Proverbs 16

1 The plans of the heart belong to man, but the answer of the tongue is from Jehovah.

پلانەکانی دڵ هی مرۆڤە، بەڵام وەڵامدانەوەی زمان لە یەزدانەوەیە.

2 All the ways of a man are clean in his own eyes, but Jehovah weighs the spirits.

هەموو ڕێگاکانی مرۆڤ لەبەرچاوی خۆی بێگەردن، بەڵام یەزدان پاڵنەرەکان هەڵدەسەنگێنێت.

3 Commit thy works to Jehovah, and thy purposes shall be established.

کارەکانت بە یەزدان بسپێرە، پلانەکانت جێگیر دەبێت.

4 Jehovah has made everything for its own end, yea, even the wicked for the day of evil.

یەزدان بۆ مەبەستی خۆی هەموو شتێکی دروستکردووە، تەنانەت بەدکاریش بۆ ڕۆژی بەڵا.

5 Everyone who is proud in heart is an abomination to Jehovah. Hand in hand, he shall not be unpunished.

یەزدان قێزی لە هەموو دڵ بەفیزێکە، بێگومان سزادانی لەسەر تێناپەڕێت.

6 By mercy and truth iniquity is atoned for, and by the fear of Jehovah men depart from evil.

بە خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی کەفارەت بۆ تاوان دەکرێت، بە لەخواترسیش دوورکەوتنەوە لە خراپە.

7 When a man's ways please Jehovah, he makes even his enemies to be at peace with him.

ئەگەر ڕەفتاری مرۆڤ مایەی ڕەزامەندی یەزدان بێت، وا دەکات تەنانەت دوژمنەکانیشی لەگەڵیدا ئاشت ببنەوە.

8 Better is a little, with righteousness, than great revenues with injustice.

باشترە کەمت هەبێت بە ڕاستودروستییەوە لەوەی داهاتێکی زۆری بە ناڕەوا.

9 A man's heart devises his way, but Jehovah directs his steps.

دڵی مرۆڤ پلان بۆ ڕێگای خۆی دادەنێت، بەڵام یەزدان هەنگاوەکانی ئاراستە دەکات.

10 A divine sentence is in the lips of the king. His mouth shall not transgress in judgment.

قسەی پاشا وەک سروشە، دەبێ لە دادوەریدا دەمی ناپاکی نەکات.

11 A just balance and scales are Jehovah's. All the weights of the bag are his work.

قەپان و تەرازووی دادپەروەر لە یەزدانەوەیە، هەموو کێشێکی ناو کیسە کاری ئەوە.

12 It is an abomination to kings to commit wickedness, for the throne is established by righteousness.

قێزی پاشایان لە خراپەکردنە، چونکە بە ڕاستودروستی تەخت دەچەسپێت.

13 Righteous lips are the delight of kings, and they love him who speaks right.

ڕەزامەندی پاشایان لێوی ڕاستودروستە، کەسی ڕاستگۆیان خۆشدەوێت.

14 The wrath of a king is messengers of death, but a wise man will pacify it.

تووڕەیی پاشا وەک فریشتەی مەرگە، بەڵام کەسی دانا هێمنی دەکاتەوە.

15 In the light of the king's countenance is life, and his favor is as a cloud of the latter rain.

ڕووناکی ڕووی پاشا ژیانی تێدایە، ڕەزامەندیشی وەک هەورە بارانی بەهارە.

16 How much better it is to get wisdom than gold! Yea, to get understanding is rather to be chosen than silver.

دەستکەوتنی دانایی چەند لە زێڕ باشترە، دەستکەوتنی تێگەیشتنیش لە زیو پەسەندترە.

17 The highway of the upright is to depart from evil. He who keeps his way preserves his soul.

ڕێگای سەرڕاستان دوورکەوتنەوەیە لە خراپە، ئەوەی ڕێگای خۆی بپارێزێت گیانی خۆی دەپارێزێت.

18 Pride is before destruction, and a haughty spirit before a fall.

لەپێش شکان لووتبەرزییە، لەپێش ڕووخانیش ڕۆحزلییە.

19 Better it is to be of a lowly spirit with the poor, than to divide the spoil with the proud.

باشترە بێفیز بیت و لەگەڵ ستەملێکراوان بیت، لە دابەشکردنی دەستکەوت لەگەڵ لووتبەرزان.

20 He who gives heed to the word shall find good, and whoever trusts in Jehovah, happy is he.

ئەوەی بایەخ بە ئامۆژگاری بدات چاکەی دەست دەکەوێت، ئەوەی پشت بە یەزدان ببەستێت خۆزگەی پێ دەخوازرێت.

21 The wise in heart shall be called prudent, and the sweetness of the lips increases learning.

ئەوەی لە دڵدا دانا بێت پێی دەگوترێت تێگەیشتوو، شیرینی لێوەکانیش فێربوون زیاد دەکات.

22 Understanding is a well-spring of life to him who has it, but the correction of fools is folly.

وریایی سەرچاوەی ژیانە بۆ خاوەنەکەی، بەڵام گێلەکان بە گێلایەتی خۆیان سزا دەدرێن.

23 The heart of the wise instructs his mouth, and adds learning to his lips.

دڵی کەسی دانا ڕێنمایی دەمی دەکات و بەسەر لێوان فێربوون زیاد دەکات.

24 Pleasant words are a honeycomb: Sweet to the soul, and health to the bones.

قسەی جوان شانەی هەنگوینە، بۆ دەروون شیرینە و بۆ ئێسک چاکبوونەوەیە.

25 There is a way which seems right to a man, but the end thereof are the ways of death.

ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

26 The appetite of the laboring man labors for him, for his mouth urges him.

نەوسی کرێکار بۆ خۆی ڕەنج دەدات، برسیێتییەکەی پاڵی پێوەدەنێت.

27 A worthless man devises mischief, and in his lips there is as a scorching fire.

کەسی دڵڕەش کای کۆن بە با دەکات و لەسەر لێوەکانیشی ئاگری کڵپەدارن.

28 A perverse man scatters abroad strife, and a whisperer separates chief friends.

کەسی درۆزن دووبەرەکی دەوروژێنێت و دەمشڕ دۆستی نزیک لە یەکتر جیا دەکاتەوە.

29 A man of violence entices his neighbor, and leads him in a way that is not good.

کەسی توندڕەو دراوسێی خۆی تەفرە دەدات و بە ڕێگایەکدا دەیبات کە باش نییە.

30 He who shuts his eyes devises perverse things. He who moves his lips brings evil to pass.

ئەوەی چاو دەقوچێنێت پیلان بۆ درۆ دادەڕێژێت، ئەوەی لێوی دەکرۆژێت خراپە بە ئەنجام دەگەیەنێت.

31 The hoary head is a crown of glory. It shall be found in the way of righteousness.

ڕیش سپیێتی تاجی شانازییە، لە ڕێگای ڕاستودروستییەوە دەستدەکەوێت.

32 He who is slow to anger is better than the mighty, and he who rules his spirit, than he who takes a city.

ئەوەی درەنگ تووڕە بێت لە پاڵەوان باشترە، ئەوەی بەسەر خۆیدا زاڵ بێت باشترە لەوەی شارێک دەگرێت.

33 The lot is cast into the lap, but the whole disposing thereof is of Jehovah.

تیروپشک هەڵدەدرێتە کۆش، بەڵام هەموو بڕیارێکی لەلایەن یەزدانەوەیە.