Matthew 15
1 Then Pharisees and scribes came to Jesus from Jerusalem, saying,
Neuze skribed ha farizianed a zeuas eus Jeruzalem da gavout Jezuz, hag a lavaras dezhañ:
2 “Why do your disciples disobey the tradition of the elders? For they do not wash their hands when they eat bread.”
Perak e torr da ziskibien hengoun a re gozh? Rak ne walc'hont ket o daouarn pa zebront o fredoù.
3 He answered them, “Why do you also disobey the commandment of God because of your tradition?
Eñ a respontas dezho: Ha c'hwi, perak e torrit gourc'hemenn Doue gant ho hengoun?
4 For God commanded, ‘Honor your father and your mother,’ and, ‘He who speaks evil of father or mother, let him be put to death.’
Rak Doue en deus lavaret: Enor da dad ha da vamm, ha: Piv bennak a villigo e dad pe e vamm a vo lakaet d'ar marv;
5 But you say, ‘Whoever may tell his father or his mother, “Whatever help you might otherwise have gotten from me is a gift devoted to God,”
met c'hwi a lavar: An hini a lavaro d'e dad pe d'e vamm: Ar pezh am bije gallet reiñ dit a zo ur prof da Zoue,
6 he shall not honor his father or mother.’ You have made the commandment of God void because of your tradition.
n'eo ket dalc'het da enoriñ e dad pe e vamm. C'hwi a gas da netra ger Doue gant ho hengoun.
7 You hypocrites! Well did Isaiah prophesy of you, saying,
Pilpouzed, Izaia en deus profedet mat diwar ho penn, p'en deus lavaret:
8 ‘These people draw near to me with their mouth, and honor me with their lips; but their heart is far from me.
Ar bobl-mañ a enor ac'hanon gant he muzelloù, met o c'halonoù a zo gwall bell diouzhin.
9 And they worship me in vain, teaching as doctrine rules made by men.’”
Met e ven eo ec'h enoront ac'hanon, pa zeskont kredennoù a zo gourc'hemennoù tud.
10 He summoned the multitude, and said to them, “Hear, and understand.
Neuze, o vezañ galvet ar bobl, e lavaras dezho: Selaouit, ha komprenit.
11 That which enters into the mouth does not defile the man; but that which proceeds out of the mouth, this defiles the man.”
N'eo ket ar pezh a ya er genou a hudura an den, met ar pezh a zeu er-maez eus ar genou eo, a hudura an den.
12 Then the disciples came and said to him, “Do you know that the Pharisees were offended when they heard this saying?”
Neuze e ziskibien a dostaas outañ hag a lavaras dezhañ: Gouzout a rez penaos ar farizianed, o klevout ar pezh ac'h eus lavaret, o deus kavet tamall ennañ?
13 But he answered, “Every plant which my heavenly Father did not plant will be uprooted.
Eñ a respontas: Pep plantenn n'eo ket bet plantet gant va Zad a zo en neñv, a vo diwriziennet.
14 Leave them alone. They are blind guides of the blind. If the blind guide the blind, both will fall into a pit.”
Lezit int; tud dall int, o ren tud dall; mar ren un dall un dall all, e kouezhint o-daou er poull.
15 Peter answered him, “Explain the parable to us.”
Pêr, o kemer ar gomz, a lavaras dezhañ: Displeg deomp ar barabolenn-se.
16 So Jesus said, “Do you also still not understand?
Ha Jezuz a lavaras: C'hwi ivez, bez' oc'h c'hoazh hep skiant?
17 Do not you understand that whatever goes into the mouth passes into the belly and then out of the body?
Ne gomprenit ket penaos kement a ya er genou, a ziskenn er c'hof, hag a vez taolet el lec'h distro?
18 But the things which proceed out of the mouth come out of the heart, and they defile the man.
Met ar pezh a zeu er-maez eus ar genou, a zeu eus ar galon; ha se eo ar pezh a hudura an den.
19 For out of the heart come evil thoughts, murders, adulteries, sexual sins, thefts, false testimony, and blasphemies.
Rak eus ar galon e teu ar soñjoù fall, al lazherezhioù, an avoultriezhioù, ar gastaouerezhioù, al laeroñsioù, ar falstestenioù, an droukkomzoù.
20 These are the things which defile the man; but to eat with unwashed hands does not defile the man.”
Setu aze an traoù a hudura an den; met debriñ hep bezañ gwalc'het an daouarn, an dra-se ne hudura ket an den.
21 Jesus went out from there and withdrew into the region of Tyre and Sidon.
Jezuz, o vezañ aet ac'hano, en em dennas da gostezioù Tir ha Sidon.
22 Behold, a Canaanite woman came out from those borders and cried, saying, “Have mercy on me, Lord, you son of David! My daughter is severely possessed by a demon!”
Setu, ur wreg kananeat deuet eus ar vro-se, a grias, o lavarout: Az pez truez ouzhin, Aotrou, Mab David! Va merc'h a zo gwall-boaniet gant an diaoul.
23 But he answered her not a word. His disciples came and begged him, saying, “Send her away; for she cries after us.”
Eñ ne respontas ket ur ger dezhi, hag e ziskibien a dostaas outañ, o lavarout: Kas anezhi kuit, rak krial a ra war hol lerc'h.
24 But he answered, “I was not sent to anyone but the lost sheep of the house of Israel.”
Respont a reas hag e lavaras: N'on bet kaset nemet etrezek an deñved kollet eus ti Israel.
25 But she came and worshiped him, saying, “Lord, help me.”
Met hi a zeuas, hag en em stouas dirazañ, o lavarout: Aotrou, sikour ac'hanon!
26 But he answered, “It is not appropriate to take the children’s bread and throw it to the dogs.”
Respont a reas: N'eo ket mat kemer bara ar vugale, hag e deurel d'ar chas bihan.
27 But she said, “Yes, Lord, but even the dogs eat the crumbs which fall from their masters’ table.”
Gwir eo Aotrou, emezi, met ar chas bihan a zebr ar bruzun a gouezh eus taol o mestroù.
28 Then Jesus answered her, “Woman, great is your faith! Be it done to you even as you desire.” And her daughter was healed from that hour.
Neuze Jezuz a lavaras dezhi: Gwreg, da feiz a zo bras. Ra vo graet dit evel ma c'hoantaez. Hag en eur-se memes, he merc'h a voe yac'haet.
29 Jesus departed from there and came near to the sea of Galilee; and he went up on the mountain and sat there.
Jezuz, o vezañ aet ac'hano, a zeuas tost da vor Galilea. O vezañ pignet war ur menez, ec'h azezas eno.
30 Great multitudes came to him, having with them the lame, blind, mute, maimed, and many others, and they put them down at his feet. He healed them,
Neuze ul lod bras a dud a dostaas outañ, ha ganto re gamm, re dall, re vut, re vac'hagnet, ha kalz a re glañv, hag e lakajont anezho ouzh e dreid; eñ o yac'haas,
31 so that the multitude wondered when they saw the mute speaking, the injured healed, the lame walking, and the blind seeing—and they glorified the God of Israel.
en hevelep doare ma voe souezhet an dud pa weljont ar re vut o komz, ar re gamm o kerzhout, ar re dall o welout, ar re vac'hagnet yac'haet; hag e roent gloar da Zoue Israel.
32 Jesus summoned his disciples and said, “I have compassion on the multitude, because they have continued with me now three days and have nothing to eat. I do not want to send them away fasting, or they might faint on the way.”
Jezuz, o vezañ galvet e ziskibien, a lavaras: Truez am eus ouzh ar bobl-mañ; rak tri deiz a zo emaint em c'hichen, ha n'o deus netra da zebriñ. Ne fell ket din o c'has war yun, gant aon na vankfe o nerzh en hent.
33 The disciples said to him, “Where could we get so many loaves in a deserted place as to satisfy so great a multitude?”
An diskibien a lavaras: Penaos e c'hellfemp kavout, el lec'h distro-mañ, bara a-walc'h da bredañ kement a dud.
34 Jesus said to them, “How many loaves do you have?” They said, “Seven, and a few small fish.”
Jezuz a c'houlennas outo: Pet bara hoc'h eus? Hag int a lavaras: Seizh, hag un nebeut peskedigoù.
35 He commanded the multitude to sit down on the ground;
Neuze e reas d'ar bobl azezañ war an douar;
36 and he took the seven loaves and the fish. He gave thanks and broke them, and gave to the disciples, and the disciples to the multitudes.
hag o vezañ kemeret ar seizh bara hag ar pesked, ha trugarekaet, e torras anezho hag o roas d'e ziskibien, hag e ziskibien o roas d'ar bobl.
37 They all ate and were filled. They took up seven baskets full of the broken pieces that were left over.
Hag e tebrjont holl, hag o devoe a-walc'h, hag e tegasjont seizh panerad leun eus an tammoù a oa manet.
38 Those who ate were four thousand men, in addition to women and children.
Ar re o devoa debret a oa war-dro pevar mil den, hep ar gwragez hag ar vugale.
39 Then he sent away the multitudes, got into the boat, and came into the borders of Magdala.
Goude bezañ kaset kuit ar bobl, e pignas er vag, hag e teuas da vro Magadan.
