Proverbs 14
1 Every wise woman builds her house, but the foolish one tears it down with her own hands.
| ژنی دانا ماڵی خۆی بنیاد دەنێت، گێلیش بە دەستی خۆی کاولی دەکات. |
2 He who walks in his uprightness fears the LORD, but he who is perverse in his ways despises him.
| ئەوەی ڕاستەڕێیەکەی خۆی بگرێت لەخواترسە، بەڵام ئەوەی ڕێگای خۆی خوار بکاتەوە سووکایەتی پێ دەکات. |
3 The fool’s talk brings a rod to his back, but the lips of the wise protect them.
| گێل بە قسەکانی خۆی تووشی گۆچانی سزادان دەبێت، بەڵام دانایان لێوەکانیان دەیانپارێزن. |
4 Where no oxen are, the crib is clean, but much increase is by the strength of the ox.
| کە مانگا نەبێت ئاخوڕ بەتاڵە، دروێنەی زۆریش بە هێزی گایە. |
5 A truthful witness will not lie, but a false witness pours out lies.
| شایەتی دەستپاک درۆ ناکات، بەڵام شایەتی درۆزن درۆ بڵاو دەکاتەوە. |
6 A scoffer seeks wisdom, and does not find it, but knowledge comes easily to a discerning person.
| گاڵتەجاڕ داوای دانایی دەکات و نایدۆزێتەوە، بەڵام زانیاری بۆ تێگەیشتوو ئاسانە. |
7 Stay away from a foolish man, for you will not find knowledge on his lips.
| لەبەردەم کەسی گێل دووربکەوە، چونکە لە لێوەکانی زانیاری نابیستیت. |
8 The wisdom of the prudent is to think about his way, but the folly of fools is deceit.
| دانایی ژیر تێگەیشتنی ڕێگای خۆیەتی، بەڵام گێلایەتی گێلەکان فریودانە. |
9 Fools mock at making atonement for sins, but among the upright there is good will.
| گێلەکان گاڵتە بە تاوان دەکەن، بەڵام لەنێو سەرڕاستان ڕەزامەندی خودا دەدۆزرێتەوە. |
10 The heart knows its own bitterness and joy; he will not share these with a stranger.
| هەر دڵێک تاڵیێتی گیانی خۆی دەزانێت، کەسیش لە خۆشییەکەیدا بەشداری ناکات. |
11 The house of the wicked will be overthrown, but the tent of the upright will flourish.
| ماڵی بەدکارەکان کاول دەبێت، بەڵام ڕەشماڵی سەرڕاستان گەشە دەکات. |
12 There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.
| ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە. |
13 Even in laughter the heart may be sorrowful, and mirth may end in heaviness.
| بگرە لە پێکەنینیشدا دڵ تەنگ دەبێت، لەوانەیە کۆتایی خۆشیش خەم بێت. |
14 The unfaithful will be repaid for his own ways; likewise a good man will be rewarded for his ways.
| کەسی ڕاڕا لە ڕێگای خۆی تێر دەبێت، پیاوچاکیش لەوەی کە هەیەتی. |
15 A simple man believes everything, but the prudent man carefully considers his ways.
| ساویلکە بە هەموو قسەیەک بڕوا دەکات، بەڵام ژیر دەڕوانێتە هەنگاوەکانی خۆی. |
16 A wise man fears and shuns evil, but the fool is hot headed and reckless.
| کەسی دانا لە خودا دەترسێت و لە خراپە لادەدات، بەڵام گێل سەرگەرمە و پشت ئەستوورە. |
17 He who is quick to become angry will commit folly, and a crafty man is hated.
| کەسی هەڵەشە ڕەفتاری گێلانە دەکات، پیاوی تەڵەکەبازیش مایەی ڕقە. |
18 The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.
| ساویلکەکان میراتگری گێلایەتین، بەڵام ژیرەکان سەریان بە زانیاری دەڕازێنرێتەوە. |
19 The evil bow down before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
| بەدکاران لەبەردەم پیاوچاکان دەچەمێنەوە، خراپەکارانیش لە بەردەرگای کەسی ڕاستودروست. |
20 The poor person is shunned even by his own neighbor, but the rich person has many friends.
| هەژار تەنانەت دراوسێکەشی ڕقی لێی دەبێتەوە، بەڵام دەوڵەمەند دۆستی زۆرە. |
21 He who despises his neighbor sins, but he who has pity on the poor is blessed.
| ئەوەی سووکایەتی بە دراوسێکەی بکات گوناه دەکات، بەڵام خۆزگە دەخوازرێ بەوەی لەگەڵ هەژاران میهرەبانە. |
22 Do not they go astray who plot evil? But love and faithfulness belong to those who plan good.
| ئایا وێڵ نابن ئەوانەی پیلانی خراپە دادەڕێژن؟ بەڵام خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لەگەڵ ئەوانەیە کە پلانی چاکە دادەڕێژن. |
23 In all hard work there is profit, but the talk of the lips leads only to poverty.
| لە هەموو ماندووبوونێک سوود هەیە، بەڵام تەنها قسەی لێوان بێت بەرەو نەبوونییە. |
24 The crown of the wise is their riches, but the folly of fools crowns them with folly.
| دەوڵەمەندی تاجی دانایانە، بەڵام گێلایەتی نادانایان دەڕازێنێتەوە. |
25 A truthful witness saves souls, but a false witness is deceitful.
| شایەتی ڕاستگۆ دەربازکەری خەڵکە، بەڵام ئەوەی درۆ بڵاو دەکاتەوە تەفرەدەرە. |
26 In the fear of the LORD is a secure fortress, and he will be a refuge for his children.
| ئەوەی لە یەزدان بترسێت دڵنیاییەکی بەهێزی هەیە، بۆ کوڕەکانیشی دەبێتە پەناگا. |
27 The fear of the LORD is a fountain of life, turning people from the snares of death.
| لەخواترسی کانی ژیانە، بۆ دوورکەوتنەوە لە داوی مردن. |
28 In the multitude of people is the king’s glory, but in the lack of people is the destruction of the prince.
| زۆری گەل شکۆمەندییە بۆ پاشا، بەڵام نەمانی گەل شکستی میرە. |
29 He who is slow to anger has great understanding, but he who has a quick temper displays folly.
| ئەوەی درەنگ تووڕە بێت باش تێدەگات، بەڵام ئەوەی هەڵەشە بێت گێلایەتی دەردەخات. |
30 The life of the body is a heart at peace, but envy rots the bones.
| دڵی ئارام ژیان بە جەستە دەبەخشێت، بەڵام ئیرەیی ئێسک کلۆر دەکات. |
31 He who oppresses the poor shows contempt for his Maker, but he who is kind to the needy honors him.
| ئەوەی ستەم لە هەژار بکات سووکایەتی بە دروستکەرەکەی دەکات، بەڵام ئەوەی لەگەڵ نەدار میهرەبانە ڕێز لە خودا دەگرێت. |
32 The wicked is brought down in his calamity, but in death, the righteous has a refuge.
| خراپەکار بە خراپەکانی خۆی دەکەوێنرێت، بەڵام کەسی ڕاستودروست لە مردنیشی پەناگای هەیە. |
33 Wisdom rests in the heart of one who has understanding, and is even made known in the inward part of fools.
| دانایی لەناو دڵی کەسی تێگەیشتوو دەحەسێتەوە، هەروەها گێلەکان تەنانەت ناواخنیشیان دەزانرێت. |
34 Righteousness exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
| ڕاستودروستی نەتەوە بەرز دەکاتەوە، بەڵام گوناه شەرمەزاری گەلانە. |
35 The king’s favor is toward a servant who deals wisely, but his wrath is toward one who causes shame.
| ڕەزامەندی پاشا بۆ خزمەتکاری وریایە، بەڵام تووڕەبوونی لە خزمەتکاری شەرمەزارە. |
