Proverbs 27
1 Boast not thyself of tomorrow, for thou know not what a day may bring forth.
Saanmo nga ipaspasindayag ti maipapan inton bigat, ta saanmo nga ammo ti mabalin a maiyeg ti maysa nga aldaw.
2 Let another man praise thee, and not thine own mouth, a stranger, and not thine own lips.
Bay-am a sabali ti mangidayaw kenka ket saan a ta bukodmo a ngiwat; maysa a ganggannaet ket saan a dagiti bukodmo a bibig.
3 A stone is heavy, and the sand weighty, but a fool's vexation is heavier than both.
Panunotem ti kinadagsen ti maysa a bato ken ti dagsen ti darat, ket nadagdagsen ngem kadagitoy a dua ti parikut nga ipaay ti maysa a maag.
4 Wrath is cruel, and anger is overwhelming, but who is able to stand before jealousy?
Adda kinaranggas iti pungtot ken layus iti unget, ngem siasino ti makatakder iti sangoanan ti imon?
5 Better is open rebuke than love that is hidden.
Nasaysayaat ti nabatad a panangtubngar ngem iti nalimed a panagayat.
6 Faithful are the wounds of a friend, but the kisses of an enemy are profuse.
Napudno dagiti sugat nga impaay ti maysa a gayyem, ngem mabalin nga agkannaka iti kasta unay ti maysa a kabusor.
7 The full soul loathes a honeycomb, but to the hungry soul every bitter thing is sweet.
Ti tao a napnek a nangan ket saannna a pagan-ano uray ti diro, ngem iti mabisin a tao, agbalin a nasam-it dagiti amin a napait.
8 As a bird that wanders from her nest, so is a man who wanders from his place.
Ti billit nga umadayo manipud iti umukna ket maiyarig iti tao a maiyaw-awan manipud iti pagnanaedanna.
9 Oil and perfume rejoice the heart, so too the sweetness of a man's friend by hearty counsel.
Ti bangbanglo ken insenso ket pagrag-oenda ti puso, ngem nasay-sayaat ti kinadungngo ti gayyem ngem iti balakadna.
10 Forsake not thine own friend, and thy father's friend. And go not to thy brother's house in the day of thy calamity. Better is a neighbor nearby than a brother far off.
Saanmo a baybay-an ti gayyemmo ken ti ama ti gayyemmo, ken saanka a mapmapan iti balay ti kabsatmo iti aldaw ti panagrigatmo. Nasaysayaat ti kaarruba nga adda iti asidegmo ngem iti kabsatmo nga adda iti adayo.
11 My son, be wise, and make my heart glad, that I may answer him who reproaches me.
Agbalinka koma a masirib, anakko, ket pagrag-oem ti pusok; ket sungbatakto ti tao a manglalais kaniak.
12 A prudent man sees the evil, and hides himself. The simple pass on, and suffer for it.
Ti naannad a tao ket makitana ti riribuk ket aglemmeng isuna, ngem agtuloy dagiti awanan kapadasan a tattao ken agsagabada gapu iti daytoy.
13 Take his garment who is surety for a stranger, and hold him in pledge who is surety for a strange woman.
Mangalaka iti kawes no ti makinkukua iti daytoy ket mangpatalged iti kuarta nga utang ti maysa a ganggannaet; ken alaem isuna no patalgedanna ti babai a mannakikamalala.
14 He who blesses his friend with a loud voice, rising early in the morning, it shall be considered a curse to him.
No adda mangbendision iti kaarrubana babaen iti napigsa a timekna iti bigbigat, maibilangto a lunod dayta a pamendision!
15 A continual dropping in a very rainy day, and a contentious woman are alike.
Ti mannakiapa nga asawa a babai ket maiyarig iti saan nga agressat a panagtedted ti tudo iti matutudo nga aldaw;
16 He who would restrain her restrains the wind, and his right hand encounters oil.
ti panangan-anawa kenkuana ket kasla panangigawgawid iti angin, wenno panangpadpadas a mangtaya iti lana babaen iti kannawan nga ima.
17 Iron sharpens iron, so a man sharpens the countenance of his friend.
Ti landok, patademenna ti landok, kasta met a sursurroan ti maysa a tao ti gayyemna.
18 He who keeps the fig tree shall eat the fruit of it, and he who regards his master shall be honored.
Kanento ti tao ti bunga ti aywananna a kayo ti igos, ken maidayaw ti tao a mangsalsalaknib iti amona.
19 As in water face is to face, so the heart of a man is to a man.
Mabalin a makitam iti danum ti rupa ti maysa a tao, kasta met mabalin a makita kadagiti aramid ti maysa a tao no ania ti adda iti pusona.
Saan a pulos a mapnek ti lubong ti sheol ken ni Abadon, kasta met a saan pulos a mapnek dagiti mata ti tao. (Sheol h7585)
21 The refining pot is for silver, and the furnace for gold, and a man is tried by his praise.
Ti pagguguran ket para iti pirak, ti hurno ket para iti balitok, ken mapadpadas ti tao no maidayaw isuna.
22 Though thou should pound a fool in a mortar with a pestle along with crushed grain, yet his foolishness will not depart from him.
Urayno tumekem ti maysa a maag babaen iti al-o — karaman dagiti bukbukel-saan latta isuna a panawan ti kinamaagna.
23 Be thou diligent to know the state of thy flocks, and look well to thy herds.
Siguradoem nga ammom ti kasasaad dagiti arbanmo ken kailalaam ti maipapan kadagiti tarakenmo,
24 For riches are not forever. And does the crown endure to all generations?
ta saan nga agnanayon ti kinabaknang. Adda aya met korona nga agpaut iti amin a henerasion?
25 The hay is carried, and the tender grass shows itself, and the herbs of the mountains are gathered in.
Awanen dagiti ruot ken agparparang dagiti baro a nagtubo ken naurnong kadagiti banbantay dagiti kanen dagiti taraken.
26 The lambs are for thy clothing, and the goats are the cost of the field.
Ipaayto dagiti karnero ti kawesmo, ken ipaayto dagiti kalding ti bayad ti talon.
27 And then will be goats' milk enough for thy food; for the food of thy household, and maintenance for thy maidens.
Addanto gatas dagiti kalding nga agpaay a taraonmo—taraon para iti bumalaymo—ken taraon para kadagiti adipenmo a babbai.
