Proverbs 23
1 When thou sit to eat with a ruler, consider diligently him who is before thee,
Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo, kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;
2 and put a knife to thy throat if thou be a man given to appetite.
At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan, kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.
3 Be not desirous of his dainties, since they are deceitful food.
Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain; yamang mga marayang pagkain.
4 Weary not thyself to be rich. Out of thine own wisdom, cease.
Huwag kang mainip sa pagyaman; tumigil ka sa iyong sariling karunungan.
5 Will thou set thine eyes upon that which is not? For it certainly makes itself wings, like an eagle that flies toward heaven.
Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala? Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak, gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.
6 Eat thou not the bread of an evil eye, nor desire thou his dainties.
Huwag mong kanin ang tinapay niya na may masamang mata, ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:
7 For as he thinks within himself, so is he. Eat and drink, he says to thee, but his heart is not with thee.
Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya: kumain ka at uminom ka, sabi niya sa iyo; nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
8 The morsel which thou have eaten thou shall vomit up, and lose thy sweet words.
Ang subo na iyong kinain ay iyong isusuka, at iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.
9 Speak not in the hearing of a fool, for he will despise the wisdom of thy words.
Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang; sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
10 Remove not the ancient landmark. And enter not into the fields of the fatherless,
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa; at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:
11 for their Redeemer is strong. He will plead their cause against thee.
Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas; ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.
12 Apply thy heart to instruction, and thine ears to the words of knowledge.
Ihilig mo ang iyong puso sa turo, at ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.
13 Withhold not correction from the child, for if thou beat him with the rod, he will not die.
Huwag mong ipagkait ang saway sa bata: sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
Iyong hahampasin siya ng pamalo, at ililigtas mo ang kaniyang kaluluwa sa Sheol. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine.
Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas, ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:
16 Yea, my heart will rejoice when thy lips speak right things.
Oo, ang aking puso ay magagalak pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.
17 Let not thy heart envy sinners, but be thou in the fear of Jehovah all the day long.
Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan: kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:
18 For surely there is a reward, and thy hope shall not be cut off.
Sapagka't tunay na may kagantihan; at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
19 Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas, at patnubayan mo ang iyong puso sa daan.
20 Be not among winebibbers, among gluttonous eaters of flesh.
Huwag kang mapasama sa mga mapaglango; sa mga mayamong mangangain ng karne:
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty, and drowsiness will clothe a man with rags.
Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan: at ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.
22 Hearken to thy father who begot thee, and despise not thy mother when she is old.
Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka, at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.
23 Buy the truth, and do not sell it, yea, wisdom, and instruction, and understanding.
Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili: Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.
24 The father of a righteous man will greatly rejoice, and he who begets a wise son will have joy of him.
Ang ama ng matuwid ay magagalak na lubos: at siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.
25 Let thy father and thy mother be glad, and let her who bore thee rejoice.
Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina, at magalak siyang nanganak sa iyo.
26 My son, give me thy heart, and let thine eyes delight in my ways.
Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso, at malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.
27 For a harlot is a deep ditch, and an interloping woman is a narrow pit.
Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak; at ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.
28 Yea, she lies in wait as a robber, and increases the treacherous among men.
Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan, at nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has contentions? Who has complaining? Who has wounds without cause? Who has redness of eyes?
Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo? sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan? sino ang may maningas na mata?
30 Those who tarry long at the wine. Those who go to seek out mixed wine.
Silang nangaghihintay sa alak; silang nagsisiyaon upang humanap ng pinaghalong alak.
31 Look not thou upon the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula, pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,
32 At the end it bites like a serpent, and stings like an adder.
Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas, at tumutukang parang ulupong.
33 Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter perverse things.
Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay, at ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.
34 Yea, thou shall be as he who lies down in the midst of the sea, or as he who lies upon the top of a mast.
Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat, o parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.
35 They have stricken me, thou shall say, and I was not hurt. They have beaten me, and I did not feel it. When shall I awake? I will seek it yet again.
Kanilang pinalo ako, iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan; kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman: kailan gigising ako? aking hahanapin pa uli.
