Proverbs 6
1 My son, if thou have become surety for thy neighbor, if thou have struck thy hands for a stranger,
Anak ko, kong ikaw mahimong magpapasalig alang sa imong isigkatawo, Kong ikaw sa imong mga kamot makadagmal sa usa ka dumuloong;
2 thou are snared with the words of thy mouth, thou are taken with the words of thy mouth.
Ikaw nabitik tungod sa mga pulong sa imong baba, Ikaw nadakpan tungod sa mga pulong sa imong baba.
3 Do this now, my son, and deliver thyself, since thou have come into the hand of thy neighbor. Go, humble thyself, and importune thy neighbor.
Buhata kini karon, anak ko, ug gumawas ka sa imong kaugalingon, Sanglit ikaw nagapus sa kamot sa imong isigkatawo: Lakaw, magpaubos ka sa imong kaugalingon, ug magpakilooy sa imong isigkatawo;
4 Do not give sleep to thine eyes, nor slumber to thine eyelids.
Ayaw paghatagi ug katulog ang imong mga mata, Ni paghinanok ang imong mga tabon-tabon;
5 Deliver thyself as a roe from the hand, and as a bird from the hand of the fowler.
Gumawas ka sa imong kaugalingon ingon sa usa ka lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, Ug ingon sa usa ka langgam gikan sa kamot sa mangangayam sa langgam.
6 Go to the ant, thou sluggard. Consider her ways, and be wise.
Umadto ka sa olmigas, ikaw nga tapulan; Palandunga ang iyang mga dalan, ug pagmaalamon:
7 Which, having no chief, overseer, or ruler,
Nga bisan walay pangulo, Capatas, kun punoan,
8 provides her bread in the summer, and gathers her food in the harvest.
Nagaandam sa iyang kalan-on sa ting-init, Ug nagahipos sa iyang makaon sa ting-ani.
9 How long will thou sleep, O sluggard? When will thou arise out of thy sleep?
Unsa ang kadugayon nga ikaw matulog, Oh tapulan? Anus-a ka mobangon gikan sa imong pagkatulog?
10 A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep,
Usa ka diyutay nga pagkatulog, usa ka diyutay nga paghinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:
11 so thy poverty shall come as a robber, and thy want as an armed man.
Busa ang imong pagkakabus modangat ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga may hinagiban.
12 A worthless person, a man of iniquity, is he who walks with a perverse mouth,
Usa ka tawo nga walay hinungdan, usa ka tawo sa kasal-anan, Mao siya nga nagalakat nga may usa ka masukihong baba;
13 who winks with his eyes, who speaks with his feet, who makes signs with his fingers,
Nga nagapangidhat sa iyang mga mata, nga namulong uban sa iyang mga tiil, Nga nagabuhat ug mga ilhanan uban sa iyang mga tudlo;
14 in whose heart is perverseness, who devises evil continually, who sows discord.
Sa kang kinsang kasingkasing anaa ang pagkamasukihon, Nga nagalalang ug dautan sa kanunay, Nga nagapugas sa pagpakiglalis.
15 Therefore his calamity shall come suddenly. Suddenly he shall be broken, and that without remedy.
Busa ang iyang kalisdanan modangat sa hinanali; Sa usa ka hinanali siya mabungkag, ug nga niana walay arang ikatabang.
16 There are six things which Jehovah hates, yea, seven which are an abomination to him:
Adunay unom ka butang nga gidumtan ni Jehova; Oo, pito nga maoy dulumtanan niya:
17 haughty eyes, a lying tongue, and hands that shed innocent blood,
Mapahitas-ong mga mata, usa ka dila nga bakakon, Ug mga kamot nga nag-ula sa dugo nga inocente;
18 a heart that devises wicked purposes, feet that are swift in running to mischief,
Usa ka kasingkasing nga nagalalang sa dautang mga tinguha, Mga tiil nga matulin nga modalagan ngadto sa binilyako,
19 a false witness who utters lies, and he who sows discord among brothers.
Usa ka bakakon nga saksi nga nagapamulong ug mga bakak, Ug kadto nga nagapugas sa pagkalalis sa mga kaigsoonan.
20 My son, keep the commandment of thy father, and do not forsake the law of thy mother.
Anak ko, bantayi ang sugo sa imong amahan, Ug ayaw pagbiyai ang balaod sa imong inahan:
21 Bind them continually upon thy heart. Tie them about thy neck.
Bugkuson mo sila kanunay sa imong kasingkasing; Ibaligtos sila sa imong liog.
22 When thou walk, it shall lead thee. When thou sleep, it shall watch over thee. And when thou awake, it shall talk with thee.
Sa diha nga ikaw magalakaw, kini magatultol kanimo; Sa diha nga ikaw matulog, kini magabantay kanimo; Ug sa diha nga ikaw mahigmata kini makigsulti kanimo.
23 For the commandment is a lamp, and the law is light, and reproofs of instruction are the way of life,
Kay ang sugo maoy usa ka lamparahan; ug ang balaod maoy suga; Ug ang pagbadlong sa pahamatngon maoy dalan sa kinabuhi:
24 to keep thee from the evil woman, from the flattery of the stranger's tongue.
Sa pagpalikay kanimo gikan sa dautang babaye, Gikan sa pag-uloulo sa dila sa dumuloong.
25 Do not lust after her beauty in thy heart, nor let her take thee with her eyelids.
Ayaw kaibug sa iyang kaanyag diha sa imong kasingkasing; Ni pabihag ikaw kaniya uban sa mga tabontabon sa iyang mga mata.
26 For the price of a harlot is as much as a piece of bread, but the adulteress hunts for the precious life.
Kay tungod sa usa ka babaye nga bigaon ang usa ka tawo mataral lamang ngadto sa usa ka tipak nga tinapay; Ug ang babayeng mananapaw mangita alang sa bililhon nga kinabuhi.
27 Can a man take fire in his bosom, and his clothes not be burned?
Makadala ba ang usa ka tawo ug kalayo sa iyang sabakan, Ug ang iyang mga sapot dili ba masunog?
28 Or can a man walk upon hot coals, and his feet not be scorched?
Kun makalakat ba ang usa ka tawo ibabaw sa mainit nga mga baga, Ug ang iyang mga tiil dili ba mapagtong?
29 So is he who goes in to his neighbor's wife. Whoever touches her shall not be unpunished.
Busa siya nga moadto sa asawa sa iyang isigkatawo; Bisan kinsa nga makapanghilabut kaniya dili gayud makagawas sa silot.
30 Men do not despise a thief, if he steals to satisfy himself when he is hungry.
Ang mga tawo dili magatamay sa usa ka kawatan, kong siya mangawat Aron sa pagtagbaw sa iyang kaugalingon sa diha nga siya pagagutom:
31 Yet if he is found, he shall restore sevenfold. He shall give all the substance of his house.
Apan kong siya hidakpan, magauli siya sa pito ka pilo nga gidaghanon; Siya magahatag sa tanan niyang manggad sa iyang balay.
32 He who commits adultery with a woman is void of understanding. He who would destroy his own soul does it.
Siya nga makapanapaw sa usa ka babaye maoy tawong walay salabutan: Siya nagabuhat niini aron sa paglaglag sa iyang kaugalingong kalag.
33 Wounds and dishonor he shall get, and his reproach shall not be wiped away.
Ang mga samad ug pagkawalay dungog mao ang iyang mamakuha; Ug ang iyang pagkawalay-ulaw dili na gayud mapapas
34 For jealousy is a man's fury, and he will not spare in the day of vengeance.
Kay ang pangabugho mao ang kapungot sa usa ka tawo; Ug siya dili mopasaylo sa adlaw sa pagpanimalus.
35 He will not regard any ransom, nor will he be satisfied, though thou give many gifts.
Siya dili motagad ug bisan unsang paglukat; Ni matagbaw siya bisan pa kong hatagan mo ug daghang mga gasa.
