Proverbs 1
1 The proverbs of Solomon the son of David, king of Israel,
Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
2 to know wisdom and instruction, to discern the words of understanding,
Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
3 to receive instruction in wise dealing, in righteousness and justice and equity,
саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
4 to give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion,
Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
5 that the wise man may hear, and increase in learning, and that the man of understanding may attain to sound counsels,
буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
6 to understand a proverb, and a figure, the words of the wise, and their dark sayings.
шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
7 The fear of Jehovah is the beginning of knowledge. The foolish despise wisdom and instruction.
Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
8 My son, hear the instruction of thy father, and forsake not the law of thy mother.
И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
9 For they shall be a garland of grace to thy head, and chains about thy neck.
чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
10 My son, if sinners entice thee, consent thou not.
И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
11 If they say, Come with us. Let us lay wait for blood. Let us lurk secretly for the innocent without cause.
Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
12 Let us swallow them up alive as Sheol, and whole, as those who go down into the pit. (Sheol h7585)
Тәһтисарадәк уларни жутуветәйли, Сақ болсиму, һаңға чүшкәнләрдәк уларни жиқитайли; (Sheol h7585)
13 We shall find all precious substance. We shall fill our houses with spoil.
Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
14 Thou shall cast thy lot among us. We will all have one bag.
Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
15 My son, walk not thou in the way with them. Restrain thy foot from their path.
И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
16 For their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
17 For in vain is the net spread in the sight of any bird,
Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
18 and these lay wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
19 So are the ways of everyone who is greedy of gain. It takes away the life of the owners of it.
Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
20 Wisdom cries aloud in the street. She utters her voice in the broad places.
[Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
21 She cries in the chief place of concourse, at the entrance of the gates, in the city. She utters her words:
Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
22 How long, ye simple ones, will ye love simplicity? And scoffers delight them in scoffing, and fools hate knowledge?
И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
23 Turn back at my reproof. Behold, I will pour out my spirit upon you. I will make my words known to you.
Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
24 Because I have called, and ye have refused, I have stretched out my hand, and no man has regarded,
Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
25 but ye have made all my counsel void, and want none of my reproof,
Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
26 I also will laugh at your calamity. I will mock when your fear comes,
Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
27 when your fear comes as a storm, and your calamity comes on as a whirlwind, when distress and anguish come upon you.
Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
28 Then they will call upon me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they shall not find me,
У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
29 because they hated knowledge, and did not choose the fear of Jehovah.
Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
30 They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
31 Therefore they shall eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
32 For the backsliding of the simple shall kill them, and the careless ease of fools shall destroy them.
Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
33 But he who hearkens to me shall dwell securely, and shall be quiet without fear of evil.
Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
