Proverbs 14

1 Every wise woman builds her house, but a foolish woman plucks it down with her own hands.

زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

2 He who walks in his uprightness fears Jehovah, but he who is perverse in his ways despises him.

کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

3 In the mouth of a fool is a rod of pride, but the lips of the wise shall preserve them.

نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

4 Where no oxen are, the crib is clean, but by the strength of the ox is much increase.

اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

5 A faithful witness will not lie, but a false witness utters lies.

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

6 A scoffer seeks wisdom, and finds it not, but knowledge is easy to him who has understanding.

کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

7 Go into the presence of a foolish man, and thou shall not perceive the lips of knowledge.

از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

8 The wisdom of a prudent man is to understand his way, but the folly of fools is deceit.

حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

9 Fools mock at sin, but among the upright there is good will.

نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

10 The heart knows its own bitterness, and a stranger does not intermeddle with its joy.

تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

11 The house of the wicked shall be overthrown, but the tent of the upright shall flourish.

خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

12 There is a way which seems right to a man, but the end thereof are the ways of death.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

13 Even in laughter the heart is sorrowful, and the end of mirth is heaviness.

خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

14 The backslider in heart shall be filled with his own ways, and a good man from his own fruits.

آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

15 A simple man believes every word, but the prudent man looks well to his going.

آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

16 A wise man fears, and departs from evil, but the fool bears himself insolently, and is confident.

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

17 He who is soon angry will deal foolishly. And a man of wicked devices is hated.

آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

18 The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.

حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

19 The evil bow down before the good, and the wicked at the gates of the righteous.

بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

20 The poor man is regarded inferior even by his own neighbor, but the rich man has many friends.

ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

21 He who despises his neighbor sins, but he who has pity on the poor, happy is he.

خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

22 Do they not err who devise evil? But mercy and truth are to those who devise good.

کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

23 In all labor there is profit, but the talk of the lips tends only to poverty.

کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

24 The crown of the wise is their riches. The foolishness of fools is folly.

ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

25 A true witness delivers souls, but he who utters lies causes deceit.

شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

26 In the fear of Jehovah is strong confidence, and his sons shall have a place of refuge.

کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

27 The fear of Jehovah is a fountain of life, to depart from the snares of death.

خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

28 In the multitude of people is the king's glory, but in the want of people is the destruction of the prince.

عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

29 He who is slow to anger is of great understanding, but he who is hasty of spirit exalts folly.

کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

30 A tranquil heart is the life of the flesh, but envy is the rottenness of the bones.

آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

31 He who oppresses a poor man reproaches his maker, but he who has mercy on a needy man honors him.

هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

32 An evil man is thrust down in his evil-doing, but a righteous man has hope in his death.

خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

33 Wisdom rests in the heart of him who has understanding, but what is in the inward part of fools is made known.

حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

34 Righteousness exalts a nation, but sin is a reproach to any people.

درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

35 The king's favor is toward a servant who deals wisely, but his wrath will be to him who causes shame.

پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.