Proverbs 23
1 When thou sit to eat with a ruler, consider diligently him who is before thee,
Khi con ngồi ăn uống với người quyền thế, hãy để ý cẩn thận người ngồi trước mặt con.
2 and put a knife to thy throat if thou be a man given to appetite.
Nếu con ham ăn, hãy để con dao nơi họng con.
3 Be not desirous of his dainties, since they are deceitful food.
Chớ thèm các món cao lương mỹ vị, vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy giăng.
4 Weary not thyself to be rich. Out of thine own wisdom, cease.
Đừng nhọc công khổ trí làm giàu. Hãy sáng suốt khôn ngoan biết lúc phải dừng lại.
5 Will thou set thine eyes upon that which is not? For it certainly makes itself wings, like an eagle that flies toward heaven.
Con có liếc mắt nhìn sự giàu sang, thì giàu có phù du hết rất mau, như đại bàng vỗ cánh bay mất.
6 Eat thou not the bread of an evil eye, nor desire thou his dainties.
Chớ ăn của người có lòng keo kiệt; cũng đừng thèm cao lương mỹ vị họ mời.
7 For as he thinks within himself, so is he. Eat and drink, he says to thee, but his heart is not with thee.
Miệng mời nhưng lòng họ chẳng muốn con ăn, điều họ nghĩ mới chính thật con người của họ.
8 The morsel which thou have eaten thou shall vomit up, and lose thy sweet words.
Con sẽ phải nôn hết món ăn ra, và phí cả lời khen tặng con đã nói.
9 Speak not in the hearing of a fool, for he will despise the wisdom of thy words.
Đừng tốn công nói với người dại, vì hắn sẽ khinh thường lời khôn ngoan của con.
10 Remove not the ancient landmark. And enter not into the fields of the fatherless,
Chớ dời ranh giới cũ; và đừng chiếm đoạt đất người mồ côi.
11 for their Redeemer is strong. He will plead their cause against thee.
Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Đấng năng quyền; sẽ bênh vực họ và khép tội con.
12 Apply thy heart to instruction, and thine ears to the words of knowledge.
Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ; lắng tai đón nghe tri thức.
13 Withhold not correction from the child, for if thou beat him with the rod, he will not die.
Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái. Roi vọt không làm nó chết đâu.
Người dùng roi sửa dạy con, là cứu linh hồn nó khỏi hư vong. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine.
Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan, thì chính lòng ta cũng vui mừng;
16 Yea, my heart will rejoice when thy lips speak right things.
Phải, lòng dạ ta sẽ mừng rỡ, khi miệng con nói điều ngay thẳng.
17 Let not thy heart envy sinners, but be thou in the fear of Jehovah all the day long.
Chớ hiềm tị vì người gian được may mắn, nhưng đem lòng kính sợ Chúa Hằng Hữu ngày đêm.
18 For surely there is a reward, and thy hope shall not be cut off.
Tương lai con sẽ trong sáng; hy vọng thành đạt là điều chắc chắn.
19 Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
Con ơi, hãy lắng nghe và trở nên khôn ngoan: Hãy hướng lòng con vào đường chính đáng.
20 Be not among winebibbers, among gluttonous eaters of flesh.
Chớ kết bạn với người nghiện rượu, hoặc với người ham ăn,
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty, and drowsiness will clothe a man with rags.
vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn, và người mê ngủ sẽ rách rưới tơi bời.
22 Hearken to thy father who begot thee, and despise not thy mother when she is old.
Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
23 Buy the truth, and do not sell it, yea, wisdom, and instruction, and understanding.
Phải mua chân lý và đừng bao giờ bán nó; cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, và lương tri.
24 The father of a righteous man will greatly rejoice, and he who begets a wise son will have joy of him.
Có con ngay lành, lòng cha mừng rỡ. Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở.
25 Let thy father and thy mother be glad, and let her who bore thee rejoice.
Nguyện cha và mẹ con vui mừng! Nguyện người sinh ra con được rạng rỡ vui mừng.
26 My son, give me thy heart, and let thine eyes delight in my ways.
Con hãy dâng lòng con cho cha. Để mắt con chăm chú đường lối cha.
27 For a harlot is a deep ditch, and an interloping woman is a narrow pit.
Vì gái điếm là hố sâu, dâm phụ là giếng thẳm.
28 Yea, she lies in wait as a robber, and increases the treacherous among men.
Nó rình rập mồi ngon, gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has contentions? Who has complaining? Who has wounds without cause? Who has redness of eyes?
Ai phiền muộn? Ai đau khổ? Ai tranh cạnh? Ai thở than? Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
30 Those who tarry long at the wine. Those who go to seek out mixed wine.
Đó là người chè chén, la cà, nhấm nháp các thứ rượu pha.
31 Look not thou upon the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
Chớ mê mẩn nhìn ly rượu hồng, nó đỏ đẹp thật, nó óng ánh làm sao; tuôn chảy dễ dàng.
32 At the end it bites like a serpent, and stings like an adder.
Nhưng rồi ra con sẽ bị rượu cắn như rắn; nọc độc nó như rắn lục.
33 Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter perverse things.
Mắt con sẽ thấy những điều kỳ lạ, và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
34 Yea, thou shall be as he who lies down in the midst of the sea, or as he who lies upon the top of a mast.
Con sẽ như người đi giữa biển cả, dập dồi như thể leo lên cột buồm.
35 They have stricken me, thou shall say, and I was not hurt. They have beaten me, and I did not feel it. When shall I awake? I will seek it yet again.
Con nói: “Họ đánh tôi, nhưng sao tôi chẳng đau. Tôi không cảm biết khi bị họ đánh. Bao giờ tôi tỉnh lại đây để tôi còn tìm uống nữa?”
