Proverbs 25
1 These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
Төвәндә баян қилинидиғанлириму Сулайманниң пәнд-несиһәтлири; буларни Йәһуданиң падишаси Һәзәкияниң ордисидикиләр көчүрүп хатирилигән: —
2 It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.
Пәрвәрдигарниң улуқлуғи — Өзиниң қилған ишини ашкарилимиғинида; Падишаһларниң улуқлуғи — бир ишниң сирини йешәлигинидә.
3 As the heavens for height, and the earth for depth, so the heart of kings is unsearchable.
Әршниң егизлигини, Зиминниң чоңқурлуғини, Вә падишаларниң көңлидикини мөлчәрләп билгили болмас.
4 Take away the dross from the silver, and there comes forth a vessel for the refiner.
Авал күмүчниң поқи айрилип тавланса, Андин зәргәр нәпис бир қача ясап чиқар.
5 Take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.
Авал падишаниң алдидики рәзил хизмәткарлири қоғливетилсә, Андин униң тәхти адаләт үстигә қурулар.
6 Put not thyself forward in the presence of the king, and stand not in the place of great men.
Падишаһниң алдида өзүңни һәмминиң алди қилип көрсәтмә, [Униң алдидики] әрбабларниң орнида турувалма;
7 For it is better that it be said to thee, Come up here, than that thou should be put lower in the presence of the prince, whom thine eyes have seen.
Орнуңни өзүңдин жуқури җанабқа берип, униң алдида пәгаһқа чүшүрүлгиниңдин көрә, Өзгиләрниң сени төргә тәклип қилғини яхшидур.
8 Go not forth hastily to strive. What will thou do in the end of it when thy neighbor has put thee to shame?
Алдирап дәваға бармиғин, Мабада берип, йеқиниң [үстүн чиқип] сени ләт қилса, қандақ қилисән?
9 Debate thy case with thy neighbor himself, and disclose not the secret of another,
Йеқиниң билән муназириләшсәң, Башқиларниң сирини ачма.
10 lest he who hears it revile thee, and thine infamy turn not away.
Болмиса, буни билгүчиләр сени әйипләйду, Сесиқ намдин қутулалмайсән.
11 A word fitly spoken is apples of gold in a network of silver.
Вақти-җайида қилинған сөз, Күмүч рамкиларға тизилған алтун алмилардур.
12 An earring of gold, and an ornament of fine gold, is a wise reprover upon an obedient ear.
[Қулаққа] алтун һалқа, нәпис алтундин ясалған зиннәт буюми ярашқандәк, Ақиланиниң агаһландуруши көңүл қойғанниң қулиқиға яришар.
13 As the cold of snow in the time of harvest, is a faithful messenger to those who send him, for he refreshes the soul of his masters.
Худди орма вақтидики томузда [ичкән] қар сүйидәк, Ишәшлик әлчи өзини әвәткүчиләргә шундақ болар; У ғоҗайинлириниң көкси-қарнини яшартар.
14 Clouds and wind without rain, is he who boasts himself of his gifts falsely.
Ямғури йоқ булут-шамал, Ялған соғатни вәдә қилип махтанғучиға охшаштур.
15 By long-suffering a ruler is persuaded, and a soft tongue breaks the bone.
Узунғичә сәвир-тақәт қилинса, һөкүмдарму қайил қилинар, Жумшақ тил сүйәкләрдинму өтәр.
16 Have thou found honey? Eat as much as is sufficient for thee, lest thou be filled with it, and vomit it.
Сән һәсәл тепивалдиңму? Уни пәқәт тойғучила йә, Көп йесәң яндуруветисән.
17 Let thy foot be seldom in thy neighbor's house, lest he be weary of thee, and hate thee.
Хошнаңниң босуғисиға аз дәссә, Улар сәндин тоюп, өч болуп қалмисун.
18 A man who bears false witness against his neighbor is a maul, and a sword, and a sharp arrow.
Ялған гувалиқ билән йеқиниға қара чаплиғучи, Худди гүрзә, қилич вә өткүр оққа охшаштур.
19 Confidence in an unfaithful man in time of trouble is a broken tooth, and a foot out of joint.
Сунуқ чиш билән чайнаш, Токур пут [билән меңиш], Күлпәт күнидә вапасиз кишигә үмүт бағлиғандәктур.
20 As he who takes off a garment in cold weather, and vinegar upon soda, so is he who sings songs to a heavy heart.
Қиш күнидә кишиләрниң кийимини салдуруветиш, Яки суда үстигә аччиқ су қуюш, Қайғулуқ кишиниң алдида нахша ейтқандәктур.
21 If thine enemy is hungry, give him bread to eat, and if he is thirsty, give him water to drink.
Дүшминиңниң қосиғи ач болса, Нан бәр; Уссиған болса су бәр;
22 For thou will heap coals of fire upon his head, and Jehovah will reward thee.
Шундақ қилсаң, бешиға көмүр чоғини топлап салған болисән, Вә Пәрвәрдигар бу ишни саңа яндуриду.
23 The north wind brings forth rain. So does a backbiting tongue, an angry countenance.
Шимал тәрәптин чиққан шамал қаттиқ ямғур елип кәлгәндәк, Чеқимчи шум чирайни кәлтүрәр.
24 It is better to dwell in the corner of the housetop, than with a contentious woman in a wide house.
Соқушқақ хотун билән [азадә] өйдә биллә турғандин көрә, Өгүзниң бир булуңида [ялғуз] йетип-қопқан яхши.
25 As cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.
Уссап кәткән кишигә муздәк су берилгәндәк, Жирақ жуттин кәлгән хуш хәвәрму әнә шундақ болар.
26 A troubled fountain, and a corrupted spring, is a righteous man who gives way before the wicked.
Петиқдилип сүйи лейип кәткән булақ, Сүйи булғиветилгән қудуқ, Рәзилләргә йол қойған һәққаний адәмгә охшаштур.
27 It is not good to eat much honey, so for men to search out their own glory is grievous.
Һәсәлни һәддидин зиядә йейиш яхши болмас; Бирақ улуқлуқни издәшниң өзи улуқ иштур.
28 He whose spirit is without restraint is a city that is broken down and without walls.
Өзини туталмайдиған киши, Вәйран болған, сепилсиз қалған шәһәргә охшайду.
