Proverbs 14
1 Every wise woman builds her house, but a foolish woman plucks it down with her own hands.
Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
2 He who walks in his uprightness fears Jehovah, but he who is perverse in his ways despises him.
Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
3 In the mouth of a fool is a rod of pride, but the lips of the wise shall preserve them.
W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
4 Where no oxen are, the crib is clean, but by the strength of the ox is much increase.
Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness will not lie, but a false witness utters lies.
Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
6 A scoffer seeks wisdom, and finds it not, but knowledge is easy to him who has understanding.
Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
7 Go into the presence of a foolish man, and thou shall not perceive the lips of knowledge.
Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
8 The wisdom of a prudent man is to understand his way, but the folly of fools is deceit.
Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
9 Fools mock at sin, but among the upright there is good will.
Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
10 The heart knows its own bitterness, and a stranger does not intermeddle with its joy.
Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
11 The house of the wicked shall be overthrown, but the tent of the upright shall flourish.
Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
12 There is a way which seems right to a man, but the end thereof are the ways of death.
Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
13 Even in laughter the heart is sorrowful, and the end of mirth is heaviness.
Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
14 The backslider in heart shall be filled with his own ways, and a good man from his own fruits.
Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
15 A simple man believes every word, but the prudent man looks well to his going.
Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
16 A wise man fears, and departs from evil, but the fool bears himself insolently, and is confident.
Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
17 He who is soon angry will deal foolishly. And a man of wicked devices is hated.
Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
18 The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.
Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
19 The evil bow down before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
20 The poor man is regarded inferior even by his own neighbor, but the rich man has many friends.
Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
21 He who despises his neighbor sins, but he who has pity on the poor, happy is he.
Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
22 Do they not err who devise evil? But mercy and truth are to those who devise good.
Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
23 In all labor there is profit, but the talk of the lips tends only to poverty.
W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
24 The crown of the wise is their riches. The foolishness of fools is folly.
Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
25 A true witness delivers souls, but he who utters lies causes deceit.
Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
26 In the fear of Jehovah is strong confidence, and his sons shall have a place of refuge.
Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
27 The fear of Jehovah is a fountain of life, to depart from the snares of death.
Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
28 In the multitude of people is the king's glory, but in the want of people is the destruction of the prince.
W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
29 He who is slow to anger is of great understanding, but he who is hasty of spirit exalts folly.
Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
30 A tranquil heart is the life of the flesh, but envy is the rottenness of the bones.
Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
31 He who oppresses a poor man reproaches his maker, but he who has mercy on a needy man honors him.
Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
32 An evil man is thrust down in his evil-doing, but a righteous man has hope in his death.
Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
33 Wisdom rests in the heart of him who has understanding, but what is in the inward part of fools is made known.
W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
34 Righteousness exalts a nation, but sin is a reproach to any people.
Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
35 The king's favor is toward a servant who deals wisely, but his wrath will be to him who causes shame.
Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
