Proverbs 30

1 The words of Agur the son of Jakeh, the oracle. The man says to Ithiel, to Ithiel and Ucal:

سخنان آگور پسر یاکه، شامل این پیام است: خدایا، خسته‌ام؛ ای خدا، خسته و درمانده‌ام.

2 Surely I am more brutish than any man, and have not the understanding of a man,

من نادان‌ترینِ آدمیان هستم و عاری از شعور بشری.

3 and I have not learned wisdom, nor have I the knowledge of the Holy.

حکمتی در من نیست و شناختی از خدا ندارم.

4 Who has ascended up into heaven, and descended? Who has gathered the wind in his fists? Who has bound the waters in his garment? Who has established all the ends of the earth? What is his name, and what is his son's name, if thou know?

آن کیست که آسمان و زمین را زیر پا می‌گذارد؟ آن کیست که باد را در دست خود نگه می‌دارد و آبها را در ردای خود می‌پیچد؟ آن کیست که حدود زمین را برقرار کرده است؟ نامش چیست و پسرش چه نام دارد؟ اگر می‌دانی بگو!

5 Every word of God is tried. He is a shield to those who take refuge in him.

سخنان خدا تمام پاک و مبراست. او مانند یک سپر از تمام کسانی که به او پناه می‌برند محافظت می‌کند.

6 Add thou not to his words, lest he reprove thee, and thou be found a liar.

به سخنان او چیزی اضافه نکن، مبادا تو را توبیخ نماید و تو دروغگو قلمداد شوی.

7 Two things I have asked of thee, deny me not before I die:

ای خدا، قبل از آنکه بمیرم دو چیز از تو می‌طلبم:

8 Remove far from me falsehood and lies. Give me neither poverty nor riches; feed me with the food that is needful for me,

مرا از دروغ گفتن حفظ کن و مرا نه تهیدست بگردان و نه ثروتمند، بلکه روزی مرا به من بده؛

9 lest I be full, and deny thee, and say, Who is Jehovah? or lest I be poor, and steal, and use the name of my God profanely.

چون اگر ثروتمند شوم ممکن است تو را انکار کنم و بگویم: «خداوند کیست؟» و اگر تهیدست گردم امکان دارد دزدی کنم و نام تو را بی‌حرمت نمایم.

10 Slander not a servant to his master, lest he curse thee, and thou be held guilty.

هرگز از کسی نزد کارفرمایش بدگویی نکن، مبادا به نفرین او گرفتار شوی.

11 There is a generation who curses their father, and does not bless their mother.

هستند کسانی که پدر و مادر خود را نفرین می‌کنند.

12 There is a generation who are pure in their own eyes, and yet are not washed from their filthiness.

هستند کسانی که خود را پاک می‌دانند در حالی که به گناه آلوده‌اند.

13 There is a generation, O how lofty are their eyes, and their eyelids are lifted up.

هستند کسانی که از نگاهشان کبر و غرور می‌بارد،

14 There is a generation whose teeth are swords, and their jaw teeth, knives, to devour the poor from off the earth, and the needy from among men.

هستند کسانی که دندانهای خود را تیز می‌کنند تا به جان مردم فقیر بیفتند و آنها را ببلعند.

15 The leach has two daughters, crying, Give, give. There are three things that are never satisfied, yea, four that do not say, Enough:

زالو را دو دختر است که فریاد می‌کشند: «بده! بده!» سه چیز هست که هرگز سیر نمی‌شوند، بلکه چهار چیز، که نمی‌گویند: «بس است!»:

16 Sheol, and the barren womb, the earth that is not satisfied with water, and the fire that does not say, Enough. (Sheol h7585)

دنیای مردگان، رحم نازا، زمین بی‌آب، آتش مشتعل. (Sheol h7585)

17 The eye that mocks at his father, and despises to obey his mother, the ravens of the valley shall pick it out, and the young eagles shall eat it.

کسی که پدر خود را مسخره کند و مادرش را تحقیر نماید، کلاغها چشمانش را از کاسه در می‌آورند و لاشخورها بدنش را می‌خورند.

18 There are three things which are too wonderful for me, yea, four which I know not:

سه چیز برای من بسیار عجیبند، بلکه چهار چیز که من آنها را نمی‌فهمم:

19 The way of an eagle in the air, the way of a serpent upon a rock, the way of a ship in the midst of the sea, and the way of a man with a maiden.

پرواز عقاب در آسمان، خزیدن مار روی صخره، عبور کشتی از دریا، و راهِ مرد با دختر جوان.

20 So is the way of an adulterous woman: She eats, and wipes her mouth, and says, I have done no iniquity.

همچنین است راه زن بدکاره که می‌خورَد و دهانش را پاک می‌کند و می‌گوید: «کار بدی نکردم.»

21 For three things the earth trembles, and for four, which it cannot bear:

سه چیز است که زمین را می‌لرزاند، بلکه چهار چیز که زمین تاب تحملش را ندارد:

22 For a servant when he is king, and a fool when he is filled with food,

برده‌ای که پادشاه شود، احمقی که سیر و توانگر گردد،

23 for a hateful woman when she is married, and a handmaid that is heir to her mistress.

زن بداخلاقی که شوهر کرده باشد، و کنیزی که جای بانوی خود را بگیرد.

24 There are four things which are little upon the earth, but they are exceedingly wise:

چهار چیز است بر زمین که بسیار کوچک اما بی‌اندازه دانا هستند:

25 The ants are a people not strong, yet they prepare their food in the summer,

مورچه‌ها که ضعیف هستند ولی برای زمستان خوراک ذخیره می‌کنند،

26 the conies are but a feeble folk, yet they make their houses in the rocks,

گورکنها که ناتوانند اما در میان صخره‌ها برای خود لانه می‌سازند،

27 the locusts have no king, yet they go forth all of them by bands,

ملخها که رهبری ندارند ولی در دسته‌های منظم حرکت می‌کنند،

28 the lizard takes hold with her hands, yet she is in kings' palaces.

و مارمولکها که می‌توان آنها را در دست گرفت، اما حتی به کاخ پادشاهان نیز راه می‌یابند.

29 There are three things which are stately in their march, yea, four which are stately in going:

سه چیز است که راه رفتنشان باوقار است، بلکه چهار چیز که با متانت می‌خرامند:

30 The lion, which is mightiest among beasts, and turns not away from any,

شیر که سلطان حیوانات است و از هیچ چیز نمی‌ترسد،

31 the greyhound, also the he-goat, and the king against whom there is no rising up.

طاووس، بز نر، و پادشاهی که سپاهیانش همراه او هستند.

32 If thou have done foolishly in lifting up thyself, or if thou have thought evil, lay thy hand upon thy mouth.

اگر از روی حماقت مغرور شده‌ای و اگر نقشه‌های پلید در سر پرورانده‌ای، به خود بیا و از این کارت دست بکش.

33 For the churning of milk brings forth butter, and the wringing of the nose brings forth blood, so the forcing of wrath brings forth strife.

از زدن شیر، کره به دست می‌آید؛ از ضربه زدن به دماغ خون جاری می‌شود؛ و از برانگیختن خشم، نزاع درمی‌گیرد.