Proverbs 10
1 The proverbs of Solomon. A wise son makes a glad father, but a foolish son is the heaviness of his mother.
Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
2 Treasures of wickedness profit nothing, but righteousness delivers from death.
Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
3 Jehovah will not allow the soul of a righteous man to famish, but he thrusts away the desire of the wicked.
Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
4 He who works with a slack hand becomes poor, but the hand of the diligent makes rich.
Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
5 He who gathers in summer is a wise son. He who sleeps in harvest is a son who causes shame.
Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
6 Blessings are upon the head of a righteous man, but violence covers the mouth of the wicked.
Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
7 The memory of a righteous man is blessed, but the name of the wicked shall rot.
Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
8 The wise in heart will receive commandments, but a prating fool shall fall.
Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
9 He who walks uprightly walks securely, but he who perverts his ways shall be known.
Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
10 He who winks with the eye causes sorrow. And a prating fool shall fall.
Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
11 The mouth of a righteous man is a fountain of life, but violence covers the mouth of the wicked.
Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
12 Hatred stirs up strife, but love covers all transgressions.
Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
13 In the lips of him who has discernment wisdom is found, but a rod is for the back of him who is void of understanding.
Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
14 Wise men lay up knowledge, but the mouth of a foolish man is a present destruction.
Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
15 The rich man's wealth is his strong city. The destruction of the poor is their poverty.
Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
16 The labor of a righteous man produces life. The fruit of a wicked man is to sin.
Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
17 He is in the way of life who heeds correction, but he who forsakes reproof errs.
Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
18 He who hides hatred is of lying lips. And he who utters a slander is a fool.
Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
19 Transgression is not lacking in the multitude of words, but he who refrains his lips does wisely.
Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
20 The tongue of a righteous man is choice silver. The heart of the wicked is little worth.
Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
21 The lips of a righteous man feeds many, but the foolish die for lack of understanding.
Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
22 The blessing of Jehovah, it makes rich, and he adds no sorrow with it.
Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
23 It is as sport to a fool to do mischief, and so is wisdom to a man of understanding.
Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
24 The fear of a wicked man shall come upon him. And the desire of the righteous shall be granted.
Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
25 When the whirlwind passes, the wicked man is no more, but the righteous man is an everlasting foundation.
Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
26 As vinegar to the teeth, and as smoke to the eyes, so is the sluggard to those who send him.
Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
27 The fear of Jehovah prolongs days, but the years of the wicked shall be shortened.
Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
28 The hope of the righteous is gladness, but the expectation of the wicked shall perish.
Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
29 The way of Jehovah is a stronghold to the upright, but it is a destruction to the workers of iniquity.
Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
30 A righteous man shall never be removed, but the wicked shall not dwell in the land.
Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
31 The mouth of a righteous man brings forth wisdom, but the perverse tongue shall be cut off.
Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
32 The lips of a righteous man knows what is acceptable, but the mouth of the wicked is perverseness.
Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
