Proverbs 1
1 The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:
Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,
2 to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;
Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;
3 to receive instruction in wise dealing, in righteousness, justice, and equity;
Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 to give prudence to the simple, knowledge and discretion to the young man—
Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.
5 that the wise man may hear, and increase in learning; that the man of understanding may attain to sound counsel;
Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,
6 to understand a proverb and parables, the words and riddles of the wise.
Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but the foolish despise wisdom and instruction.
Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.
8 My son, listen to your father’s instruction, and do not forsake your mother’s teaching;
Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
9 for they will be a garland to grace your head, and chains around your neck.
Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.
10 My son, if sinners entice you, do not consent.
Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.
11 If they say, “Come with us. Let’s lie in wait for blood. Let’s lurk secretly for the innocent without cause.
Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;
12 Let's swallow them up alive like Sheol (Sheol h7585), and whole, like those who go down into the pit.
Pożremyż ich żywo, jako grób, a całkiem, jako zstępujących w dół; (Sheol h7585)
13 We will find all valuable wealth. We will fill our houses with plunder.
Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;
14 You shall cast your lot among us. We will all have one purse”—
Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.
15 my son, do not walk on the path with them. Keep your foot from their path,
Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.
16 for their feet run to evil. They hurry to shed blood.
Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.
17 For the net is spread in vain in the sight of any bird;
Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:
18 but these lay in wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.
19 So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.
Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.
20 Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.
Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.
21 She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:
W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:
22 “How long, you simple ones, will you love simplicity? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?
Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?
23 Turn at my reproof. Behold, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.
Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.
24 Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;
Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;
25 but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;
Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;
26 I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you,
Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.
27 when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind, when distress and anguish come on you.
Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;
28 Then they will call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me,
Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.
29 because they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD.
Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,
30 They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:
31 Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.
Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.
32 For the backsliding of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.
Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.
33 But whoever listens to me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm.”
Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.
