 The LORD detests the thoughts of the wicked, but the thoughts of the pure are pleasing.
Myśli złego budzą odrazę w PANU, a słowa czystych [są] przyjemne.
27 He who is greedy for gain troubles his own house, but he who hates bribes will live.
Kto jest chciwy zysku, ściąga kłopoty na własny dom, a kto nienawidzi darów, będzie żył.
28 The heart of the righteous weighs answers, but the mouth of the wicked gushes out evil.
Serce sprawiedliwego rozmyśla nad odpowiedzią, a usta niegodziwych tryskają złymi rzeczami.
29 The LORD is far from the wicked, but he hears the prayer of the righteous.
PAN jest daleko od niegodziwych, ale wysłuchuje modlitwy sprawiedliwych.
30 The light of the eyes rejoices the heart. Good news gives health to the bones.
Światło oczu rozwesela serce, a dobra wieść tuczy kości.
31 The ear that listens to reproof lives, and will be at home among the wise.
Ucho, które słucha upomnienia życia, będzie mieszkać pośród mądrych.
32 He who refuses correction despises his own soul, but he who listens to reproof gets understanding.
Kto odrzuca karność, gardzi własną duszą, a kto przyjmuje upomnienie, nabiera rozumu.
33 The fear of the LORD teaches wisdom. Before honor is humility.
Bojaźń PANA [jest] pouczeniem w mądrości, a pokora poprzedza chwałę.
