Proverbs 23
1 When thou sit to eat with a ruler, consider diligently him who is before thee,
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 and put a knife to thy throat if thou be a man given to appetite.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Be not desirous of his dainties, since they are deceitful food.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Weary not thyself to be rich. Out of thine own wisdom, cease.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Will thou set thine eyes upon that which is not? For it certainly makes itself wings, like an eagle that flies toward heaven.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Eat thou not the bread of an evil eye, nor desire thou his dainties.
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 For as he thinks within himself, so is he. Eat and drink, he says to thee, but his heart is not with thee.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 The morsel which thou have eaten thou shall vomit up, and lose thy sweet words.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Speak not in the hearing of a fool, for he will despise the wisdom of thy words.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Remove not the ancient landmark. And enter not into the fields of the fatherless,
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 for their Redeemer is strong. He will plead their cause against thee.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Apply thy heart to instruction, and thine ears to the words of knowledge.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Withhold not correction from the child, for if thou beat him with the rod, he will not die.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine.
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Yea, my heart will rejoice when thy lips speak right things.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not thy heart envy sinners, but be thou in the fear of Jehovah all the day long.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 For surely there is a reward, and thy hope shall not be cut off.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Be not among winebibbers, among gluttonous eaters of flesh.
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty, and drowsiness will clothe a man with rags.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Hearken to thy father who begot thee, and despise not thy mother when she is old.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Buy the truth, and do not sell it, yea, wisdom, and instruction, and understanding.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 The father of a righteous man will greatly rejoice, and he who begets a wise son will have joy of him.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Let thy father and thy mother be glad, and let her who bore thee rejoice.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 My son, give me thy heart, and let thine eyes delight in my ways.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For a harlot is a deep ditch, and an interloping woman is a narrow pit.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Yea, she lies in wait as a robber, and increases the treacherous among men.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has contentions? Who has complaining? Who has wounds without cause? Who has redness of eyes?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Those who tarry long at the wine. Those who go to seek out mixed wine.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Look not thou upon the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 At the end it bites like a serpent, and stings like an adder.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter perverse things.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Yea, thou shall be as he who lies down in the midst of the sea, or as he who lies upon the top of a mast.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 They have stricken me, thou shall say, and I was not hurt. They have beaten me, and I did not feel it. When shall I awake? I will seek it yet again.
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
